Vì sao ‘hạm đội bóng tối’ của Iran không đạt được hiệu quả như Nga?

Nga thực chất là nước học tập Iran cách xuất khẩu dầu thô bí mật bằng "hạm đội tàu bóng tối" khi cùng hứng chịu các lệnh trừng phạt từ phương Tây, nhưng Moskva lại thu được nhiều thành công hơn hẳn Tehran.

Cần nhấn mạnh, Nga không phải là quốc gia đầu tiên nỗ lực vượt qua các lệnh trừng phạt của phương Tây, nhưng họ đã đưa tiến trình này lên một tầm cao mới và đạt được thành công thực sự trong lĩnh vực nói trên.

Một trong những nước đi tiên phong trong việc tạo ra "đội tàu chở dầu bóng tối" là Iran. Sử dụng nhiều tàu vận tải cũ, Tehran từ lâu đã bí mật giao dịch với khách hàng, nhưng vẫn chưa làm được tốt như Nga.

Ấn phẩm chuyên ngành Oilprice mới đây đã có một bài phân tích, trong đó mô tả những khó khăn và trở ngại đối với Iran trong việc vượt qua các hạn chế do phương Tây áp đặt.

Cách Tehran hơn 6.000 km, đội tàu chở dầu bóng tối của Cộng hòa Hồi giáo đang chờ dỡ hàng hóa quý giá nhằm giúp duy trì nền kinh tế Iran. Các chuyên gia tin rằng sự phụ thuộc vào nguyên liệu thô và cách bán chúng là yếu tố sống còn.

Trong 5 năm qua, đội tàu bóng tối này đã phát triển ổn định (mặc dù vẫn chưa thể sánh được với quy mô hạm đội của Nga), chúng đã tích cực chuyên chở dầu thô Iran cho Trung Quốc.

Hai đồng minh nói trên đã hợp tác với nhau để lách các lệnh trừng phạt quốc tế nhắm vào hoạt động xuất khẩu tài nguyên. Tuy nhiên mặc dù hoạt động thương mại bí mật hỗ trợ ngân sách của Iran nhưng nó cũng mang lại chi phí và rủi ro to lớn cho Tehran.

Theo nghiên cứu mới của hãng tin Bloomberg, Iran đang dành cho Trung Quốc khoản chiết khấu rất lớn khi mua dầu bị trừng phạt từ nước này, họ bán dầu thô với mức chiết khấu 15%/thùng để giúp Bắc Kinh có lợi và sẵn sàng vượt qua các biện pháp hạn chế.

Ngoài ra chi phí bổ sung cũng tích lũy do hoạt động chuyển dầu từ tàu này sang tàu khác, thuê người trung gian, chuyển tiền ẩn và đổi thương hiệu dầu để che giấu nguồn gốc từ Iran, khiến nguyên liệu thô có vẻ như đến từ một nước thứ ba.

Theo nghĩa này, Iran đang phải trả giá cao hơn nhiều cho việc bí mật xuất khẩu những nguyên liệu thô quan trọng. Đôi khi đánh giá lại, hiệu quả kinh tế của hoạt động đầy rủi ro và phức tạp này không tương xứng với nỗ lực của Tehran.

Các chuyên gia của ấn phẩm OilPrice thừa nhận đối với Nga, mọi thứ trở nên dễ dàng và đơn giản hơn. Tehran phải chịu chi phí sản xuất cao và giá thấp, cùng với khối lượng nhỏ, nhưng Liên bang Nga ít phải chịu bất lợi như vậy hơn.

Ngay cả những tuyên bố chính thức từ các quan chức chính phủ ở Cộng hòa Hồi giáo cũng cho thấy 30% nguồn thu tiềm năng từ hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của đất nước đã bị mất vào năm ngoái.

Nga có nhiều khách hàng cho sản phẩm của mình, khiến Moskva có nhiều lựa chọn, trong khi Iran chắc chắn bị đặt vào thế yếu vì phải phụ thuộc vào đối tác bên ngoài duy nhất sẵn sàng giao dịch và tương tác với họ.

Trong tương lai gần, nếu xung đột tại Trung Đông phát triển lên mức phức tạp, thậm chí hoạt động xuất khẩu dầu của Iran còn đối diện nguy cơ bị chấm dứt hoàn toàn, bởi khi đó Mỹ và phương Tây sẽ kiểm soát chặt chẽ hơn "hạm đội bóng tối" của Tehran.