 |
Nhiều nạn nhân mất tích vì bị bắt cóc vẫn là thực trạng nhức nhối ở Mexico |
Maricel Torres, người có con trai 17 tuổi bị bắt cóc năm 2011 cho biết: “Công nghệ là cách chúng tôi học hỏi và đến với nhau để chia sẻ kinh nghiệm và hướng dẫn cho các gia đình khác”. Sau hơn 10 năm, gia đình bà Torres vẫn chưa tìm ra tung tích của con trai nhưng hành trình đi tìm con của bà đã mang lại hy vọng cho những người khác.
Sau khi con trai bỗng nhiên mất tích, bà Torres đã không ngừng tìm kiếm khắp Poza Rica, một thành phố ở bang Veracruz phía Đông, đi từng nhà để tìm bất kỳ manh mối nào về con trai mình. Tất cả thông tin bà thu được là đêm 25-5-2011, Ivan Eduardo Castillo Torres đi ăn với bạn bè sau đó bị bắt cóc trên đường. “Tôi đã tìm kiếm con trai mình ở mọi thị trấn, từng nhà, ở các khu chợ công cộng hay nhà thờ. Nhưng tôi không thấy manh mối nào, chỉ có những người tìm cách tống tiền chúng tôi”, bà nói. Gia đình Torres đã dùng toàn bộ tiền tiết kiệm để trả cho những người tự nhận là kẻ bắt cóc hoặc nói rằng họ có thông tin về nơi ở của con bà. Lần cuối cùng trả tiền để lấy thông tin, bà được thông báo rằng con trai mình đã bị sát hại và thi thể của Ivan đã bị tiêu hủy.
Nhưng bà Maricel Torres giờ không còn đơn độc. Hơn 40 tập thể - bao gồm các gia đình mất người thân - hiện đang sử dụng công nghệ để tìm kiếm đồng loạt trong vòng vài giờ ngay sau khi có thông tin người mất tích. Nhóm do bà Torres khởi xướng có tên Familias en Busqueda Maria Herrera Poza Rica (các gia đình đang tìm kiếm Maroa Herrera Poza Rica) - dựa vào mạng xã hội để tìm sự hỗ trợ từ thân nhân của những người mất tích và điều phối các hoạt động tìm kiếm ở bang Veracruz. Họ đã tìm thấy các địa điểm hành quyết và những ngôi mộ bất hợp pháp của các nhóm tội phạm, nhưng đó chỉ là con số nhỏ khi thống kê cho thấy số lượng người mất tích ở Mexico lên tới 110.000 người vào năm ngoái, tăng gấp 30 lần kể từ năm 2006.
Trước thực trạng này, các nhóm xã hội dân sự đã tung ra các nền tảng kỹ thuật số để giúp người Mexico thực hiện hành động pháp lý ngay lập tức và đẩy nhanh quá trình có xu hướng khó khăn và chậm chạp. Vào tháng 1-2023, tổ chức nhân quyền Centro Prodh đã ra mắt trang web “No Somos Expedientes” cho các gia đình biết chính xác phải làm gì nếu một người mất tích và cách theo dõi vụ việc. “Ở một đất nước có hàng chục nghìn người mất tích, chúng tôi cho rằng mọi người nên biết phải làm gì. Lẽ ra trách nhiệm đó thuộc về chính quyền. Nhưng các gia đình thường gặp trở ngại từ chính quyền địa phương”, bà Maria Luisa Aguilar, điều phối viên tại Centro Prodh cho biết.
Trang web “No Somos Expedientes” cho các gia đình biết những gì họ có thể yêu cầu trong vòng vài giờ đầu tiên sau khi mất tích, có thể là theo dõi điện thoại hoặc xem lại đoạn phim CCTV địa phương. Nền tảng này cũng cung cấp các mẫu tài liệu pháp lý mà các gia đình có thể sử dụng để thúc đẩy chính quyền và thu thập bằng chứng.
Vào năm 2022, sau khi số người bị mất tích tại Mexico lên tới 100.000 người Liên hợp quốc đã kêu gọi Chính phủ Mexico cần mạnh tay hơn vì chỉ có 35 vụ và đối tượng có liên quan bị tuyên án. Ba tổ chức phi lợi nhuận khác vào năm ngoái đã cùng nhau thành lập SocorroBot, một chatbot WhatsApp hướng dẫn các gia đình cách nộp báo cáo người mất tích và giải thích họ phải làm gì nếu gặp cảnh sát hoặc quân đội “vòi tiền”. “Những nền tảng này rất quan trọng để chúng tôi tìm hiểu về các quyền của mình, giúp tự bảo vệ mình tốt hơn”.
Tuy nhiên, những công nghệ như vậy đối với hàng triệu người Mexico, đặc biệt là vùng nông thôn nghèo và trình độ dân trí thấp rất khó khăn. “Chúng tôi vẫn cần đến những nơi mà mọi người không có Internet và những vụ mất tích đang diễn ra tràn lan, đồng thời cung cấp cho họ hướng dẫn mà họ không thể có được”, bà Torres quả quyết nói.
