Trực thăng Mi-17 rơi - khi huyền thoại Nga liên tục gãy cánh tại Ấn Độ

Trực thăng Mi-17 của không quân Ấn Độ chở 14 quan chức quốc phòng cấp cao, trong đó có đại tướng, Tổng tham mưu trưởng Bipin Rawat, sĩ quan cấp cao nhất quân đội nước này, rơi ở bang Tamil Nadu hôm nay.

Được biết chiếc trực thăng gặp nạn là dòng Mi-17V-5, đây là biến thể mới và mạnh nhất đang có trong biên chế chiến đấu của các quốc gia.

Hiện chưa rõ tình trạng của Tổng tham mưu trưởng Bipin Rawat. Báo cáo ban đầu cho thấy đã có ít nhất 11 người chết, song danh tính của họ chưa được công bố.

Đây là tai nạn thứ 22 của trực thăng Mi-17 trong biên chế quân đội Ấn Độ, dòng máy bay gặp nhiều sự cố gây chết người trong hơn 30 năm qua.

Thống kê năm 2021 của tạp chí Flight Global cho thấy quân đội Ấn Độ đang vận hành 237 trực thăng Mi-17, trong đó 223 chiếc trong biên chế không quân và 14 chiếc thuộc lực lượng biên phòng.

Với số lượng biên chế rất lớn chỉ đứng sau Nga, Mi-17 được coi là dòng trực thăng vận tải xương sống của quân đội Ấn Độ.

Mi-8/17 là trực thăng hạng trung do Liên Xô thiết kế năm 1961, đưa vào biên chế năm 1967 và liên tục được hiện đại hóa, trong đó phiên bản Mi-171A3 mới nhất được Nga ra mắt năm nay và dự kiến bắt đầu đi vào sản xuất loạt vào năm tới.

Mi-8/17 cũng là dòng trực thăng được sản xuất nhiều nhất thế giới với hơn 17.000 chiếc, có mặt trong biên chế của 50 quốc gia.

Nhiệm vụ chính của Mi-8/17 là vận tải, nhưng Liên Xô và Nga đã phát triển nhiều biến thể làm nhiệm vụ tấn công mặt đất, yểm trợ bộ binh, trinh sát và chỉ huy trên không.

Biến thể Mi-17V-5 được phát triển từ dòng Mi-8MTV-5 cho không quân Nga, ra mắt hồi năm 2012 và đang là mặt hàng xuất khẩu thành công của Nga.

Biến thể này được trang bị nhiều thiết bị điện tử hiện đại và buồng lái kính, thay thế phần lớn đồng hồ cơ khí thế hệ cũ, cùng radar thời tiết và hệ thống lái tự động.

Phiên bản Mi-17V-5 của không quân Ấn Độ được Nga sản xuất theo yêu cầu riêng, trang bị hệ thống điện tử hàng không KNEI-8 với thiết bị dẫn đường, hiển thị thông tin và điều khiển riêng.

Trực thăng được lắp thùng dầu với thiết kế đặc biệt có khả năng tự bịt kín khi có lỗ thủng và ngăn nổ bên trong.

Mi-17V-5 cũng được trang bị tổ hợp ngụy trang đặc biệt với khả năng che giấu tín hiệu nhiệt từ cửa xả động cơ, máy gây nhiễu radar và thiết bị thả mồi bẫy tự động.

Những chiếc Mi-17V5 ngoài khả năng không vận thì chúng còn vũ trang nhẹ để trờ thành trực thăng tấn công hỗ trợ hỏa lực cho bộ binh trên mặt đất. Buồng lái của máy bay rộng tới 12,5 m2, trong khi thể tích không gian là 23 m3.

Chiếc Mi-17V-5 có thể lắp các giá treo ở 2 bên sườn nhằm trang bị các công cụ hỗ trợ nhảy dù, tìm kiếm cứu nạn. Ngoài ra nơi đây cũng có thể gắn các loại vũ khí như pod súng máy, rocket, tên lửa chống tăng Shturm-V và cả bom rơi tự do.

