[ẢNH] Máy bay trinh sát Mỹ vừa chạm chán Su-30SM Nga từng va chạm với tiêm kích Trung Quốc
Việt Hùng
ANTD.VN - Tiêm kích Su-30 Nga cơ động xung quanh máy bay trinh sát EP-3E Mỹ khi nó áp sát không phận nước này trên Biển Đen. Trước đó loại máy bay trinh sát này từng khiến Trung Quốc 'thấm thía' trong sự kiện 1/4/2001 trên bầu trời gần đảo Hải Nam thuộc khu vực Biển Đông.
"Hệ thống radar phòng không thuộc Quân khu miền Nam phát hiện mục tiêu trên không tiếp cận biên giới Nga từ hướng Biển Đen hôm 13/7/2021. Một tiêm kích Su-30 trực chiến được triển khai để nhận diện mục tiêu, ngăn nó xâm phạm vùng trời quốc gia", Bộ Quốc phòng Nga ra thông cáo cho hay.
Phi công Nga sau đó xác nhận mục tiêu là máy bay trinh sát điện tử EP-3E của hải quân Mỹ. Hình ảnh hiện trường cho thấy chiếc Su-30 bám sát và nhiều lần cơ động phía sau máy bay Mỹ, có thời điểm bay ngang với chiếc EP-3. Tuy nhiên, tiêm kích Nga vẫn giữ khoảng cách an toàn với mục tiêu.
Chiến đấu cơ Su-30 trở về căn cứ sau khi máy bay EP-3 quay đầu rời xa vùng trời Nga. "Tổ bay Nga tuân thủ chặt chẽ quy định quốc tế về sử dụng không phận. Các mục tiêu không xâm phạm biên giới đất nước", thông cáo của quân đội Nga có đoạn viết.
EP-3 là loại máy bay trinh sát điện tử hiện đại hàng đầu của Mỹ. Máy bay có chiều dài 35,6m, sải cánh 30,4m. Trọng lượng rỗng 35 tấn, trọng lượng cất cánh tối đa 64,4 tấn.
Máy bay trinh sát điện tử EP-3 được trang bị 1 đĩa radar quét nhảy tầng APS-15 tròn dưới bụng, đây là điểm khác biệt so với với máy bay săn ngầm P-3 Orion.
Chức năng chính của máy bay trinh sát điện tử EP-3 là giám sát, khống chế các động thái trên biển của đối phương, thu thập tin tình báo điện tử, thu quét mục tiêu tầm xa và tuần tra bảo vệ vùng đặc quyền kinh tế.
Ngoài chức năng trinh sát, khi cần thiết EP-3 vẫn có thể mang theo ngư lôi, bom chìm, tên lửa Harpoon để diệt hạm hay tên lửa không đối không tầm ngắn Sidewinder để tự vệ.
Máy bay EP-3 còn rất nổi tiếng nhờ sự kiện đảo Hải Nam trên Biển Đông xảy ra ngày 1/4/2001.
Khi đó chiếc EP-3 của Hải quân Mỹ đang trên đường trở về căn cứ trên đảo Okinawa sau khi kết thúc 6 giờ hoạt động trên không thì bị 2 chiếc tiêm kích J-8II của Trung Quốc chặn đường.
Một vụ va chạm đã xảy ra, phần đầu chiếc EP-3 đâm vào đuôi chiếc J-8II khiến mũi máy bay bị thủng, một cánh quạt rơi ra và 2 trong số 4 động cơ hỏng nặng nhưng vẫn hạ cánh an toàn.
Mỹ sau đó khẳng định họ hoàn toàn đang hoạt động trong không phận quốc tế. Đồng thời tố cáo hai máy bay tiêm kích J-8II của Trung Quốc xuất hiện để ngăn chặn máy bay Mỹ một cách không chuyên nghiệp.
Cụ thể chiếc máy bay đánh chặn J-8II đã thực hiện ba đường bay cắt mặt qua EP-3 và tới đường bay cắt mặt thứ ba thì va chạm với máy bay trinh sát khổng lồ của Mỹ.
