Vì sao tổ hợp Bastion-P đạt hiệu quả thấp khi tấn công mục tiêu mặt đất tại Ukraine?

Hôm 30/4, Nga đã dùng tổ hợp Bastion-P với tên lửa chống hạm siêu âm Oniks để tiến hành cuộc tấn công vào sân bay Odessa. Kết quả vụ tập kích là không ai thương vong và đường băng chỉ bị hỏng nhẹ, có thể nhanh chóng đưa vào hoạt động trở lại.

Thông tin đã được Thống đốc Odessa - ông Maxim Marchenko cho biết trong bài phát biểu của mình. Theo đó để tấn công vào sân bay Odessa, quân đội Nga đã sử dụng hệ thống tên lửa bờ biển Bastion-P đặt tại bán đảo Crimea.

Tổ hợp Bastion-P được trang bị tên lửa chống hạm P-800 Oniks có biệt danh "sát thủ tàu sân bay", nó được xem là một trong những vũ khí diệt hạm đáng sợ nhất của Nga, nhưng khi sử dụng để tấn công mục tiêu mặt đất thì hiệu quả lại rất đáng bàn.

Sự kiện hôm 30/4 là trường hợp thứ hai được biết đến về việc sử dụng tổ hợp Bastion-P để tấn công mục tiêu mặt đất. Vụ việc đầu tiên là vào ngày 19/3, quân Nga đã bắn 4 tên lửa nhưng dường như không trúng mục tiêu nào.

Thực tế trên đã chỉ ra rằng, bắn tên lửa chống hạm có trị giá nhiều triệu USD một quả vào các mục tiêu mặt đất mà không tinh chỉnh "sản phẩm" là một ý tưởng khá tồi, dẫn tới lãng phí rất lớn khi hiệu quả mang lại quá nhỏ nhoi.

Cần nói thêm về phương thức dẫn đường, khi chống lại mục tiêu là tàu mặt nước, tên lửa Oniks sẽ sử dụng đầu dò radar chủ động để xác định đối tượng và đầu đạn trọng lượng 200 kg của nó đủ sức gây thiệt hại nặng cho đối phương.

Nhưng khi làm nhiệm vụ đối đất, tên lửa Oniks sẽ nạp dữ liệu về tọa độ mục tiêu và bay theo quán tính có tham chiếu hệ thống định vị toàn cầu GLONASS, tuy nhiên sai số của phương thức này được xác định sẽ vào khoảng 150 m.

Còn nếu như dựa vào dữ liệu tích tụ từ các phương tiện thiết giáp (đầu dò của tên lửa có thể phân biệt được tia phát ra từ kim loại trên nền địa hình), hoặc theo tia phản xạ của chủ thể nào đó như trạm radar, bồn chứa xăng dầu... thì độ chính xác sẽ tăng vọt lên, chỉ dao động trong khoảng 1 m.

Như vậy xét trên lý thuyết thì có thể thấy rằng việc dùng tổ hợp Bastion-P với tên lửa hành trình chống hạm siêu âm Oniks để tấn công mục tiêu mặt đất mặc dù khả thi nhưng hiệu quả thì phải xem xét lại.

Với giá thành khoảng trên 3 triệu USD/quả, nếu bắn theo cách thức đầu tiên thì rõ ràng chỉ số vòng tròn xác suất quá kém, rất khó chấp nhận khi đặt giá trị của quả đạn cùng với đối tượng mà nó tiêu diệt lên bàn cân.

Trong khi đó phương thức thứ hai lại mang đậm chất "ăn may" do các vật chuẩn ít khi cố định, để tăng xác suất sẽ yêu cầu phải có trinh sát hay gián điệp đột nhập và để lại thiết bị dẫn đường cho tên lửa.

Nhưng kể cả khi đó, với đầu đạn trọng lượng chỉ 200 kg, chưa bằng một nửa lượng thuốc nổ mà Iskander-M mang theo (500 kg), vẫn rất khó để gây ra đủ thiệt hại kể cả khi tên lửa đánh trúng mục tiêu kiên cố.

Do vậy, giải pháp tối ưu có thể triển khai chỉ là nên dùng chức năng đánh đất của Bastion-P để tiêu diệt tàu chiến đang nằm trong cảng thay vì mục tiêu là cơ sở hạ tầng của đối phương.

Việc Hải quân Nga phải dùng tới tên lửa Onkis hay Uran để tấn công mục tiêu mặt đất có thể cho thấy nhận xét trước đó mà tình báo NATO đưa ra, liên quan đến sự cạn kiệt kho tên lửa hành trình Kalibr 3M-14 là có cơ sở.