[ẢNH] Nord Stream 2 hoàn thành không đồng nghĩa với chiến thắng của Nga trước Ukraine

Vào hôm 4/6/2021, Tổng thống Nga Vladimir Putin long trọng thông báo rằng việc đặt tuyến đầu tiên của đường ống dẫn khí đốt dưới biển Nord Stream 2 đã hoàn thành.

Theo các chuyên gia, việc hoàn thành tuyến ống thứ hai có thể mất ít nhất vài tháng nữa. Tính đến việc trạm tăng áp đã được xây dựng, đường ống sẽ sẵn sàng về mặt kỹ thuật và có thể bắt đầu bơm khí sang châu Âu qua Ukraine vào đầu mùa đông.

Tuy vậy để đạt được chứng nhận châu Âu, đây là một nhiệm vụ khó khăn khi đối mặt với sự phản đối mạnh từ Mỹ cũng như các quan chức Brussels, nhất là khi Berlin nói thẳng rằng Nord Stream 2 có thể bị dừng bất cứ lúc nào.

Trong diễn biến mới nhất số phận của đường ống dẫn khí đốt gây tranh cãi đã được người đứng đầu Bộ Ngoại giao Mỹ Anthony Blinken và Thủ tướng Đức Angela Merkel thảo luận với nhau.

Kết quả là những tuyên bố quan trọng đã được đưa ra về một "thỏa hiệp" nào đó, cũng như những từ ngữ không mấy dễ chịu đối với Nga như "bồi thường cho Ukraine"... Câu chuyện này sẽ kết thúc như thế nào? Hay nó chỉ mới bắt đầu?

Ukraine trước đây là một điểm nghẽn trong thương mại khí đốt giữa Nga và châu Âu, dẫn đến việc xây dựng tuyến tránh Yamal - Europe và Dòng chảy Phương Bắc đầu tiên, cũng như Dòng chảy Xanh đi đến Thổ Nhĩ Kỳ.

Nhưng sau sự kiện Nga sáp nhập bán đảo năm 2014, Ukraine trở thành một quốc gia công khai thù địch với Nga, dẫn tới những động thái rõ rệt từ Moskva.

Một thỏa thuận đã được ký với Ankara về việc xây dựng Turk Stream với tổng công suất 31,5 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm và với Berlin về Nord Stream 2 có khả năng bơm tới 55 tỷ mét khối hàng năm.

Thật không may, kế hoạch của Gazprom đã vấp phải sự phản đối quyết liệt từ Mỹ và các đồng minh tại châu Âu. Lúc đầu Nord Stream 2 hóa ra chỉ còn trống một nửa do sự gia tăng của Gói năng lượng thứ ba của EU so với các tiêu chuẩn của nó.

Sau đó vì sợ bị trừng phạt, quá trình xây dựng đã bị nhà thầu chính bỏ qua, dẫn tới việc nhiều công ty đối tác nước ngoài đã làm theo. Việc triển khai dự án bị trì hoãn trong gần một năm rưỡi do Gazprom cần phải tự mình đưa nó thành hiện thực.

Tuy nhiên tuyến đầu tiên của đường ống dẫn khí dưới đáy Baltic đã được hàn, đang tiến hành chạy thử và đoạn thứ hai và sắp được hoàn thành. Vậy Nga đã đánh bại mọi đối thủ hay chưa?

Điều này không hoàn toàn đúng, vấn đề là vị thế của Đức. Một mặt họ thể hiện mức độ độc lập chưa từng có trước các cuộc tấn công từ Washington. Mặt khác Berlin cũng hoàn toàn không chịu nằm dưới tay Moskva.

Thủ tướng Merkel đã đạt được thỏa thuận từ Tổng thống Putin để tiếp tục duy trì một khối lượng khí đốt quá cảnh nhất định thông qua lãnh thổ Ukraine.

Thực tế là nền kinh tế Đức để hạn chế tất cả các rủi ro năng lượng, cần phải bảo tồn các cơ sở trung chuyển khổng lồ trên lãnh thổ Ukraine, và quá trình vận chuyển qua đây phải được tiếp tục.

Ngoài ra Kiev cần dòng khí thông qua hệ thống vận chuyển của mình để có thể tiếp tục cái gọi là "đảo ngược ảo", lấy "nhiên liệu xanh" từ đường ống và thanh toán cho châu Âu bằng các cuộc dàn xếp. Về vấn đề này, nói một cách nhẹ nhàng, Đức không phải đồng minh của Nga mà ngược lại.

