[ẢNH] Tương lai nào cho Su-59 Checkmate khi Nga vẫn đang chật vật với Su-57?

Nga đã bất ngờ ra mắt dòng chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 mới mang tên Checkmate có nghĩa là 'Chiếu tướng'. Hiện định danh chính thức của dòng chiến đấu cơ này vẫn chưa được công bố, có nguồn tin nói rằng chúng sẽ mang định danh Su-59, cũng có tin rằng chúng sẽ mang tên Su-75.

Việc bất ngờ ra mắt dòng chiến đấu cơ thế hệ mới một động cơ này đã gây ngạc nhiên không chỉ cho phương Tây mà còn làm kinh ngạc giới quan sát và phân tích.

Trong bối cảnh nền công nghiệp quốc phòng Nga đang khó khăn trong vài năm gần đây, nhiều siêu dự án bị trễ hẹn liên tục, việc cho ra mắt dòng chiến đấu cơ Checkmate là một thành công vang dội, ít nhất là về mặt truyền thông.

Dù chiến đấu cơ Checkmate là tâm điểm của triển lãm hàng không MAKS 2021 của Tập đoàn Rostec, nhưng Nga tiếp tục làm hồi hộp giới truyền thông tới phút chót khi không ngay lập tức công bố, thậm chí có lúc giới phóng viên truyền thông quốc tế còn không được phép tới gần.

Chỉ một số ít phóng viên được lựa chọn riêng mới được phép cùng tổng thống Putin tham quan chiếc máy bay thế hệ mới Checkmate.

Mãi ngày khai mạc MAKS 2021, tiêm kích Checkmate mới chính thức cho cánh phóng viên và giới săn tin truyền thông quốc tế tiếp cận.

Quả đúng không ngoài sự kỳ vọng, chiến đấu cơ Checkmate hiện ra trước mắt với dáng dấp khá hiện đại dù chúng mới chỉ đang ở dạng mô hình trình diễn cho khách tham quan.

Đây là dòng chiến đấu cơ một động cơ đầu tiên của Nga được phát triển kể từ thập niên 1970. Liên Xô trước đây và Nga sau này ưu tiên phát triển chiến đấu cơ hai động cơ vì họ tin rằng chúng sẽ hoạt động ổn định hơn dòng một động cơ.

Tuy vậy sau khi nhận thấy Mỹ tiếp tục thành công với các dòng chiến đấu cơ một động cơ như F-16, F-35, Nga đã quyết định tái phát triển dòng tiêm kích một động cơ.

Dù chỉ trang bị một động cơ nhưng tiêm kích của Mỹ lại có khả năng mang vác khối lượng vũ khí đáng kể. F-16E/F Block 70/72 có thể mang tới 7.9 tấn vũ khí, gần ngang ngửa với mức 8 tấn của Su-30/35/57, trong khi F-35 ở chế độ không tàng hình có thể mang tới 10,5 tấn vũ khí.

Sau khi nhận thấy Mỹ tiếp tục thành công với các dòng chiến đấu cơ một động cơ như F-16, F-35, Nga đã quyết định tái phát triển dòng tiêm kích một động cơ và thế là Checkmate ra đời.

Dòng chiến đấu cơ mới của Nga có cửa hút động cơ phía dưới mũi máy bay, kiểu bố trí này tương tự như X-32 của Mỹ.

Thân máy bay xuôi dài khá giống với F-35 thay vì các đường cong như các dòng chiến đấu cơ trước đây của Nga.

Chiến đấu cơ Checkmate chỉ được bố trí một chỗ ngồi tương tự như F-22, F-35 của Mỹ. Một số ý kiến cho rằng buồng lái của dòng chiến đấu cơ mới nhìn khá sơ xài, tuy nhiên nên hiểu rằng đây mới chỉ là mô hình trình diễn.

Phía trước buồng lái khá hiện đại với việc trang bị một màn hình lớn giống với kiểu bố trí của F-35 thay vì các màn hình nhỏ như các chiến đấu cơ thế hệ trước.

Máy bay được trang bị một động cơ lực đẩy lớn với khả năng điều chỉnh đa hướng để tạo sự công động. Giới truyền thông phỏng đoán, chúng sẽ dùng chung động cơ Izdeliye 30 phát triển cho Su-57.

Bởi lẽ chỉ có dòng động cơ Izdeliye 30 phát triển theo tiêu chuẩn của chiến đấu cơ thế hệ thứ 5 mới đáp ứng lực đẩy, khả năng bay tuần tiễu siêu âm và độ ổn định.

Phía hãng Sukhoi cũng ngầm ý cho biết đây là dòng chiến đấu cơ đa năng, nghĩa là chúng có thể đối không, đối hải và tấn công cả mục tiêu trên mặt đất.

