Nga phá vỡ hệ thống 'đô la dầu mỏ' của Mỹ chỉ bằng một quyết định?

Hệ thống đô la dầu mỏ (hay còn được gọi bằng cái tên Petrodollars) chính là đồng đô la Mỹ mà những quốc gia mua dầu mỏ dùng để trả cho các nước xuất khẩu dầu, nói ngắn gọn thì đã mua dầu mỏ thì phải thanh toán bằng đồng đô la Mỹ.

Petrodollars chính là kết quả của cuộc khủng hoảng dầu mỏ vào giữa những năm 1970 khi giá dầu tăng vọt lên mức kỷ lục. Hệ thống đô la dầu mỏ có tác dụng lớn nhất là giúp cho giá dầu niêm yết bằng đồng USD giữ được sự ổn định.

Tuy nhiên với một quyết định, Nga đã thay đổi luật chơi và khởi động quá trình sụp đổ của hệ thống đô la dầu mỏ do Mỹ kiếm soát. Nhà nghiên cứu xung đột quốc tế Uriel Araujo viết về điều này trong một bài báo đăng trên tờ InfoBrics.

Sự thao túng của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã dẫn đến sự gia tăng nguy hiểm của đồng USD. Lần đầu tiên sau hai thập niên, 1 EUR rẻ hơn 1 USD. Đây là đòn giáng mạnh không chỉ vào châu Âu mà còn đối với các quốc gia khác, vì đồng tiền của họ cũng bị giảm giá mạnh.

“Đồng USD bị định giá quá cao đang làm tổn thương thị trường tài chính, dòng vốn và giao dịch toàn cầu. Trong kịch bản hiện tại, các quốc gia không thể hưởng lợi từ việc đồng tiền mất giá khi tăng trưởng kinh tế thế giới chậm lại”, bài báo viết.

Như tác giả bài báo đăng trên tờ InfoBrics lưu ý, một yếu tố quan trọng trong toàn bộ hệ thống Petrodollars chính là nó gắn liền với thương mại năng lượng - một "xương sống" của nền kinh tế thế giới.

Trong nhiều năm, cái gọi là đồng đô la dầu mỏ đã giữ vai trò trụ cột của toàn bộ hệ thống tài chính phương Tây. Tuy nhiên quyết định duy nhất của Nga về phương thức mua bán khí đốt đã gây ra những thay đổi lớn.

“Có những dấu hiệu cho thấy thời thế đang thay đổi. Việc yêu cầu các quốc gia khách hàng mua dầu mỏ và khí đốt của Nga phải thanh toán bằng đồng Ruble về cơ bản đã thay đổi luật chơi toàn cầu".

"Và theo xu hướng này, dự báo sẽ ngày càng có nhiều quốc gia sử dụng đồng nội tệ của họ để thanh toán cho các hợp đồng mua bán năng lượng thương mại”, ấn phẩm InfoBrics cho biết.

Thực tế cho thấy nhiều cường quốc có ảnh hưởng đã bắt đầu áp dụng kinh nghiệm của Nga và dần dần từ chối giao dịch bằng USD. Vào tháng 7/2022, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã cho phép lập hóa đơn và thanh toán cho thương mại quốc tế bằng đồng Rupee.

Chuyên gia Araujo cho biết: “Quyết định cắt giảm sản lượng dầu mỏ gần đây của OPEC+ có thể đánh dấu sự kết thúc của mối quan hệ Mỹ - Saudi Arabia, vốn cho đến nay là hiện thân rõ ràng nhất của chính sách lấy dầu mỏ làm an ninh của Washington”.

Ngoài ra Saudi Arabia cũng đã đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa, đất nước vùng Vịnh giàu có này đã tuyên bố sẵn sàng giao dịch dầu mỏ với Trung Quốc bằng đồng Nhân dân tệ.

Theo nhà báo, sự độc lập về năng lượng của tất cả các quốc gia, bao gồm cả những nước châu Âu, sẽ đến vào thời điểm mà hệ thống đô la dầu mỏ của Mỹ cuối cùng phải rơi vào tình trạng suy tàn.

Tác giả bài viết trên tờ InfoBrics kết luận: “Phi đô la hóa là điều kiện tiên quyết cho sự ổn định trong thế giới đa cực đang hình thành, đây là quá trình đầy đau đớn mà chúng ta phải chứng kiến”.