Tiêm kích J-16 Trung Quốc vì sao trở thành 'át chủ' trong răn đe Đài Loan?

Trung Quốc đại lục đã điều 39 máy bay quân sự trong có có 24 chiếc tiêm kích J-16 đi vào vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) của Đài Loan trong bối cảnh quan hệ giữa hai bờ eo biển ngày càng căng thẳng.

Ngoài 24 máy bay tiêm kích J-16 còn10 máy bay chiến đấu Chengdu J-10, cùng với một máy bay ném bom và bốn máy bay tình báo điện tử.

Để phản ứng, Cơ quan Phòng vệ đảo Đài Loan đã nhanh chóng xuất kích các máy bay chiến đấu ngăn chặn và phát cảnh báo vô tuyến, trong khi hệ thống tên lửa phòng không được triển khai nhằm giám sát các hoạt động.

Đây là cuộc xâm nhập lớn nhất kể từ tháng 10/2021, diễn ra khi ba nhóm tàu sân bay cùng tàu tấn công của Hải quân Mỹ đang hiện diện ở vùng lân cận Đài Loan.

Hiện các tàu sân bay USS Carl Vinson, USS Abraham Lincoln ở ngoài khơi Philippines và tàu sân bay USS Ronald Reagan được triển khai tới Yokosuka, Nhật Bản.

Ngoài ra còn có sự hiện diện của Thủy quân lục chiến quy mô lớn, với Nhóm tác chiến tàu sân bay USS Carl Vinson và Nhóm sẵn sàng đổ bộ USS Essex tham gia tập trận chung vào hôm 22/1.

Trong 14 tháng qua, các hoạt động quân sự gần đảo Đài Loan tăng kỷ lục, trong đó quân đội Trung Quốc triển khai ngày càng nhiều tiêm kích tiến vào vùng nhận diện phòng không (ADIZ) Đài Loan, khu vực mà lực lượng này từng hạn chế hiện diện trong quá khứ.

Tháng 10/2021 là giai đoạn ghi nhận số đợt áp sát nhiều nhất của không quân Trung Quốc với 196 lượt, trong đó 149 lần diễn ra trong 4 ngày sau quốc khánh Trung Quốc.

Những đợt áp sát với tần suất dày đặc như vậy khiến Mỹ và nhiều đồng minh lo ngại nguy cơ quân đội Trung Quốc dùng vũ lực thu hồi đảo Đài Loan, ngay cả khi đây được coi là kịch bản khó xảy ra vào thời điểm hiện tại.

Mặc dù các cuộc xâm nhập chưa đến gần đảo chính của Đài Loan, Đài Bắc coi đây là chiến thuật "vùng xám", để gây căng thẳng cho các lực lượng của hòn đảo này.

Trong thời gian gần đây, loại máy bay thường được Trung Quốc huy động với số lượng lớn để áp sát đảo Đài Loan chính là dòng tiêm kích đa năng J-16.

Tiêm kích đa năng Shenyang J-16 được Trung Quốc phát triển dựa trên nền tảng J-11BS với một vài sửa đổi theo tiêu chuẩn Su-30MK.

Chiếc tiêm kích đa năng này được dự báo sẽ trở thành xương sống của Không quân Trung Quốc (PLAAF) trong tương lai với số lượng sản xuất không dưới vài trăm chiếc.

Mặc dù bị coi là một bản sao của Su-30MK2 khi có nhiều điểm tương đồng từ hình dáng cho đến đặc tính kỹ chiến thuật nhưng PLAAF tự tin khẳng định rằng, chiến đấu cơ đa năng của mình sở hữu nhiều tính năng ưu việt hơn hẳn nguyên mẫu.

Cuối những năm 1990, Nga đã đồng ý bán dây chuyền sản xuất Su-27 cho Trung Quốc để phát triển thành J-11. Sau đó, đầu những năm 2000, Trung Quốc đã nhập khẩu tiêm kích Su-30MKK từ Nga. Chớp cơ hội Bắc Kinh lại mổ xẻ dòng chiến đấu cơ mới của Nga để sản xuất phiên bản nội địa.

Từ kinh nghiệm sao chép của Su-27 và Su-30MKK, các kỹ sư Trung Quốc hoàn thành dự án phát triển máy bay chiến đấu hai chỗ ngồi trong nước với tên gọi là J-16.

J-16 được giới thiệu từ năm 2012 đến 2013 nhưng PLAAF không cung cấp thêm thông tin về tiêm kích này cho đến một năm trước.

Trong cuộc diễu hành kỷ niệm 90 năm thành lập quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc vào tháng 8/2017, J-16 bất ngờ xuất hiện bay diễu hành cùng các chiến đấu cơ khác.

Vũ khí của J-16 thiên về nhiệm vụ chống tàu và tấn công mặt đất. Điều đó khiến giới phân tích tin rằng nó được thiết kế đặc biệt cho các chiến dịch quân sự tiềm năng chống lại đảo Đài Loan (TQ).

Dựa trên số hiệu của các máy bay xuất hiện trong các cuộc diễn tập, giới chuyên gia quân sự cho rằng PLAAF đã bí mật biên chế thêm nhiều J-16 cho các phi đội của mình, dấu hiệu chứng tỏ mẫu tiêm kích này sẽ đóng vai trò lớn trong năng lực tác chiến tương lai của Trung Quốc, đặc biệt là với kịch bản xung đột gần đảo Đài Loan.

J-16 là tiêm kích đầu tiên có thể mang đầy đủ vũ khí do Trung Quốc chế tạo như tên lửa diệt hạm, đối không, tên lửa hành trình đối đất, bom thông minh dẫn đường bằng vệ tinh và các thiết bị đối kháng điện tử (ECM).

Tiêm kích mới của Trung Quốc có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau như chiếm ưu thế trên không hay công kích mặt đất và diệt hạm.

Dòng J-16 ứng dụng thiết kế chủ yếu từ tiêm kích Su-30MKK, nhưng được trang bị hệ thống radar và bám bắt mục tiêu nội địa của Trung Quốc

Khả năng tiếp dầu trên không giúp nó tăng cường bán kính tác chiến, cho phép thực hiện đòn đánh sâu bên trong lãnh thổ đối phương.

Trung Quốc cũng đang phát triển biến thể tác chiến điện tử J-16D, bị nghi sao chép từ tiêm kích EA-18G Growler của Mỹ.

Các khối thiết bị tác chiến điện tử gắn trên cánh J-16D khá giống mẫu AN/ALQ-218 trên EA-18G Growler. Đây là cảm biến điện từ có thể phân tích tần số và định vị thiết bị phát tín hiệu vô tuyến, từ đó gây nhiễu và khóa mục tiêu.

J-16 được đánh giá là bản sao chép mạnh nhất hiện nay từ dòng tiêm kích Su-27/30 Nga, tuy vậy giới quan sát cho rằng vẫn cần thời gian để kiểm chứng hiệu năng của dòng chiến đấu cơ này.