Mỹ dửng dưng khi UAE dọa hủy bỏ thương vụ F-35 và MQ-9 trị giá 24 tỷ USD vì Trung Quốc

UAE dọa hủy bỏ thương vụ F-35 với Mỹ. Trước sự lo ngại của Washington về việc Abu Dhabi có thể cho Bắc Kinh tiếp cận loại vũ khí này, vì thế họ đã đặt ra các điều khoản ngặt nghèo, UAE tỏ ra không hài lòng.

"Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) đã gửi thư thông báo với Mỹ về quyết định đình chỉ các cuộc thảo luận mua tiêm kích F-35. Yêu cầu kỹ thuật, hạn chế hoạt động và phân tích chi phí - lợi ích dẫn tới quyết định đánh giá lại thương vụ này", quan chức UAE giấu tên cho biết hôm 15/12.

Quan chức này thêm rằng Mỹ vẫn là nhà cung cấp vũ khí tiên tiến được ưa chuộng tại UAE và quá trình thương thảo hợp đồng F-35 có thể được tái khởi động trong tương lai.

Giới chức Mỹ xác nhận đã nhận được thư đề xuất của UAE về việc tạm ngừng thương vụ vốn có giá trị cực lớn này.

Tuy nhiên, một quan chức UAE khác cho rằng tình hình bi quan hơn nhiều, khi toàn bộ thỏa thuận đã bị "đình chỉ vô thời hạn" để đánh giá lại điều khoản hợp đồng.

Bức thư gửi đến Mỹ nhằm mục đích thu hồi thư đề xuất và chấp thuận (LOA), thỏa thuận liên chính phủ xác định những trang bị khí tài và dịch vụ quốc phòng được chính phủ Mỹ bán cho khách hàng.

Động thái này là tín hiệu mới nhất cho thấy quan hệ quốc phòng Mỹ - UAE xấu đi, trong đó Trung Quốc là một trong những yếu tố gây lo ngại hàng đầu.

Chính phủ UAE đánh giá những yêu cầu bảo mật và an ninh do Mỹ đưa ra là không thể chấp nhận.

Những phát biểu của quan chức UAE dường như ám chỉ Abu Dhabi đang tìm kiếm điều khoản có lợi hơn trong thương vụ với Washington.

Chính quyền cựu tổng thống Donald Trump đã duyệt bán 50 tiêm kích F-35, 18 hệ thống máy bay không người lái (UAV) vũ trang MQ-9B và vũ khí trị giá 23,4 tỷ USD cho UAE hồi tháng 11/2020.

Tổng thống Joe Biden cuối tháng 1 đình chỉ hàng loạt thương vụ mua bán vũ khí dưới thời Trump, trong đó có hợp đồng với UAE, để rà soát lại.

Các quan chức giấu tên cho biết giới chức Mỹ đã yêu cầu UAE bảo đảm các bên thứ ba, đặc biệt là Trung Quốc, không được phép tiếp cận công nghệ trên tiêm kích F-35 và UAV MQ-9B, cũng như những vũ khí này không được sử dụng tại Yemen và Libya.

Đến tháng 4, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết chính quyền Biden sẽ thực hiện thỏa thuận trong khi "vẫn tiếp tục đánh giá chi tiết và tham vấn quan chức UAE" về cách sử dụng những tiêm kích tàng hình tối tân này.

Quyết định khiến UAE trở thành quốc gia Arab đầu tiên và nước Trung Đông thứ hai sở hữu F-35 sau Israel. Điều khoản đàm phán ban đầu cho thấy UAE có thể nhận tiêm kích F-35 đầu tiên vào năm 2027.

Tuy nhiên, đến tháng 5, tình báo Mỹ bày tỏ nghi ngờ sau khi phát hiện hai vận tải cơ quân sự Trung Quốc đáp xuống sân bay ở UAE và bốc dỡ nhiều thùng hàng không rõ mục đích.

Sự xuất hiện của các vận tải cơ này, cùng hàng loạt dấu hiệu về tăng cường hợp tác an ninh giữa Bắc Kinh và Abu Dhabi, đã khiến giới chức Mỹ lo ngại nguy cơ bí mật trên tiêm kích tàng hình F-35 bán cho UAE lọt vào tay Trung Quốc.

Giới phân tích cho rằng dù UAE đe dọa thậm chí chính thức hủy bỏ thương vụ F-35 với Mỹ thì Washington cũng không mấy tiếc nuối so với việc vũ khí này có thể lọt vào tay đối thủ là Trung Quốc.

Một khi đối thủ tiếp cận được dòng vũ khí này để nghiên cứu thì ưu thế của không quân Mỹ sẽ mất do Washington có kế hoạch trang bị tới 2.400 chiếc F-35. Ngoài ra hàng ngàn chiếc F-35 của đồng minh Mỹ cũng sẽ mất đi lợi thế chiến đấu.

F-35 là loại máy bay đa năng, có thể thực hiện các cuộc tấn công trên đất liền, trên biển và cả nhiệm vụ trinh sát.

F-35 do một tổ hợp công nghiệp hàng không, dẫn đầu là tập đoàn Lockheed Martin cùng các thành viên BAE Systems và Northrop Grumman, thiết kế và chế tạo. Các quốc gia tham gia tài trợ gồm Anh, Italy, Na Uy, Đan Mạch, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Australia, Canada.

