Hệ thống HIMARS - Vũ khí thay đổi cuộc chơi hay chỉ là sự cường điệu?

Hệ thống HIMARS (Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao) do Mỹ chuyển giao trong hai tháng qua đã gây thiệt hại nặng nề cho mạng lưới chỉ huy và hậu cần của Nga, tạo điều kiện cho Quân đội Ukraine tiến hành phản công.

Tuy nhiên cũng như các khí tài "cứu tinh công nghệ" trước đây, hiệu quả của hệ thống HIMARS phải đặt trong bối cảnh địa hình, chiến lược hai bên và diễn biến thực của cuộc xung đột.

Tác động của vũ khí trên chiến trường rất phức tạp và khó lường, hiệu quả sử dụng của mọi hệ thống tác chiến đều phụ thuộc quá trình học hỏi của binh lính, sự khéo léo trong việc vận dụng vào tình huống thực tế.

Trong hai tháng qua, Nga đã phối hợp hiệu quả về con người và công nghệ. Dựa vào một vũ khí có sẵn ưu thế (pháo binh), thứ mà Moskva có thể sử dụng lâu dài và không đòi hỏi mức độ tinh nhuệ của binh lính.

Giống như lực lượng Đồng minh phương Tây sử dụng pháo hạng nặng và không quân để bắn phá các vị trí phòng thủ của Đức vào năm 1944, người Nga đang sử dụng lợi thế về pháo binh để dồn ép binh sĩ Ukraine lùi lại một cách chậm chạp.

Tuy nhiên, có lẽ chúng ta cần các công cụ thống kê tốt hơn để hiểu về cách một số vũ khí nhất định tác động đến cục diện cuộc xung đột, đặc biệt khi "xu hướng văn học" thường ca ngợi quá đà hiệu quả của chúng và đưa ra cái nhìn sai lệch.

Hiện tại, các khẩu đội HIMARS tại Ukraine đang phát huy hiệu quả cao, thay thế cho máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ - loại khí tài "làm mưa làm gió" trong những tuần đầu tiên của trận chiến.

Những tuần đầu tiên Ukraine sử dụng UAV Bayraktar TB2 để trinh sát và phá hủy các đoàn xe cơ giới của Nga, sau đó có vẻ như Moskva đã dần tìm ra cách đối phó.

Nga đã phát triển một loạt các biện pháp khắc chế, bao gồm cả sử dụng tác chiến điện tử, làm gián đoạn việc chỉ huy và kiểm soát của Ukraine, khiến máy bay không người lái dễ bị bắn hạ hơn.

Nhưng rồi Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS) của Mỹ đã xuất hiện, việc vũ khí này gây thiệt hại nặng nề cho một hệ thống hậu cần kiểu Liên Xô không phải là ngẫu nhiên.

Cần nhấn mạnh, các hệ thống M142 HIMARS hay M270 MLRS được thiết kế để "xé nát" cuộc tấn công của Liên Xô trên mặt trận trung tâm của NATO, chúng đang đạt hiệu quả cao, nhưng có thể dự đoán Nga sẽ tìm ra cách khắc chế, phản ứng sẽ đến nhanh chóng với chi phí hợp lý.

Một phần của phản ứng có thể liên quan đến việc theo dõi và phá hủy các bệ phóng. Nga sẽ cố gắng dụ Ukraine bắn thật nhiều đạn vào một mục tiêu để kịp định vị và tiêu diệt, từ đó nhanh chóng làm mất hiệu quả của chúng tương tự như Bayraktar TB2.

Trong phần còn lại của cuộc chiến, binh sĩ Ukraine sẽ có nhiệm vụ tích hợp các công nghệ mới vào kho vũ khí của họ. Cuộc tấn công kéo dài để chiếm lại Kherson chắc chắn sẽ sử dụng rất nhiều vũ khí nguồn gốc phương Tây.

Hầu hết trong số đó đã được sử dụng bởi một đội quân xung kích trong vài tháng qua. Với địa hình bằng phẳng, khá hợp lý khi cho rằng HIMARS sẽ tác động lớn đến cuộc tấn công Kherson, mới đây chúng đã phá hủy các cây cầu huyết mạch của tuyến hậu cần cung cấp cho quân Nga.

Nhưng để thực hiện một cuộc tấn công quy mô nhằm chiếm lại phần lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát, Lực lượng vũ trang Ukraine vẫn còn nhiều việc phải làm, một trong số đó là chứng minh HIMARS có hiệu quả thực sự trong trận chiến lớn.

Các loại vũ khí khác có thể khó khăn hơn để tích hợp vào các hoạt động tấn công, hình thái tác chiến này phức tạp hơn so với trận địa phòng thủ mà binh sĩ Ukraine đã sử dụng từ đầu cuộc chiến cho đến nay.

Tuy nhiên, sự phức tạp trên đi kèm với cơ hội: sẽ có rất nhiều yếu tố để gây bất ngờ cho lực lượng Nga trong tương lai với vũ khí nhận từ phương Tây, tên lửa MGM-140 ATACMS để bổ sung cho HIMARS là một ví dụ.

Cuộc tổng tấn công nhằm chiếm lại Kherson mà Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng vũ trang Ukraine công bố sẽ diễn ra vào tháng 9 vì vậy được dự báo sẽ là trận đánh mang tính quyết định.