'Đội quân ma' khiến Afghanistan thảm bại dưới tay Taliban
Việt Hùng
ANTD.VN - "Đội quân ma" khiến Afghanistan thảm bại. Đây là lời khẳng định của cựu Bộ trưởng Tài chính Afghanistan. Thuật ngữ "đội quân ma", tức binh sĩ không có thật, chúng chỉ tồn tại trên giấy tờ để các tướng lĩnh căn cứ vào đó để tham nhũng.
"Đội quân ma" khiến Afghanistan thảm bại, đây là kết luận được đưa ra bởi cựu quan chức cao cấp trong chính quyền Afghanistan cũ khi giải thích về sự sụp đổ nhanh chóng vào tháng 8 vừa qua.
Tổng thống Biden đầu tháng 7 đã nói, Afghanistan có 300.000 binh sĩ do Mỹ huấn luyện, nhưng phần lớn trong số đó là những "lính ma", tức họ chỉ tồn tại trên giấy tờ.
Khi Taliban áp sát thủ đô Kabul hôm 15/8, đội quân hùng hậu mà Tổng thống Mỹ Joe Biden đề cập gần như không thấy bóng dáng. Các tay súng Taliban tiến vào thủ đô mà không vấp phải bất cứ sự kháng cự nào.
Ba ngày sau, quân đội Mỹ chỉ tập hợp được tổng cộng 500 binh sĩ quân đội Afghanistan tham gia hỗ trợ chiến dịch di tản tại sân bay Hamid Karzai ở thủ đô Kabul.
Khalid Payenda, cựu Bộ trưởng Tài chính Afghanistan, ngày 12/11 khẳng định phần lớn trong số 300.000 binh sĩ, cảnh sát của nước này chỉ tồn tại trên giấy tờ.
"Chúng tôi thống kê bằng cách hỏi lãnh đạo các tỉnh về quân số và dựa vào đó để tính lương, chi phí quân nhu. Con số luôn bị thổi phồng", ông Payenda tiết lộ.
"Số liệu đó có thể gấp 6 lần thực tế, báo cáo thường tính cả các binh sĩ đào ngũ hoặc tử trận vào biên chế. Chỉ huy các đơn vị thông qua đó liên tục bòn rút ngân sách để tư lợi", ông cho biết thêm.
Trong khi quân nhân và cảnh sát thật sự làm việc hiếm được trả lương đúng hạn, lãnh đạo những nhóm vũ trang tự phát vừa lấy lương chính phủ, vừa nhận hối lộ của Taliban để án binh.
"Chúng tôi không tài nào thay đổi tình hình. Quốc hội, thống đốc đều làm việc theo cách đó. Mọi người nói suối đục từ nguồn, rằng vấn nạn có can dự từ cấp cao nhất", ông nhấn mạnh.
Theo các tài liệu trong ít nhất một thập kỷ của các tổng thanh tra Mỹ, nhiều binh sĩ Afghanistan trong số đó thiệt mạng khi chiến đấu cho chính quyền cũ, song phần lớn đã đầu hàng hoặc đào ngũ sang Taliban do gia đình bị đe dọa hay bất bình với tình trạng tham nhũng trong quân đội.
Tổng thanh tra Đặc biệt về Tái thiết Afghanistan của chính phủ Mỹ ngày 16/8 công bố báo cáo nêu ra 7 sai sót cơ bản trong các khoản đầu tư của Washington tại quốc gia Trung Á, bao gồm tính toán không rõ ràng về số lượng binh sĩ Afghanistan được huấn luyện và trang bị.
Những binh sĩ cuối cùng của quân đội chính phủ Afghanistan hỗ trợ bảo vệ sân bay Kabul hoặc tham gia phong trào kháng chiến tại tỉnh Panjshir, song bị Taliban dập tắt sau đó khoảng một tháng.
Họ được coi là ngoại lệ hiếm hoi cho mức độ thành công nào đó của Mỹ khi cố gắng xây dựng một lực lượng vũ trang theo cơ cấu của nước này.
Một số quan chức Mỹ xác nhận số binh sĩ và cảnh sát Afghanistan chưa bao giờ lên tới 300.000 người, nhưng vẫn được giới chức chấp thuận, vì họ tin đây là những gì quốc gia Trung Á cần.
Mỹ căn cứ vào đó hỗ trợ tiền lương, ngân sách huấn luyện và các chi phí khác cho quân đội Afghanistan.
Số lượng thực sự của cảnh sát và binh sĩ Afghanistan vào lúc cao nhất chỉ đạt khoảng 200.000 người thời điểm năm 2019, một số quan chức Mỹ từng tham gia huấn luyện họ cho biết.
Tuy nhiên, trong khi các sĩ quan có hành vi tham nhũng, các binh sĩ Afghanistan lại thường đào ngũ và chết không rõ lý do khi đối mặt với Taliban.
Vào thời điểm ông Biden chuẩn bị thông báo Mỹ rút quân khỏi Afghanistan hồi đầu năm, đội quân này giảm xuống còn khoảng 75.000-90.000 người, theo một báo cáo tình báo và quân sự được trình lên ông trước đó. Trong khi đó, Taliban liên tục tăng cường sức mạnh với 120.000 thành viên.
"Những con số thực tế không khớp trên giấy tờ", ông Sajjan Gohel, giám đốc phụ trách nghiên cứu an ninh quốc tế tại Tổ chức châu Á - Thái Bình Dương ở London, cho biết. "Mỹ đã biết điều đó vào thời điểm Tổng thống Biden tuyên bố rút quân".
Trong cuộc họp báo ngày 16/8, vài giờ sau khi Taliban tiếp quản Kabul, Biden cho biết ông coi cách chiến đấu bạc nhược của quân đội Afghanistan là lý do để Mỹ rút quân.
"Chúng tôi cung cấp cho họ mọi cơ hội để định hình tương lai của mình, song không thể mang đến cho họ ý chí chiến đấu vì điều đó", ông Biden nói.
"Nếu quân đội Afghanistan không thể kháng cự được Taliban vào lúc này, không một chiến dịch quân sự nào của Mỹ, dù kéo dài đến thêm 20 năm nữa, có thể tạo ra được khác biệt trên thực địa", ông Biden kết luận.