Ukraine muốn 'xuống thang' với Nga trong cuộc chiến khí đốt... nhưng đã quá muộn?
Bạch Dương
ANTD.VN - Sau khi nhận thấy rõ vị thế bất lợi của mình, Ukraine đã đưa ra một đề nghị hòa dịu với Nga liên quan đến vấn đề quá cảnh khí đốt, tuy nhiên Moskva sẽ khó lòng chấp nhận yêu cầu của Kiev.
Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelenskyy mới đây đã đưa ra đề xuất sẽ dành cho tập đoàn năng lượng Gazprom của Nga khoản chiết khấu lên đến 50% phí quá cảnh cho việc vận chuyển khí đốt vượt quá khối lượng ký trong hợp đồng.
Đây là đề nghị mang tính "hòa giải" hiếm có của Ukraine sau chuỗi ngày dài căng thẳng với Nga liên quan đến vấn đề phí trung chuyển khí đốt, có lúc tưởng như mâu thuẫn là không thể hàn gắn được.
Nhưng theo giới phân tích, động thái trên là bởi Ukraine chỉ đang cố gắng duy trì cấu hình kỹ thuật đối với hệ thống trung chuyển khí đốt của mình, khi từ đầu năm đến nay lượng nhiên liệu Nga bơm vào đã giảm tới 2 lần.
Trước thực tế trên, Giám đốc Quỹ An ninh Năng lượng quốc gia Nga - ông Konstantin Simonov bình luận rằng, Ukraine đã bắt đầu thừa nhận phí quá cảnh khí đốt của Nga hiện ở mức quá cao, trong bối cảnh dự án Nord Stream 2 đã hoàn thành, điều này hoàn toàn không có lợi.
Nhà kinh tế học người Nga nói rõ: "Tổng thống Zelenskiy thực sự thừa nhận rằng cước phí trung chuyển khí đốt mà Ukraine áp đặt lên Nga đang cao hơn rất nhiều so với giá thị trường".
"Trước thực tế trên, chính quyền Kiev cho biết, họ sẵn sàng chiết khẩu 50%, điều đó có nghĩa là trước kia Ukraine vẫn lợi dụng vị thế độc quyền để lấy tiền từ Nga", ông Simonov nhấn mạnh.
Nhưng vị chuyên gia cho rằng, Nga không nên đồng ý tăng cường bơm khí đốt với mức chiết khấu được đề xuất, vì giá vận chuyển quá đắt chỉ là một trong ba yếu tố chống lại việc sử dụng cơ sở hạ tầng trên đất Ukraine.
"Kiev không phản hồi hai lập luận được Tổng thống Nga Vladimir Putin liên tục đề cập trong thời gian gần đây, bao gồm cả tại cuộc họp của Câu lạc bộ Valdai được tổ chức một ngày trước đó", ông Simonov lưu ý.
Một trong số đó là sự xuống cấp của hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine, vốn đã không được đầu tư trong hơn 40 năm qua. Tổng thống Nga hơn một lần đặt câu hỏi về tính phù hợp kỹ thuật của hạ tầng đối với việc tăng khối lượng nhiên liệu được bơm.
Bên cạnh đó, yếu tố khác chính là vấn đề sinh thái học khi "Hiệu ứng môi trường của Nord Stream 2 tốt hơn nhiều lần so với mạng lưới đường ống cũ qua đất Ukraine", Tổng thống Nga Putin cho biết.
Trong diễn biến khác, chuyên gia Ukraine - ông Andriy Metlev đã nói về khả năng Tập đoàn năng lượng Naftogaz sẽ mua thêm một lượng khí đốt bằng tiền bồi thường của Gazprom, do Tòa Trọng tài Stockholm trao cho nước này.
“Cụ thể Naftogaz đã giành được 2,9 tỷ USD từ Gazprom. Số tiền nói trên đã được chuyển đến tay chúng ta. Vậy chính quyền có thể dùng nó để mua khí đốt từ chính Gazprom hay không? Tôi cho rằng điều này là có thể”, ông Metlev cho biết.
Nhưng ở chiều ngược lại, nhà khoa học chính trị Dmitry Abzalov lại đặt câu hỏi: “Tôi không nhớ có khoản tiền 2,9 tỷ USD nào trong ngân sách của Ukraine. Tôi thấy đơn giản là ngân quỹ đang rỗng do chi phí nhiều hơn thu nhập. Bạn sẽ lấy số tiền này ở đâu"?
Cần nói thêm, chuyên gia kinh tế Metlev thông báo rằng khoản tiền mà Gazprom chuyển vào cuối năm 2019, được cho là đã đến thẳng Verkhovna Rada (Quốc hội đơn viện của Ukraine) và đang được lưu trữ tại đây.
Nhưng ông Abzalov khẳng định tất cả số tiền lấy từ Gazprom đã được Chính phủ Ukraine chi tiêu trong đợt bùng dịch Covid-19 đầu tiên, cũng như cho các nhu cầu khác của Naftogaz. Giờ đây Kiev chỉ có thể dựa vào những khoản vay từ phương Tây và việc phân phối lại nguồn vốn nội bộ.