Một vụ va chạm đã xảy ra, phần đầu chiếc EP-3 đâm vào đuôi chiếc J-8II khiến mũi máy bay bị thủng, một cánh quạt rơi ra và 2 trong số 4 động cơ hỏng nặng khiến cho chiếc EP-3 phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay quân sự Linh Thuỷ, trên đảo Hải Nam.
Trong khi đó chiếc J-8II của Trung Quốc đã bị rơi khiến phi công điều khiển là Vương Vĩ thiệt mạng.
Theo người đứng đầu hạm đội Mỹ ở Thái Bình Dương, Đô đốc Dennis Blair, đây là một tai nạn do máy bay chiến đấu Trung Quốc tìm cách chặn chiếc EP-3 của Mỹ. Các thành viên phi hành đoàn EP-3E cũng phụ họa thêm rằng 2 máy bay J-8II đã “thực hiện nhiều thao tác nguy hiểm. Hình ảnh chiếc EP-3 bị phía Trung Quốc bắt giữ.
Còn theo Triệu Vũ, phi công lái chiếc J-8II thứ hai, thì lúc đó 2 máy bay chiến đấu của Trung Quốc đang bay ở phía bên trong Hải Nam, còn chiếc EP-3 của Mỹ thì lượn lờ phía bên ngoài. Khoảng hai phút sau, chiếc EP-3 đột nhiên nghiêng một góc rộng về phía những chiếc máy bay của Trung Quốc, rồi đâm vào máy bay của Vương Vĩ. Hình ảnh chiếc máy bay gặp nạn bị tháo rời trước khi trao trả cho Mỹ.
Về phần chiếc EP-3, trong khoảng 26 phút tính từ thời điểm va chạm với chiếc J-8II tới lúc nó phải chật vật hạ cánh khẩn cấp xuống đảo Hải Nam, phi hành đoàn người Mỹ đã cố gắng hết mức để phá huỷ các phần mềm cũng như các thiết bị nhạy cảm trên chiếc máy bay công nghệ cao này
Tiếp đó, Washington khẳng định chiếc EP-3 là “lãnh thổ có chủ quyền” của mình, yêu cầu Bắc Kinh phải trả người cùng máy bay của họ ngay lập tức và không được lục lọi gì thêm (ảnh chụp vệ tinh của Mỹ cho thấy Trung Quốc đã khám xét chiếc máy bay).
Nhưng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Chu Bang Tạo, lại tuyên bố rằng căn cứ theo luật pháp Trung Quốc và thực tiễn quốc tế, phía Trung Quốc có quyền tiến hành điều tra và nếu chiếc máy bay này là lãnh thổ có chủ quyền của Mỹ, sao nó lại hạ cánh trên đất Trung Quốc?
Cuối cùng, những căng thẳng trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc xung quanh vụ va chạm máy bay trên bầu trời đảo Hải Nam cũng dần lắng dịu.
Với phương châm đặt quan hệ song phương lên ưu tiên cao nhất, trong khi giải quyết tranh chấp, thông qua con đường ngoại giao, Bắc Kinh và Washington đã tìm ra giải pháp phù hợp giải quyết sự kiện 1/4/2001.
Chiều 11/4/2001, phía Trung Quốc đồng ý trao trả 24 thành viên trên chiếc EP-3E, 6h00 sáng 12/4/2001, họ rời Trung Quốc về nước.
Sau đó, ngày 3/7/2001, các phần “chia nhỏ” của EP-3E được mang ra khỏi lãnh thổ Trung Quốc đưa về Mỹ trên chiếc máy bay vận tải khổng lồ An-124 của Nga.
Hiện nay Mỹ vẫn đang duy trì phi đội máy bay trinh sát này với số lượng 12 chiếc và đều là phiên bản nâng cấp EP-3E. Mỹ dự kiến tiếp tục khai thác loại trinh sát cơ này ít là trong một thập niên nữa.