 |
Chiếc mặt nạ chạm khắc gỗ là tác phẩm nghệ thuật của người Fang sống ở các vùng ở Cameroon, Guinea Xích đạo và Gabon đã được bán với giá kỷ lục |
Theo tài liệu của tòa án, chủ sở hữu ban đầu của chiếc mặt nạ là một thư ký tòa án 88 tuổi đã nghỉ hưu và người vợ 81 tuổi của ông. Hai người đã gọi một người buôn bán đồ cũ đến nhà để thu gom những đồ vật được coi là bỏ đi trong ngôi nhà chỉ dành để nghỉ dưỡng của họ ở vùng Gard vào tháng 9-2021. Vợ chồng chủ nhà khi đó “không đánh giá cao giá trị lịch sử và nghệ thuật của món đồ”.
Trong số những đồ vật dường như vô giá trị này có một chiếc mặt nạ gỗ chạm khắc của một người đàn ông từng làm Thống đốc thuộc địa ở châu Phi. Cuối cùng, chiếc mặt nạ đã được bán với giá 150 euro cùng với một số hiện vật khác như giáo, ống thổi và nhạc cụ.
Tại một cuộc đấu giá ở Montpellier (miền Nam nước Pháp) vào tháng 3-2022, chiếc mặt nạ được xác định là “tác phẩm cực kỳ hiếm có từ thế kỷ 19, độc quyền của một hội kín của người Fang ở Gabon”. Hiện trên thế giới chỉ còn khoảng chục chiếc mặt nạ như vậy. Danh mục của nhà đấu giá Montpellier cho biết, món đồ quý hiếm này đã được Thống đốc thuộc địa Pháp René-Victor Edward Maurice Fournier (1873-1931) sưu tầm vào khoảng năm 1917 trong một hoàn cảnh không xác định, có lẽ là trong chuyến tham quan Gabon. Kết quả, nó đã được trả 4,2 triệu euro từ một người mua ẩn danh, gần như là một kỷ lục đối với món đồ thuộc loại này. Tuy nhiên, hai ông bà cụ đều trên 80 tuổi là chủ nhân cũ của chiếc mặt nạ đã làm đơn kiện, đề nghị tòa án hủy bỏ việc bán mặt hàng này “do sai sót liên quan đến việc nhận dạng và không có sự đồng ý của họ”. Họ cũng cho rằng, người mua món đồ cũ đã lừa dối họ rằng, anh ta “không biết giá trị thực sự của chiếc mặt nạ hoặc ít nhất là nghi ngờ về nó”. Theo họ, điều này được chứng minh bằng việc người này đã nhanh chóng tham khảo đánh giá của chuyên gia sau khi mua được chiếc mặt nạ.
Mặc dù vậy, tòa án trả lời: “Đối với yêu cầu bồi thường của nguyên đơn, sự sơ suất và bất cẩn là không thể tha thứ. Do đó, không chấp nhận yêu cầu hủy bỏ việc mua bán hoặc thu hồi số tiền mà người mua cuối cùng đã trả”. ÔngFrédéric Mansat-Jaffré, luật sư của cặp vợ chồng nhiều tuổi đã không loại trừ khả năng kháng cáo. Trong quyết định của mình, tòa án cũng ra phán quyết rằng chưa chứng minh được rằng, người bán đã biết về giá trị của chiếc mặt nạ đó, bởi anh ta “không có kiến thức cụ thể về nghệ thuật châu Phi”.
Thực tế, sau khi ban đầu định giá chiếc mặt nạ vào khoảng từ 100 đến 600 euro, người buôn bán đồ cũ đã liên hệ với nhà đấu giá Montpellier (miền Nam nước Pháp) trong một cuộc bán các đồ vật nghệ thuật châu Phi. Phân tích sâu rộng cho thấy, chiếc mặt nạ của người Fang thế kỷ 19 có niên đại và có giá trị từ 300.000 đến 400.000 euro. Luật sư đại diện cho người buôn bán đồ cũ cũng lập luận rằng, người biết rõ nhất về giá trị của chiếc mặt nạ là chủ nhân ban đầu khi họ đã có món đồ này trong nhà từ lâu.
Được biết, để chứng minh sự trung thực của mình, người mua bán đồ cũ thậm chí còn đề nghị trả cho cặp vợ chồng 300.000 euro, đúng như số tiền mà những người bán đấu giá đưa ra ban đầu. Hai bên đã định ký bản ghi nhớ về việc này vào cuối tháng 4-2022. Tuy nhiên, các con của hai cụ phản đối, quyết định đưa ra tòa. Kết quả, họ lại bị tuyên thua kiện. Trong vụ việc này, Chính phủ Gabon đã can thiệp vào phiên tòa hồi cuối tháng 10, trong đó yêu cầu hủy bỏ kết quả phiên đấu giá và hoàn trả hiện vật này cho Gabon. Tuy nhiên, điều này cũng đã bị tòa án ở Alès (Gard) bác bỏ.
