- “Hội sách Trung thu” tại Phố sách Hà Nội
- Ngỡ ngàng trước vẻ đẹp của những món đồ chơi Trung thu truyền thống trên phố cổ Hà Nội
 |
Chuyện xưa…
Thời xưa, Hàng Mã thuộc địa phận 2 thôn Vĩnh Hanh và Yên Phú, huyện Thọ Xương. Các thôn này được chia cách bởi dòng sông Tô Lịch, thời điểm đó vẫn đang kết nối với sông Hồng. Khi đoạn sông Tô Lịch đã bị lấp đi, thôn Vĩnh Hanh và Yên Phú đã được sáp nhập thành phố Hàng Mã như ngày nay.
Hàng Mã đã trải qua quá trình phát triển lâu dài để trở thành một trong những điểm đến thú vị và độc đáo của Hà Nội ngày nay. Trước đây, phố chuyên sản xuất, buôn bán giấy trang trí, đồ vàng mã, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân vào những dịp lễ lớn. Với sự phát triển không ngừng, con phố đã mở rộng kinh doanh sang nhiều mặt hàng khác nhau, mang đến sự đa dạng và phong phú cho thị trường. Bây giờ, khi dạo một vòng quanh Hàng Mã sẽ dễ dàng tìm thấy các cửa hàng văn phòng phẩm, các loại thiệp cưới tinh tế cũng như những món đồ chơi hiện đại hấp dẫn. Tuy nhiên, điều đặc biệt làm nên sức hút riêng của phố Hàng Mã chính là những mặt hàng bày bán đều gắn liền với các câu chuyện tuổi thơ của bao thế hệ người dân Thủ đô. Hàng Mã không chỉ là một nơi để mua sắm mà còn là một góc kỷ niệm đáng quý của Hà Nội.
Tôi nhẩn nha thả bộ hòa vào dòng người mà đa phần là thanh niên trẻ ấy. Từ nhà tôi tới Hàng Mã không xa là mấy, đi vài bước chân là tới, ấy vậy mà cho tới hôm nay tôi mới tới đây để xem và để được chơi Trung thu sớm. Chẳng biết từ bao giờ phố Hàng Mã mặc nhiên là phố bán đồ chơi trẻ em. Đúng là mùa nào thứ ấy. Rộn rã nhất là dịp đầu năm, dịp mùng 1-6 và Trung thu. Những năm trước, đồ chơi trẻ em đa phần được đưa về từ Trung Quốc và đánh bật đồ chơi truyền thống. Phải nói rằng đồ chơi Trung Quốc nhiều mẫu mã đẹp và lạ. Thế nên chúng mặc nhiên chiếm lĩnh mọi cửa hàng và chiếm lĩnh luôn cả người mua. Nhưng ở đời, cái gì cũng có giới hạn. Đồ chơi Trung Quốc rẻ và đa dạng, nhưng chơi mau chán. Có nhà mua về cho con cả đống rồi cũng vứt xó, mấy thứ được nâng niu, cất kỹ và được treo trong nhà đâu. Bây giờ đồ chơi truyền thống đã quay trở lại một cách ngoạn mục. Đầu tiên là chính trẻ em rất thích, mỗi thứ tựa như một câu chuyện cổ tích lý thú vậy. Này nhé, chiếc đèn ông sao mang đi rước xong sẽ đem về nhà treo cho kỹ. Chiếc mặt nạ bằng giấy bồi thì treo trên tường nhìn hay đáo để, nó như một món đồ trang trí khá ngộ nghĩnh.
 |
Phố Hàng Mã hệt như tuổi thơ giữa không gian bộn bề phố thị |
 |
Hồi chúng tôi còn ở độ tuổi chơi rằm Trung thu thì ngay từ đầu năm, cụ thể là vào dịp Tết Nguyên đán, bọn con trai đã bắt đầu thu gom giấy bóng kính xanh, đỏ, vàng để cất đi. Giấy bóng kính đó được lấy một cách hết sức cẩn thận từ những chiếc bánh, từ những hộp quà (hồi ấy chỉ Tết mới có những thứ bánh được bọc trong giấy bóng kính). Tôi nhẹ nhàng trải tờ giấy bóng kính đủ màu đó lên mặt bàn, vuốt một cách tỉ mẩn để nó phẳng ra xóa đi vết gấp. Rồi lại cũng hết sức nhẹ nhàng, tôi kẹp chúng vào một cuốn vở để ép cho thêm phẳng phiu, đó là nguyên liệu để làm đèn ông sao. Còn tre thì dịp hè được về quê chơi, dù vui đến mấy tôi cũng không quên nhờ mấy anh lớn hơn vót cho nắm nan. Hết hè, tôi mang những nguyên liệu kiếm được ở quê lên thành phố. Rồi tranh thủ chưa vào năm học mới thì dành thời gian cho việc làm đèn ông sao.
