[ẢNH] M82 từ chỗ bị chê bai trở thành ‘tượng đài súng bắn tỉa' Mỹ

Năm 1982, Ronnie Barrett là một nhiếp ảnh gia chuyên chụp xuồng tuần tra PBR trên sông của quân đội Mỹ. Nhận thấy những chiếc xuồng PBR được trang bị cụm đại liên M2 Broning hai nòng sử dụng đạn .50 BMG (12.7×99 mm), Barrett nảy ra cảm hứng thiết kế một khẩu súng trường có thể sử dụng loại đạn cỡ lớn này.

Barrett không có kinh nghiệm gì về thiết kế hay được huấn luyện về súng đạn. Ông cũng chưa từng theo học bộ môn khoa học kỹ thuật nào, thậm chí còn không vào đại học. Sau khi tốt nghiệp trường trung học Murfreesboro, Barrett bắt đầu mở một xưởng chụp ảnh.

Trên chiếc bàn bếp, Barrett vẽ thiết kế ba chiều một khẩu súng bắn tỉa sử dụng đạn .50 BMG (12,7mm) để thể hiện cách thức hoạt động, sau đó đưa bản vẽ cho các thợ cơ khí ở địa phương.

Tuy nhiên, không ai quan tâm đến Barrett và bản thiết kế của ông. Nhiều người từ chối giúp Barrett bởi họ cho rằng nếu một khẩu súng trường bắn tỉa dùng đạn 12,7mm hữu dụng, nó hẳn đã được phát triển từ lâu.

Với một chút may mắn, Barrett gặp được Bob Mitchell, một thợ cơ khí cùng chung cảm hứng với ông. Barrett và Mitchell bắt tay vào chế tạo mẫu súng mới trong một nhà để xe và tự gia công các bộ phận của súng.

Sau gần 4 tháng, họ hoàn thành nguyên mẫu Barret .50 BGM, sau này được quân đội Mỹ biên chế và đặt định danh M82.

M82 là súng trường bán tự động sử dụng hộp tiếp đạn 10 viên, nòng súng có thể thụt lùi về sau khi khai hỏa. Bệ khóa nòng xoay của súng sử dụng một phần lực giật để đẩy và nạp đạn vào nòng súng.

Mẫu súng M82 ban đầu có chiều dài 140 cm, nòng súng dài 74 cm với kết cấu chắc chắn và có thể mang theo dễ dàng. Biến thể sau được trang bị thêm chụp bù giật với vách ngăn kép cho phép luồng khí thoát sang hai bên, giúp giảm độ giật.

Khi chế tạo xong 30 nguyên mẫu M82 đầu tiên, Barrett và Mitchell không biết họ đã tạo ra một trong những mẫu súng trường bắn tỉa quân sự với cỡ nòng lớn nhất trong lịch sử.

Barrett đăng quảng cáo trên tờ Tin tức Shotgun, nhanh chóng bán hết lô súng đầu tiên và bắt tay vào chế tạo những sản phẩm mới.

Một đặc vụ thuộc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) đọc được quảng cáo về M82 và đặt một loạt súng để trang bị cho phiến quân Mujahideen đang đối đầu với quân đội Liên Xô ở Afghanistan.

CIA đánh giá M82 là vũ khí tầm xa lý tưởng để phiến quân Mujahideen giao chiến với binh sĩ Liên Xô.

Khả năng tiêu diệt khí tài của đối phương như thiết bị liên lạc, phương tiện và các loại vũ khí khác bằng đạn 12,7 mm đưa M82 vào nhóm súng trường xuyên phá. Khi sử dụng để tấn công thiết giáp hoặc các mục tiêu tĩnh cỡ lớn, tính chính xác không cao của súng không ảnh hưởng đến hiệu quả.

Sức công phá của đạn 12,7 mm lớn tới mức khả năng diệt mục tiêu vẫn được đảm bảo sau khi viên đạn bay được quãng đường 1,8 km.

Với khoảng cách hơn 2,2 km, đạn bắn từ M82 vẫn duy trì sức công phá gấp ba lần đạn 9 mm của các loại súng ngắn. Súng trường M16 của Mỹ có tầm bắn hiệu quả khoảng 550 m, còn M82 là hơn 1,3 km, và viên đạn bay xa tối đa tới 8 km.

Các xạ thủ được đào tạo bài bản có thể bắn trúng mục tiêu cách hơn 1,8 km, song phải đối phó với tình trạng đạn rơi giữa đường do tác động của trọng lực và các yếu tố khác. Biến thể nâng cấp bao gồm M82A1 được trang bị khắp các nước trong khối NATO.

Mục tiêu xa nhất mà xạ thủ hạ được bằng M82A1 là hơn 2,8 km hồi tháng 4/2012 tại Afghanistan, phát bắn do một thành viên thuộc trung đoàn biệt kích số 2 của Australia thực hiện.

Thủy quân lục chiến, lục quân và đặc nhiệm Mỹ, cùng lục quân Thụy Điển liên tiếp đặt hàng mẫu súng M82 của Barrett và biến nó thành trang bị tiêu chuẩn của lực lượng bắn tỉa.

Một số nhóm vũ trang cũng sở hữu súng bắn tỉa M82 thông qua các đường dây buôn lậu và gây một số thiệt hại. Súng bắn tỉa M82 có thể vô hiệu hóa một máy bay phản lực trị giá hàng triệu USD đậu trên mặt đất với viên đạn giá 2 USD, điều này từng diễn ra trong nhiều cuộc xung đột.

Biến thể M82A2 với băng đạn phía sau được phát triển, tuy nhiên chúng đã không thành công và sau đó hãng đã hủy sản xuất mẫu này.

Khẩu M82A1 nặng 13,5 kg và dài 120 cm với phiên bản nòng dài 50,8 cm và nặng 14 kg và dài 140 cm với phiên bản nòng dài 73,6 cm. Nó bắn loại đạn kích thước 12,7x99 mm hoặc dạng 10,6x83 mm. Vận tốc đạn rời nòng đạt 853 m/s với phạm vi bắn hiệu quả đạt 1.800 m.

Đạn của M82 rất lớn nên nó tạo ra lực giật rất mạnh tác động lên người xạ thủ. Lực này có thể làm giảm độ chuẩn xác của cú bắn và xô ngã người sử dụng. Vì vậy, người ta phải bắn M82 trong tư thế có điểm tì vững chắc. Mỗi xạ thủ sẽ ra trận cùng một hoa tiêu, người chịu trách nhiệm quan sát và cung cấp thông tin cần thiết cho cú bắn.

M82 mẫu súng ban đầu không ai muốn chế tạo, đã tạo ra một cuộc cách mạng về súng trường bắn tỉa hạng nặng. Hơn 60 quốc gia đang sử dụng Barrett M82A1, chủ yếu là các thành viên NATO cùng các đồng minh của Mỹ tại châu Á và Trung Đông.

Một số cường quốc quân sự khác sau đó cũng bắt đầu nghiên cứu súng bắn tỉa hạng nặng và biên chế chúng như súng OSV-96 của Nga và Zijiang M99 của Trung Quốc.