Vì sao Ấn Độ buông bỏ súng trường tấn công INSAS nội địa để tìm đến AK Nga?

Súng trường tấn công INSAS từng được kỳ vọng trở thành niềm tự hào của nền công nghiệp quốc phòng Ấn Độ, tuy nhiên giờ đây họ phải dần loại bỏ để tìm đến với súng AK-203 do Nga sản xuất.

Tập đoàn vũ khí Nga Kalashnikov hôm 7/12 thông báo ký hợp đồng cho phép Ấn Độ tự sản xuất hơn 600.000 súng trường tấn công AK-203.

Truyền thông Ấn Độ cho biết Hội đồng Mua sắm Quốc phòng trước đó phê duyệt ngân sách 687,7 triệu USD cho thương vụ này.

Theo thỏa thuận, 20.000 khẩu AK-203 đầu tiên sẽ được nhập khẩu từ Nga với giá 1.100 USD/khẩu. Số súng còn lại sẽ được liên doanh tập đoàn vũ khí hai bên chế tạo tại Ấn Độ.

Thỏa thuận này nhiều khả năng sẽ đặt dấu chấm hết cho INSAS, mẫu súng trường nội địa từng được quân đội Ấn Độ biên chế và đặt nhiều kỳ vọng.

Dòng súng trường tấn công nội địa này ra đời trong bối cảnh Ấn Độ cũng muốn theo chân Trung Quốc nhằm tạo ra một vũ khí cá nhân cho quân đội nước này, thay vì phải dùng súng trường của nước ngoài.

Mẫu thử nghiệm của khẩu súng trường nội địa có thiết kế chính dựa trên AKM của Nga, được thực hiện bởi Trung tâm nghiên cứu và phát triển vũ khí (ARDE) ở Pune, Ấn Độ.

Sau nhiều lần cải tiến, loại súng này được thông qua với tên gọi INSAS (Indian Small Arms System - Hệ thống vũ khí cầm tay của Ấn Độ).

Theo kế hoạch, INSAS sẽ có 3 bản chính: súng trường tấn công tiêu chuẩn, súng carbine hoặc súng máy hạng nhẹ. Năm 1997, súng trường tấn công và súng máy hạng nhẹ đã đi vào sản xuất hàng loạt.

Năm 1998, các khẩu INSAS được giới thiệu lần đầu trong cuộc duyệt binh nhân ngày Quốc khánh Ấn Độ.

Đáng lẽ INSAS đã được giới thiệu sớm hơn nếu không có sự thiếu hụt trầm trọng đạn 5,56 mm tại Ấn Độ thời điểm lúc bấy giờ.

Nhìn chung thiết kế của INSAS dựa trên AKM của Nga nhưng gần như không bộ phận nào có thể hoán đổi cho nhau giữa hai khẩu súng này.

ARDE đã làm rất tốt việc thiết kế INSAS khi kết hợp tính năng của nhiều súng trường tấn công khác trong một thiết kế của AKM.

INSAS có khối lượng cơ bản 4,15 kg; chiều dài tổng thể 916 mm với nòng dài 464 mm, bên trong nòng được mạ chrome chống mài mòn và 6 rãnh xoắn tối ưu hóa cho loại đạn 5,56 mm NATO.

Đầu nòng có loa che lửa dài với 4 dãy 3 hàng lỗ khoét nằm đối xứng nhau. Thân súng làm bằng thép, các bộ phận còn lại được làm chủ yếu từ gỗ hoặc polymer.

Súng có ốp lót tay nhiều vân dọc và báng rỗng một phần bằng polymer, tiêu chuẩn có màu da cam tương tự như trên khẩu Galil của Israel.

Một số biến thể khác của INSAS được thiết kế lại với báng dạng khung kim loại có thể gấp lại dễ dàng để tiện trong việc vận chuyển. Ngoài ra chúng có thể gắn súng phóng lựu kiểu M203.

Súng còn mang theo bộ dụng cụ sửa chữa và làm sạch trong báng giống như khẩu Lee Enfield của Anh.

Hệ thống trích khí của INSAS đuọc kế thừa từ khẩu L1A1 do Anh sản xuất từng phục vụ trong quân đội Ấn Độ.

Súng có ống dẫn khí dài, nằm bên trên nòng, đầu ống dẫn khí phía trước lồi hẳn ra bên ngoài tương tự AK-47. Bên trên là đầu ruồi kiểu 3 cạnh và phía sau là thước ngắm dạng lỗ tròn tương tự như Galil.

INSAS chọn chế độ bắn cũng như khóa an toàn bằng đòn bẩy, nằm về bên trái của súng thay vì trên bệ khóa nòng tương tự khẩu HK33 của Đức.

Khóa an toàn có các chế độ: an toàn, bán tự động, 3 viên và tự động hoàn toàn.