Và chuyện nay
Làm đèn ông sao vô cùng dễ, chỉ tiếc trẻ em bây giờ, dù thành phố hay nông thôn đều ngại. Thực ra, tự làm đồ chơi cho mình bao giờ cũng thích hơn. Vì đồ chơi ấy tự mình trang trí theo ý mình và thế mới cho cảm xúc liên tưởng phong phú hơn. Tôi chọn những thanh tre đã được vót nhẵn rồi đặt ngửa trên nền nhà, xếp chúng thành hình ngôi sao 5 cánh. Lại đặt úp những thanh tre còn lại trùng khít với 5 thanh tre đặt ngửa, lấy dây buộc chặt các đầu lại. Rồi chặt 5 đoạn tre tròn như thanh đũa luồn vào phần giữa ngôi sao, dựng cho các đoạn tre ngắn đó đứng thẳng lên. Hình ngôi sao mở ra, thế là xong phần khung, giờ chỉ việc dán giấy bóng kính xanh, đỏ, tím, vàng lên các cánh sao là thành công. Tôi đã có một chiếc đèn ông sao như ai. Làm mặt nạ thì khó hơn đôi chút bởi nếu mặt nạ phẳng sẽ không có cảm giác “như thật”, mặt nạ bồi theo khuôn sẽ hấp dẫn hơn. Nhưng trẻ con thì lấy đâu ra khuôn, ra mẫu. Bù lại, tôi biết cách làm cho những chiếc mặt nạ sinh động bằng cách vẽ mày, vẽ mắt, rồi tô màu lòe loẹt. Mặt nạ thì phải lòe loẹt mới thích chứ. Vậy là đến hôm đón trăng rằm tôi cũng có cho mình chiếc đèn ông sao, chiếc mặt nạ có kém ai đâu.
 |
Phố Hàng Mã trước đây chuyên sản xuất, buôn bán giấy trang trí, đồ vàng mã, đáp ứng nhu cầu thiết yếu của người dân vào những dịp lễ lớn |
Phố Hàng Mã bây giờ đèn ông sao làm theo kiểu thủ công như xưa được bày bán đủ cỡ. Có chiếc còn được đặt trong một vòng tròn vừa khít. Vòng tròn ấy cũng được dán giấy như hoa văn nhìn thêm bắt mắt. Có chiếc còn được thiết kế thêm chỗ để gắn vào đó một cây nến nhỏ. Châm nến, ánh sáng sẽ tỏa ra lung linh rực rỡ. Trẻ em thời đại nào cũng thích rước đèn ông sao, thích đeo những chiếc mặt nạ để… dọa nhau. Mặt nạ bây giờ vẫn được làm bằng nhựa hoặc giấy bồi đổ theo khuôn. Mà khuôn thì được tạo hình từ những câu chuyện cổ tích xưa lý thú và lôi cuốn. Nhưng tôi vẫn thích những chiếc mặt nạ giấy bồi bởi nó bền hơn. Quan trọng là chơi xong có thể đem treo tường để trang trí, nhất là trong phòng học. Những lúc học bài mà “bí” cách làm, trẻ con tay chống cằm, mặt ngửa lên nhìn chiếc đèn ông sao, chiếc mặt nạ, sẽ có khối điều hay mở ra trong tâm trí chúng. Lạ kỳ làm sao, từ chiếc đèn ông sao bỗng hiện ra những điều mách bảo. Nụ cười méo xệch trên chiếc mặt nạ nhìn lũ trẻ như khích lệ chợt lóe lên gợi ý. Và bài toán có ngay được lời giải.
Tôi cất bước chân trẻ thơ trên phố Hàng Mã, dường như hình ảnh thật sự của những đồ chơi thuở nào đang dâng lên niềm hứng thú. Dường như những gương mặt trẻ trung, tươi roi rói của những cô, những cậu đang í ới gọi nhau check-in tràn vào tâm hồn tôi những ước mơ thiếu thời. Phố Hàng Mã hệt như tuổi thơ giữa không gian bộn bề phố thị.