Trực thăng vận tải đa dụng Mi-17V-5 có trọng lượng cất cánh tối đa 13 tấn. Chúng có khả năng vận chuyển 36 binh lính mang đầy đủ trang bị vũ khí hoặc 4.500 kg hàng hoá.

Bên cạnh đó, trực thăng Mi-17V-5 còn được tích hợp nhiều thiết bị thông tin liên lạc tối tân. Khi cần thiết thì nó còn có thể bổ sung hệ thống tác chiến điện tử.

Mi-17V-5 có vai trò chính là trực thăng vận tải, nó được xem như "chú ngựa thồ đường không" chịu trách nhiệm chuyên chở hàng hóa cũng như binh lính từ hậu phương ra tới tiền tuyến.

Khả năng yểm trợ hỏa lực đường không của Mi-17V-5 cũng khá tốt nhờ mang được nhiều vũ khí, tuy vậy nó lại bị đánh giá là tương đối cồng kềnh và nặng nề, thiếu độ linh hoạt cần thiết.

Trước khi xảy ra vụ rơi trực thăng chở tướng Rawat, dòng trực thăng Mi-17 Ấn Độ đã ghi nhận 21 tai nạn, trong đó có 5 vụ liên quan đến dòng Mi-17V-5, vì nhiều lý do khác nhau.

Theo trang thống kê Bharat-rakshak, sự cố đầu tiên với dòng Mi-17 Ấn Độ xảy ra ngày 1/1/1987, do phi công thiết lập sai thông số vận hành trên mặt đất, nhưng rất may không có thiệt hại về nhân mạng.

Tai nạn chết người đầu tiên với dòng Mi-17 tại Ấn Độ xảy ra ngày 6/6/1995, khi phi cơ số hiệu Z-3028 bị rơi sau khi cất cánh từ thị trấn Walong ở bang Arunachal Pradesh, khiến toàn bộ 7 người trên trực thăng thiệt mạng.

Ngày 30/8/2012, trực thăng Mi-17 số hiệu Z-3089 và Z-2094 va chạm trên không trong lúc huấn luyện, làm chết 4 người.

Ấn Độ ghi nhận tai nạn đầu tiên của dòng Mi-17V-5 vào ngày 6/10/2017 khiến hai thành viên tổ bay là sĩ quan cấp cao đều thiệt mạng.

Ngày 27/2/2019, một trực thăng Mi-17V-5 bất ngờ trúng một tên lửa do chính quân đội Ấn Độ phóng lên, rơi xuống khu vực Budgam ở bang Kashmir, khiến toàn bộ 6 binh sĩ trên máy bay và một dân thường dưới đất thiệt mạng.

Được biết vụ bắn nhầm này xảy ra cùng ngày với trận không chiến lớn giữa Ấn Độ và Pakistan gần thành phố Nowshera.

Chiếc Mi-17V-5 cất cánh từ căn cứ không quân Srinagar để trợ chiến, nhưng được lệnh trở về vì trận không chiến xảy ra cách đó 100 km.

Tuy nhiên, lực lượng phòng không dưới đất đã khai hỏa tên lửa do tưởng đó là máy bay không người lái vũ trang của Pakistan.

Tướng Rakesh Kumar Singh Bhadauria, tư lệnh không quân Ấn Độ khi đó cho biết, nguyên nhân là binh sĩ dưới mặt đất không duy trì liên lạc chặt chẽ với phi công trên trực thăng.

Phi công điều khiển cũng vi phạm quy trình vận hành khi tắt hệ thống nhận diện địch - ta, khiến radar mặt đất không thể xác định danh tính trực thăng, dẫn đến thảm họa.

Giới quan sát cho rằng, việc Ấn Độ gặp nhiều tai nạn liên quan đến trực thăng Mi-17 một phần là do họ đang vận hành phi đội lớn, mặt khác công tác bảo trì và sử dụng dòng trực thăng này chưa được quan tâm đúng mức, đây là nguyên do khiến họ đã gặp tới 22 vụ tai nạn kể từ năm 1987.