- Tiêm kích 'ma' MiG-23 của Liên Xô từng làm châu Âu náo loạn
- Siêu tăng T-14 Armata Nga chính thức bước vào màn 'thử lửa'
MiG-25 (NATO gọi là Foxbat) là một trong những chiến cơ đáng sợ nhất nhưng cũng “bị hiểu nhầm” nhiều nhất thời Chiến tranh Lạnh.
Loại máy này được phát triển nhằm tiêu diệt máy bay ném bom siêu thanh, máy bay do thám tốc độ cao của Mỹ.
MiG-25 Foxbat cũng có lợi thế về tốc độ trong vai trò máy bay trinh sát và cả tiêm kích ném bom dù ít hiệu quả hơn một chút.
MiG-25 Foxbat từng phục vụ trong không quân của hàng chục nước và cũng từng tham chiến ở Lebanon, nội chiến Syria, chiến tranh Karhil, chiến tranh Iran-Iraq, chiến tranh Vùng Vịnh và nội chiến Libya.
Mẫu đầu tiên của MiG-25 có chuyến bay vào năm 1964, chúng được biên chế hoạt động vào năm 1970.
MiG-25 có một thiết kế đơn giản nhưng hiệu quả với hệ thống điện tử dùng đèn chân không, 2 động cơ lớn và sử dụng vật liệu titan trong thiết kế.
Sự xuất hiện của MiG-25 vào thời điểm đó đã khiến giới quân sự phương Tây kinh hoàng bởi tốc độ cực kỳ khủng khiếp của nó.
MiG-25 Foxbat được coi là tiêm kích đánh chặn nhanh nhất thế giới, 2 động cơ phản lực Tumansky R-15B-300 cho phép máy bay đạt tới tốc độ 3.470 km/h - nhanh hơn bất kỳ loại chiến đấu cơ nào thời bấy giờ.
Trần bay của MiG-25 lên tới 20,7 km khi mang đủ vũ khí hoặc 24,4 km khi không mang tải; tầm bay với nhiên liệu trong thân là 1.720 km.
Đây thực sự là con số ấn tượng ngay cả đối với các loại chiến đấu cơ đời mới hiện nay.
Tiêm kích đánh chặn MiG-25 được trang bị vũ khí rất đáng gờm bao gồm 2 tên lửa không đối không dẫn đường bằng radar bán chủ động R-40RD tầm bắn 60 km, đi kèm 2 tên lửa hồng ngoại R-40TD tầm bắn 30 km.
Radar điều khiển lực RP-25 Smerch-A của MiG-25 có thể tác chiến trong môi trường nhiễu điện tử mạnh, nó phát hiện được máy bay ném bom ở cự ly 100 km, theo dõi ở tầm 50 km.
Ngoài ra sóng radar do chúng phát ra cũng có thể làm hỏng thiết bị điện tử của đối phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những thông số cực kỳ ấn tượng đó, MiG-25 Foxbat cũng có những vấn đề nghiêm trọng. Nó thiếu tính cơ động, đặc biệt là khi hoạt động ở tầm thấp.
Phần lớn khung thân MiG-25 được chế tạo từ hợp kim thép nickel, khiến trọng lượng của nó quá nặng.
Động cơ của MiG-25 khiến nó có thể đạt tốc độ Mach 3,2, nhưng nếu bay ở tốc độ này, chiếc máy bay sẽ hỏng hoàn toàn. Do đó, tốc độ thực tế của nó chỉ ở mức Mach 2,8.
MiG-25 cũng không có hệ thống radar look-down/shoot-down (radar phát hiện, theo dõi, khóa, ngắm bắn và tiêu diệt mục tiêu ở ngoài tầm nhìn của radar), một bất lợi đáng kể đối với một chiếc máy bay đánh chặn được thiết kế nhằm săn tìm và tiêu diệt các máy bay đối phương.
Các nhược điểm của MiG-25 Foxbat được nhìn thấy rõ hơn sau khi một phi công Liên Xô bỏ trốn sang Nhật Bản cùng một chiếc MiG-25 vào tháng 9/1976.
Nhật Bản đã giao chiếc máy bay này cho Mỹ. Phía Mỹ đã tháo rời, kiểm tra nghiên cứu MiG-25 trong một thời gian dài.
Sau cuộc điều tra, Mỹ nhận ra rằng, MiG-25 Foxbat là một chiếc máy bay đánh chặn và không được chế tạo như một chiếc tiêm kích ưu thế trên không và các khả năng của nó không ấn tượng như những gì người ta đã nói.
Nếu Liên Xô có được những thông tin tình báo tốt hơn về chương trình phát triển máy ném bom của Mỹ, họ có thể đã quyết định không đổ quá nhiều chi phí vào việc sản xuất số lượng lớn MiG-25.
Thay vào đó là tập trung vào những chiếc tiêm kích đa nhiệm có chi phí rẻ hơn. Điều này, theo một tác động kiểu domino, có thể đã có những thay đổi lớn đối với lịch sử không chiến thế giới.
Liên Xô từng sản xuất hơn 1.000 chiếc MiG-25 Foxbat và khoảng 80-90% trong số đó phục vụ trong Không quân của nước này với nhiều vai trò khác nhau.
Nếu không có MiG-25, Liên Xô sẽ phải dùng đến những chiếc máy bay khác để thực hiện nhiệm vụ tiêm kích, tiêm kích-ném bom, trinh sát và các nhiệm vụ đánh chặn.
Đóng góp chính trên thực tế của MiG-25 Foxbat là ở các nhiệm vụ trinh sát, nhiệm vụ mà ở tốc độ cao, hoạt động tầm cao khiến nó gần như không thể bị tổn thương để bảo vệ.
Vấn đề lớn của MiG-25 Foxbat chính là nhiệm vụ theo thiết ban đầu của nó là tiêu diệt oanh tạc cơ siêu thanh của đối phương đã không còn ngay từ khi chiếc máy bay đi vào phục vụ trong quân đội.
Lo ngại về các hệ thống tên lửa đất đối không tầm cao của Liên Xô, Mỹ đã hủy bỏ chương trình máy bay ném bom chiến lược B-70 Valkyrie và loại biên sớm máy bay ném bom siêu thanh B-58 Hustler.
Thay vì tập trung vào đặc tính nhanh và cao, những chiếc máy bay ném bom của Mỹ lại thâm nhập Liên Xô ở tầm thấp với tốc độ chậm - một cách tiếp cận mà Foxbat sẽ ở thế yếu khi đối đầu.
Trên nền tảng MiG-25 Foxbat, Liên Xô đã phát triển MiG-31 Foxhound, một chiếc tiêm kích đánh chặn hiệu quả hơn.
MiG-31 được phát triển với việc trang bị các hệ thống radar hiện đại hơn, vật liệu chế tạo tốt hơn, Foxhound ngày nay vẫn tiếp tục phục vụ trong Lực lượng Không quân vũ trụ Nga.