Rõ ràng việc phát triển thêm một dòng chiến đấu cơ tàng hình một động cơ là bước nhảy vọt trong chiến lược gia tăng sức mạnh quân sự nói chung và không quân nói riêng. Cặp đôi Su-57 và Su-59 Checkmate sẽ là đối thủ cân xứng với bộ đôi F-22 và F-35 Mỹ cả trên chiến trường lẫn thị trường vũ khí.

Sự xuất hiện của chiến đấu cơ Checkmate đã làm nao nức lòng giới yêu kỹ thuật hàng không Nga nói riêng và quân sự nói chung. Tuy vậy cũng có ý kiến cho rằng, Checkmate mới chỉ đang ở giai đoạn đầu tiên. Sẽ cần rất nhiều thời gian và tiền bạc mới có thể giúp cho nó cất cánh được.

Bản thân Nga cũng thừa nhận rằng, chiếc máy bay tiêm kích mới sẽ chỉ cát cánh lần đầu dự kiến vào năm 2023, sau đó sẽ mất khoảng 2 năm để hoàn thiện nguyên mẫu và đi vào sản xuất đại trà trong khoảng từ năm 2026.

Việc cho chiến đấu cơ tàng hình Checkmate cất cánh lần đầu tiên dự kiến vào năm 2023 là nằm trong tầm tay của Nga.

Tuy nhiên thời gian dự kiến đi vào sản xuất loạt vào 2026 thì có vẻ sẽ khó diễn ra, nếu căn cứ vào tình hình thực tế hiện tại của Nga.

Nhìn vào thực tế trong thời gian vừa qua nhiều siêu vũ khí Nga đã liên tục trễ hẹn. Điển hình là Su-57, dù loại chiến đấu cơ này bay lần đầu tiên vào năm 2010, nhưng cho tới nay mới chỉ có duy nhất một chiếc được biên chế và 11 chiếc khác là nguyễn mẫu thử nghiệm.

Toàn bộ mẫu Su-57 thử nghiệm và bản thân một chiếc vừa được biên chế cũng vẫn đang phải sử dụng động cơ thế hệ thứ 4 của Su-35.

Động cơ Izdeliye 30 vẫn đang được Nga đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển, tuy nhiên tới nay vẫn chưa thành công. Moscow dự kiến cần 2-3 năm nữa để hoàn thiện, nhưng giới quan sát cho rằng rất khó để đáp ứng đúng mốc thời gian này, vì trước đó Nga đã nhiều lần dời thời gian hoàn thiện động cơ.

Bao lâu động cơ Izedeliye 30 chưa được hoàn thiện và trang bị, chiến đấu cơ Su-57 Nga vẫn chưa là tiêm kích thế hệ thứ 5 đúng nghĩa. Hình ảnh động cơ Izedeliye 30 bị phát hỏa dữ dội khi được thử nghiệm trên Su-57.

Bản thân một số chiếc Su-57 cũng được phát hiện hoàn thiện không được tốt, Nga thậm chí dùng loại ốc vít 4 cạnh thông thường để bắt khung vỏ.

Loại ốc vít này cũng có chất lượng khá kém khi đã xuống cấp dù chúng mới chỉ được chế tạo vài năm gần đây.

Khoang chứa động cơ cũng không được làm khít để hở một khoảng lớn. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tính năng tàng hình.

Một số ý kiến cho rằng nhà sản xuất đã làm ẩu khi tiến hành hoàn thiện những chiến đấu cơ có giá vài trăm triệu USD này. Nhưng số khác lại cho rằng, có thể Nga đang cố cắt giảm chi khi sản xuất các nguyên mẫu thử nghiệm.

Người ta hy vọng rằng khi nền kinh tế khá lên, Nga sẽ giành nhiều ngân sách hơn để hoàn thiện những chiến đấu cơ này.

Hiện tại nền kinh tế Nga đang chịu ảnh hưởng nặng nề từ ba nguyên nhân chính, thứ nhất là sự cấm vận kéo dài của phương Tây khi nước này sát nhập bán đảo Crimea từ Ukraine, thứ hai khoản chiến phí không lồ nước này vẫn đang phải gồng mình cho Syria và cuối cùng là đại dịch Covid-19 đã tàn phá nền kinh tế toàn cầu trong đó có Nga.

Không ít ý kiến cho rằng, bản thân Su-57 Nga hiện tại còn không dư dả kinh phí để đẩy nhanh việc phát triển, nghiên cứu và hoàn thiện, vậy họ sẽ lấy gì để gánh một khoản ngân sách khổng lồ nữa cho chiến đấu cơ Checkmate?

Tương lai của chiến đấu cơ Checkmate sẽ phụ thuộc nhiều vào việc phát triển thành công động cơ Izedeliye 30 và sự khởi sắc của nền kinh tế Nga.