Phản ứng của Nga sẽ ra sao? Nếu không có Berlin, Nord Stream 2 hoàn toàn không thể hoàn thành. Điều đáng buồn là sự phụ thuộc vào giới tinh hoa cầm quyền của Đức sẽ tiếp tục trong tương lai.

Cả Mỹ và Đức rất lo sợ rằng Gazprom sẽ hoàn toàn thoát khỏi sự phụ thuộc vào phần đất của Ukraine, khi đó Điện Kremlin sẽ làm điều gì đó "khiếm nhã", và phương Tây sẽ mất ảnh hướng tại Kiev mà họ mới có được từ năm 2014.

Để tránh kịch bản như vậy, các chính trị gia Mỹ và châu Âu cần phải duy trì sự phụ thuộc của Moskva vào Kiev bằng mọi giá. Và làm thế nào điều này có thể được thực hiện?

Khả năng họ sẽ tạo ra một loại "cơ chế tắt" cho Nord Stream 2 đã được nói đến trong văn bản thuần túy trong một thời gian dài. Mới đây hai ứng cử viên cho chức Thủ tướng Đức là Armin Laschet và Olaf Scholz đã nói rất cụ thể về chủ đề này cùng một lúc, ông Laschet đã nêu những điều sau:

"Nord Stream 2 không được gây hại cho Ukraine, có các nghĩa vụ của châu Âu ở đây. Nếu ông Putin không tuân thủ quy tắc này và sử dụng nó để chống lại Kiev thì có thể bất cứ lúc nào, ngay cả khi đường ống đã sẵn sàng, chúng ta ngăn chặn nó, khi đó cơ sở của thỏa thuận sẽ biến mất".

Theo ông Scholz, Ukraine nên nhận được sự đảm bảo về việc tiếp tục duy trì quá trình vận chuyển khí đốt của Nga thông qua lãnh thổ của mình.

Phát ngôn viên của Đảng Xanh, bà Annalena Berbock còn nói một cách triệt để hơn nhiều, kêu gọi không chứng nhận đường ống dẫn khí đốt, được cho là hướng đến châu Âu: "Sự chấp thuận này không nên được ban hành. Điều này có nghĩa là chúng tôi có thể ngăn chặn nó ở giai đoạn này".

Nếu tính đến những tuyên bố trước đây của Thủ tướng Angela Merkel, nhiều thông tin rò rỉ trên các phương tiện truyền thông Đức, có thể khẳng định khá tự tin rằng giới tinh hoa Đức có quan điểm nhất trí về tương lai của Nord Stream 2.

Đường ống sẽ hoạt động, nhưng chỉ khi lượng khí vận chuyển nhất định qua Ukraine được bảo toàn, nếu không nó có thể bị tắt. Lưu ý rằng đích thân Tổng thống Putin đã lên tiếng ủng hộ việc hợp tác năng lượng hơn nữa với Ukraine.

Điều này thực sự có nghĩa là sự thất bại của toàn bộ chiến lược đảm bảo độc lập khỏi quá cảnh Ukraine, cần thành thật nhìn nhận vấn đề. Đồng thời những gợi ý về một số hình thức bồi thường cho Kiev đang rất căng thẳng.

Chẳng bao lâu nữa, Nord Stream 2 sẽ bắt đầu vận hành. Có một hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine đã đổ nát mà phương Tây sẵn sàng sử dụng bằng bất cứ giá nào để trói chặt Gazprom.

Đồng thời Mỹ và người châu Âu không vội vàng sở hữu hệ thống đường ống, vì nó thực sự rất cũ và cần được sửa chữa tốn kém. Về phía Nga, nếu một vụ tai nạn nghiêm trọng xảy ra, Moskva sẽ vẫn phải phân bổ kinh phí để sửa chữa nhằm hoàn thành nghĩa vụ hợp đồng với người tiêu dùng Châu Âu.

Đối với vấn đề này, ý tưởng “bồi thường” dưới hình thức sở hữu chéo, trao cho Ukraine một khối cổ phần nhỏ trong Nord Stream 2 để đổi lấy việc thành lập một liên minh ba bên với EU để sở hữu và quản lý hệ thống vận chuyển khí đốt của Ukraine đã được đưa ra.

Trong trường hợp nói trên, các khoản đầu tư không thể tránh khỏi vào việc sửa chữa đường ống sẽ được chia cho tất cả các bên và thực hiện bởi Gazprom với tư cách là đồng sở hữu 33,33% cổ phần của mình.

Đó là một sự thay thế ít nhiều "lành mạnh", tổn thất do thất bại của chiến lược bỏ qua cần được tối ưu hóa một cách hợp lý, chuyên gia Sergei Marzhetsky kết luận.