Theo công bố ban đầu, giá trị hợp đồng của dự án này là 391 tỷ USD. Một số báo cáo gần đây cho biết Lầu Năm Góc phải bỏ ra khoảng 1.400 tỷ USD để mua và duy trì hoạt động của phi đội siêu tiêm kích F-35 gồm khoảng 2.400 chiếc.

F-35 có ba biến thể gồm F-35A, F-35B và F-35C. Trong đó, F-35A có khả năng cất và hạ cánh như chiến đấu cơ thông thường, F-35B cất cánh trên đường băng ngắn và hạ cánh thẳng đứng như trực thăng, F-35C được triển khai trên các tàu sân bay.

Mọi phiên bản của F-35 đều được trang bị công nghệ tàng hình, đạt tốc độ siêu thanh và gắn camera hiện đại giúp phi công quan sát 360 độ từ buồng lái xuống mặt đất.

F-35 được coi là xương sống trong quá trình phát triển máy bay chiến đấu tương lai của Washington nhờ cơ chế tránh radar tiên tiến.

Đặc biệt, một trong những công nghệ giúp F-35 thống trị bầu trời và trở thành nỗi khiếp sợ đối với bất kỳ lực lượng quân đội nào chính là khả năng tiếp nhiên liệu trên không, giúp mở rộng tối đa phạm vi hoạt động.

F-35A là phiên bản nhỏ nhất, nhẹ nhất và là mẫu duy nhất được trang bị pháo GAU-12/U gắn trong thân.

Khẩu pháo 25mm này được phát triển từ pháo M61 Vulcan 20mm trang bị trên các loại máy bay chiến đấu của không quân Mỹ từ thời F-104 Starfighter còn hoạt động và cũng được lắp đặt trên phi cơ AV-8B Harrier II của lực lượng thủy quân lục chiến.

F-35A không chỉ vượt trội ở tính cơ động, phản ứng nhanh mà còn thể hiện sự đột phá ở khả năng tàng hình, tầm bay và tải trọng.

F-35B có kích thước tương đương mẫu F-35A, tuy nhiên biến thể này hy sinh khoảng 1/3 lượng nhiên liệu mang theo để dành cho hệ thống bay thẳng đứng.

Động cơ LiftSystem, do Lockheed Martin sáng chế và được phát triển bởi Rolls-Royce, nằm dọc phía trước động cơ chính là bộ phận tạo ra lực nâng, cho phép máy bay cất và hạ cánh theo phương thẳng đứng.

Phiên bản F-35B là chiến đấu cơ đắt nhất trong ba mẫu F-35 mà Tập đoàn Lockheed Martin đang chế tạo theo bản hợp đồng ký với Bộ Quốc phòng Mỹ.

Mỗi chiếc F-35B có giá khoảng 134 triệu USD. Tướng thủy quân lục chiến Joseph Dunford, nhấn mạnh khả năng xuất kích cũng như thực hiện nhiệm vụ từ các bãi đáp hay tàu sân bay trên biển của F-35B "sẽ thay đổi cách thức chúng ta chiến đấu và chiến thắng".

Phiên bản siêu tiêm kích F-35C được chế tạo dành riêng cho lực lượng hải quân, có cánh lớn hơn các mẫu F-35 khác và phần đầu cánh có thể gấp lại.

Tiết diện cánh và phần đuôi lái lớn nhằm giúp phi công dễ dàng điều khiển khi bay ở tốc độ thấp. Bên cạnh đó, hệ thống hạ cánh cũng được nâng cấp chắc chắn hơn để chịu tải trọng khi đáp trên tàu sân bay.

Hải quân Mỹ còn có kế hoạch biến F-35C trở thành một đầu não chỉ huy cho các thiết bị trinh sát và tấn công không người lái (UCLASS).

Khi đóng vai trò là trung tâm trong mạng lưới hải quân, F-35C sẽ cung cấp thông tin và ra lệnh cho các UCLASS khác ngắm bắn những mục tiêu cụ thể.

Càng nhiều máy bay F-35C hoạt động trên thực địa, tổ hợp UCLASS càng có thêm thông tin để tái hiện toàn cảnh chiến trường, nâng cao xác suất thực hiện nhiệm vụ thành công.

F-35 có thể mang theo khoảng 10.000 kg đạn dược khi không ưu tiên tính năng tàng hình, đây là một con số đáng nể cho chiến đấu cơ một động cơ.

Khi ở chế độ tàng hình tức vũ khí giấu trong thân, F-35 chỉ còn khả năng mang 2,4 tấn vũ khí.

Vì nằm trong chương trình phát triển tiêm kích đa quốc gia nên ngoài những loại vũ khí do Mỹ sản xuất, F-35 còn có khả năng mang theo vũ khí của các nước đối tác như tên lửa hành trình không đối đất tầm xa Storm Shadow, tên lửa hành trình SOM, hay tên lửa không đối không IRIS-T, Meteor.

Hiện đã có khoảng 1.000 chiếc F-35 với các phiên bản khác nhau đang được chế tạo, các đơn đặt hàng loại chiến đấu cơ này tiếp tục tăng mạnh sau khi chúng thể hiện xuất sắc tại Syria.