Ukraine nói không thể đảm bảo an ninh cho phái đoàn IAEA tại nhà máy Zaporizhzhia

Nhóm thanh sát viên Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế do Tổng giám đốc Grossi dẫn đầu đã tới nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, miền nam Ukraine.

Sau khi vượt qua chiến tuyến vào lãnh thổ do Nga kiểm soát, nhóm 14 chuyên gia từ Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đến nhà máy vào hôm 1/9.

"Phái đoàn hỗ trợ của IAEA do Tổng giám đốc Rafael Grossi dẫn đầu vừa đến nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhya để tiến hành các hoạt động an toàn và an ninh hạt nhân, cũng như các biện pháp bảo vệ không thể thiếu", IAEA cho hay.

Trong một động thái liên quan, Ukraine nói không thể đảm bảo an ninh cho phái đoàn IAEA tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga đang kiểm soát khu vực này.

Bộ trưởng Năng lượng Ukraine Herman Halushchenko hôm 1/9 cho biết tình hình xung quanh nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia do Nga kiểm soát vẫn còn là "một mớ hỗn độn".

Ông Halushchenko đã đi cùng phái đoàn Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đến Novooleksandrivka, tỉnh Zaporizhzhia, trước khi phái đoàn vào khu vực do Nga kiểm soát.

Ông Halushchenko đã nói với Tổng giám đốc IAEA Rafael Grossi rằng vấn đề an ninh là "trách nhiệm của chính ngài".

Ông Grossi có vẻ "tự tin chấp nhận rủi ro. Ukraine đã hoàn thành tất cả nghĩa vụ quốc tế và đưa ra mọi khả năng cho sứ mệnh này", quan chức Ukraine nói.

Ông Halushchenko cho biết, ông hiểu phái đoàn IAEA đã có "một số thỏa thuận an ninh với Nga và đề nghị một số thành viên của nhóm ở lại khu vực trong vài ngày".

Tổng giám đốc IAEA Grossi cho biết, ông đã nhìn thấy những gì "cần thấy" tại nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia.

"Tôi nghĩ trong vài giờ này chúng tôi đã có thể thu thập rất nhiều thông tin. Những điều quan trọng cần thấy tôi đều đã thấy và những giải thích của các bạn rất rõ ràng", ông Grossi nói với phóng viên Nga đi cùng phái đoàn IAEA tại nhà máy.

Ông không nói rõ có bao nhiêu người ở lại nhà máy và trong bao lâu. Trước đó, ông cho hay IAEA sẽ tìm cách thiết lập "sự hiện diện thường trực" tại nhà máy.

"Chúng tôi đã đạt được điều gì đó rất quan trọng trong hôm nay và điều quan trọng là IAEA đang ở lại đây. Hãy cho thế giới biết rằng IAEA đang ở tại Zaporizhzhia", ông nhấn mạnh.

Lực lượng Nga kiểm soát nhà máy Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine từ hồi tháng 3, nhưng cơ sở này vẫn do nhân viên kỹ thuật Ukraine vận hành.

Nhà máy này có 6 lò phản ứng lớn, có khả năng cung cấp điện cho 4 triệu hộ gia đình.

Nhiều cuộc pháo kích gần đây xảy ra quanh khu vực nhà máy Zaporizhzhia, làm dấy lên lo ngại nguy cơ xảy ra sự cố hạt nhân tương tự thảm họa Chernobyl năm 1986.

Nga và Ukraine cáo buộc lẫn nhau gây ra những vụ tấn công này. Hiện chỉ một trong 6 lò phản ứng của nhà máy đang hoạt động, do những lò còn lại bị đóng sau các cuộc pháo kích hoặc đang trong quá trình sửa chữa.

Tổng thống Nga Vladimir Putin tháng trước đồng ý để nhóm thanh sát viên độc lập tới nhà máy Zaporizhzhia qua ngả Ukraine.

Ban đầu Ukraine lo ngại chuyến thăm sẽ hợp pháp hóa việc Nga kiểm soát nhà máy, nhưng sau đó thay đổi quan điểm, ủng hộ phái đoàn IAEA tới địa điểm này.

Từ 25/8 đến 26/8, nhà máy bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia, buộc các kỹ thuật viên phải kích hoạt máy phát dự phòng để đảm bảo nguồn điện cho hệ thống làm mát, đánh dấu sự cố đầu tiên như vậy trong 4 thập kỷ qua. Nhà máy được kết nối trở lại với lưới điện vào chiều 26/8.

Ukraine hôm 27/8 cảnh báo nguy cơ rò rỉ phóng xạ và hỏa hoạn sau các cuộc tấn công mới nhằm vào nhà máy Zaporizhzhia. Liên Hợp Quốc liên tục kêu gọi chấm dứt mọi hoạt động quân sự trong khu vực.

"Đã đến lúc ngừng đùa với lửa, thay vào đó là các biện pháp cụ thể để bảo vệ cơ sở này khỏi bất kỳ hoạt động quân sự nào. Một tính toán sai lầm nhỏ nhất có thể gây ra sự tàn phá mà chúng ta sẽ phải hối tiếc trong nhiều thập kỷ", giám đốc Ủy ban Chữ thập Đỏ Quốc tế (ICRC) Robert Mardini nói với phóng viên tại Kiev ngày 1/9.