Na Uy cấp hệ thống phòng không NASAMS cực mạnh cho Ukraine

Một máy bay vận tải quân sự của Mỹ cất cánh từ căn cứ không quân Ramstein ở Đức đã hạ cánh xuống sân bay ở Rzeszow của Ba Lan. Trên máy bay mang theo hệ thống phòng không NASAMS được Na Uy viện trợ cho Ukraine.

Na Uy đã quyết định trợ giúp hệ thống phòng không tầm trung cực mạnh này cho Ukraine bảo vệ bầu trời của mình trước các máy bay Nga.

Hiện chưa rõ có tất cả bao nhiêu tổ hợp phòng không NASAMS sẽ được Na Uy tăng viện cho Ukraine.

Tuy nhiên giới quan sát cũng cho rằng, sẽ cần một khoảng thời gian để quân đội Ukraine có thể làm chủ dòng khí tài phòng không hiện đại phương Tây này.

Một khi họ vận hành được tổ hợp tên lửa phòng không NASAMS, đây sẽ là phần bù đắp đáng giá cho năng lực phòng thủ bầu trời của Ukraine vốn đã bị Nga làm cho thiệt hại nghiêm trọng.

Năng lực phòng không tầm xa của các quốc gia châu Âu phần lớn dựa vào hệ thống Patriot của Mỹ. Điều đó khiến họ khó chủ động trong việc nâng cấp lên các tiêu chuẩn hiện đại hơn.

Do vậy vào thập niên 1990, Na Uy đã lên kế hoạch phát triển hệ thống phòng không tầm xa mới nhằm nâng cao sức mạnh tác chiến.

Tập đoàn Kongsberg đã hợp tác với tập đoàn Raytheon (nhà sản xuất tên lửa hàng đầu thế giới của Mỹ) để tiến hành dự án Norwegian Advanced Surface to Air Missile System (NASAMS) “hệ thống tên lửa phòng không tiên tiến của Na Uy”.

Các kỹ sư đã đưa ra ý tưởng khá độc đáo nhằm rút ngắn thời gian phát triển bằng cách sử dụng tên lửa không đối không AIM-120 và radar AN/MPQ-64 Sentinel nâng cấp. Ngoài ra, tổ hợp còn được trang bị cảm biến quang - hồng ngoại thụ động bổ trợ cho radar chính.

Ban đầu nhà sản xuất tuyên bố hệ thống sẽ đạt được khả năng hoạt động ban đầu vào năm 1998, nhưng đến năm 1995 NASAMS đã sẵn sàng phục vụ.

Cấu hình NASAMS gồm có: xe mang phóng bán cơ động với 6 tên lửa/xe, xe radar tìm kiếm mục tiêu và điều khiển hỏa lực AN/MPQ-64 Sentinel, xe mang cảm biến quang - hồng ngoại thụ động MSP-500, xe điều khiển bắn FDC và xe tiếp đạn.

Trong đó, radar AN/MPQ-64 Sentinel lắp trên khung gầm xe chiến thuật Mercedes dòng G với cấu hình 4x4.

AN/MPQ-64 là một radar 3D hoạt động ở băng tần X có phạm vi tìm kiếm mục tiêu 120 km. Radar cung cấp khả năng phát hiện các mối đe dọa trên không và dẫn bắn cho tên lửa tiêu diệt mục tiêu với hiệu quả cao.

Cảm biến quang - hồng ngoại cũng được lắp trên khung gầm tương tự. MSP-500 cung cấp khả năng tìm kiếm mục tiêu với độ chính xác cao, hoạt động bất kể ngày đêm.

Hệ thống này bổ trợ cho radar chính trong trường hợp đối phương gây nhiễu nặng. MSP-500 có kích thước nhỏ gọn nên độ cơ động rất cao.

Trung tâm sức mạnh của NASAMS là tên lửa AIM-120. Đây là loại tên lửa được thiết kế chuyên dụng cho nhiệm vụ không đối không.

Tên lửa giữ nguyên thiết kế và cơ chế dẫn đường tương tự loại dùng trên máy bay. Điểm khác biệt là nó sử dụng hộp phóng hình chữ nhật và được khởi động nghiêng.

NASAMS tương thích mọi phiên bản AIM-120, tầm bắn từ 55 đến 180 km. Đây là hệ thống phòng không có tầm bắn xa nhất do một quốc gia châu Âu sản xuất.

Mỗi tiểu đoàn NASAMS gồm 12 xe mang phóng với 72 đạn tên lửa sẵn sàng khai hỏa trong 15 giây.

Điểm độc đáo khác của hệ thống này là hộp phóng thiết kế kiểu module nên còn bắn được tên lửa không đối không tầm ngắn AIM-9X hoặc RIM-162 ESSM.

Năm 2007, tập đoàn Kongsberg đã giới thiệu phiên bản nâng cấp NASAMS 2 mạnh hơn rất nhiều.

Kể từ khi chính thức hoạt động trong Quân đội Na Uy từ năm 1998, NASAMS đã được xuất khẩu cho một số quốc gia như Phần Lan, Hà Lan, Oman, Chile, Tây Ban Nha.

Đặc biệt hơn, Mỹ cũng nhập khẩu vài hệ thống NASAMS để bảo vệ các mục tiêu quan trọng quanh thủ đô Washington.

Thành công từ NASAMS thúc đẩy Na Uy phát triển phiên bản NASAMS 2, tập trung vào nâng cấp cơ chế kiểm soát hỏa lực và tích hợp mạng liên kết dữ liệu Link-16, cho phép nó liên kết với nhiều loại tiêm kích của NATO.

Điều này cho phép NASAMS 2 lấy tham số mục tiêu từ các chiến đấu cơ đồng minh, không cần bật radar điều khiển hỏa lực và tăng khả năng sống sót trước các biện pháp chế áp phòng không của đối phương.

Trong trường hợp không có phi cơ đồng minh, NASAMS 2 vẫn có thể bất ngờ tấn công nhờ cụm cảm biến quang điện tử (EO).

Thiết kế của tên lửa AIM-120 cho phép nó bám bắt mục tiêu ngay cả khi nằm ngoài tầm quan sát của radar điều khiển hỏa lực, ưu điểm vượt trội so với nhiều hệ thống phòng không cùng loại.