Các phiên bản đầu INSAS không có ray Picatinny mặc định, muốn gắn thêm ống ngắm thì cần có các đai kẹp tương tự như AK.

Một số phiên bản hiện đại về sau đã được tích hợp ray để gắn phụ kiện. Ngoài ra, súng có một trang bị thường thấy là lưỡi lê.

INSAS sử dụng hộp tiếp đạn polymer bán trong suốt có sức chứa 20 hoặc 30 viên. Súng cũng lắp được hộp tiếp đạn của Steyr AUG.

Trong cuộc chiến tranh Kargil vào năm 1999, INSAS được sử dụng thực chiến lần đầu trong các cuộc đấu súng tại dãy Himalaya, tại đây súng trường INSAS bắt đầu bộc lộ nhiều nhược điểm.

Binh sĩ Ấn Độ cho biết súng thường xuyên bị kẹt đạn và hộp tiếp đạn bằng nhựa trong suốt thường bị nứt trong thời tiết giá lạnh.

Lực lượng chống khủng bố Ấn Độ cho hay họ thường xuyên bỏ súng INSAS và chọn súng trường AK hoặc vũ khí ngoại nhập khi tác chiến vì chúng đáng tin cậy hơn.

Năm 2018, lục quân Ấn Độ năm thứ hai liên tiếp từ chối tiếp nhận lô súng INSAS mới, với lý do chất lượng thấp và hỏa lực không hiệu quả.

INSAS tiếp tục tiếp nhận tin xấu khi trong các cuộc bắn thử của lục quân Ấn Độ chúng liên tục tỏ ra kém hiệu suất hơn các dòng súng khác, thậm chí còn thua cả AKM.

Điều này thúc đẩy quân đội Ấn Độ tìm kiếm giải pháp thay thế INSAS cho những cuộc xung đột trong tương lai.

Quân đội Ấn Độ bắt đầu chú ý đến AK-203, mẫu súng trường tấn công sử dụng đạn cỡ 7,62x39 mm do Nga phát triển.

Đây được coi là phiên bản mới và hiện đại nhất của súng trường AK-47/AKM, kế thừa những đặc điểm nổi tiếng của dòng vũ khí này như độ bền cao, dễ bảo dưỡng và đáng tin cậy trong chiến đấu.

AK-203cũng được bổ sung nhiều cải tiến hiện đại của dòng AK-100 nhằm tăng độ chính xác và tiện lợi cho người sử dụng.

Súng được trang bị báng gập có thể điều chỉnh độ dài, ốp lót tay tiện cho cầm nắm và các ray Picatinny giúp binh sĩ gắn kính ngắm, đèn laser hoặc đèn pin theo ý muốn.

Nga và Ấn Độ bắt đầu đàm phán thương vụ AK-203 từ năm 2018, nhưng vấn đề chi phí và chuyển giao công nghệ khiến hai bên không thống nhất được thỏa thuận.

Mãi tới gần đây do nhu cầu sử dụng thực tế và một số nhượng bộ từ Moscow đã thúc đẩy New Delhi ký hợp đồng sản xuất hơn 600.000 khẩu.

Thông số kỹ thuật cho thấy AK-203 nhỏ gọn, nhẹ và có uy lực vượt trội so với INSAS. Mẫu súng của Nga nặng 3,8 kg, nhẹ hơn so mẫu INSAS vốn có khối lượng rỗng 4,25 kg.

AK-203 dài 940 mm khi mở báng và 705 mm khi gập báng, trong khi INSAS dài 960 mm khi chưa lắp lưỡi lê.

INSAS dùng cỡ đạn 5,56x45 mm của NATO, có sơ tốc đầu nòng cao và đường đạn ổn định, nhưng sức sát thương địch ngay lập tức lại không thực sự cao.

Một số chuyên gia cho rằng vết thương do đạn 5,56x45 mm gây ra có thể làm đối phương mất nhiều nhân lực trong khâu hậu cần, nhưng dường như không đáp ứng được yêu cầu vô hiệu hóa mục tiêu ngay lập tức của quân đội Ấn Độ.

Đạn 7,62x39 mm của AK-203 có uy lực vượt trội đạn cỡ 5,56x45 mm, khi đủ sức hạ gục mục tiêu ngay lập tức chỉ với một phát đạn trúng đích.

INSAS có tầm bắn hiệu quả 400 m và hộp tiếp đạn 20 viên, trong khi thông số này của AK-203 lần lượt là 400-800 m và hộp tiếp đạn 30 viên.

INSAS đạt tốc độ bắn 650 phát/phút nhanh hơn so với 600 phát/phút của AK-203, nhưng tốc độ bắn chậm hơn của AK-203 được đánh giá là có thể giúp tăng độ chính xác cho loạt bắn của binh sĩ. Chính vì những ưu điểm đó quân đội Ấn Độ đã đặt niềm tin vào dòng súng do Nga phát triển.