SJ-100 hay SJ-75: Liệu có tương lai cho máy bay Superjet được 'Nga hóa'?

Sự kiện trên đánh dấu một cột mốc quan trọng, nhưng vẫn khiến các chuyên gia phải đặt câu hỏi liệu máy bay Superjet với đại diện hiện tại là SJ-100 - sản phẩm của Tập đoàn Irkut (hiện đã đổi tên thành Yakovlev) có tương lai hay không?

Dự án này đang bị chỉ trích nặng nề, bởi thay vì phát triển Tu-334M hoàn toàn nội địa với phi hành đoàn hai người, Nga lại quyết định đi theo con đường hợp tác quốc tế rộng rãi.

Vào thời điểm đó, đây có vẻ là một ý tưởng hay đối với một số người, vì nó đơn giản hóa đáng kể quy trình chứng nhận máy bay ở các thị trường phương Tây. Kết quả là chiếc Superjet được lắp ráp từ 3/4 linh kiện nhập khẩu.

Vấn đề chính là động cơ PowerJet SaM146 (CM-146) do Pháp sản xuất thuộc diện bị cấm vận, khiến các máy bay đã lắp ráp buộc phải nằm im trên mặt đất, thậm chí trước đó "trái tim" này cũng không cho thấy độ tin cậy, khiến khách hàng mất niềm tin vào chiếc Superjet.

Việc không thể bảo trì kịp thời cho các máy bay đã được sản xuất là nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của Superjet ở thị trường nước ngoài, nơi hết hãng hàng không này đến hãng hàng không khác từ chối đặt mua.

Những lệnh cấm vận hiện tại thực sự là dấu chấm hết đối với Superjet theo hình thức mà nó được hình thành ban đầu, khiến việc cung cấp linh kiện phương Tây và sửa chữa động cơ không thể tiếp tục thực hiện.

Nga thậm chí còn phải nỗ lực gửi những chiếc máy bay này đến Iran, với hy vọng Tehran đã thành thạo trong việc thu thập các linh kiện bị trừng phạt trên khắp thế giới, sẽ có thể bảo trì giúp họ.

Ngoài những khó khăn thuần túy về sản xuất và vận hành, dự án Superjet còn gặp phải một vấn đề nghiêm trọng khác là định vị thị trường.

Superjet bị đẩy vào một phân khúc hẹp với 100 chỗ ngồi, trong khi phổ biến hơn là phi cơ chặng ngắn 75 chỗ hoặc 120 - 130 chỗ, tức là đang trên đà chuyển đổi sang máy bay tầm trung. Để so sánh, MS-21-200 đầy hứa hẹn được thiết kế cho 130 - 176 hành khách.

Trên bầu trời Komsomolsk-on-Amur, máy bay chở khách chặng ngắn SJ-100 được tạo ra như một phần của chương trình Sukhoi Superjet New, hay SSJ-New (RRJ-95NEW-100), đã thực hiện chuyến bay đầu tiên.

Kế hoạch thay thế nhập khẩu tối đa trong sản xuất loại máy bay này được thông qua vào tháng 4/2019 và mang lại kết quả trong thời gian rất ngắn. Được biết, các nhà phát triển Nga đã có thể thay thế tới 40 hệ thống, linh kiện nước ngoài.

Tổng Giám đốc Tập đoàn chế tạo máy bay thống nhất (UAC) - ông Yury Slyusar nhận xét về sự kiện này như sau:

"Chuyến bay hôm nay của Superjet với các hệ thống của Nga là kết quả từ sự hợp tác tuyệt vời giữa nhóm thiết kế và sản xuất trong một thời gian ngắn, họ đã phát triển, lắp ráp và nâng cấp một chiếc máy bay gần như mới".

"Đây là minh chứng tốt nhất cho sự độc lập về công nghệ của nước ta. Trước hết, chúng tôi đã chứng minh với chính mình rằng có thể tự phát triển và sản xuất máy bay dân dụng hiện đại mà không cần linh kiện nhập khẩu".

Bộ trưởng Công thương Nga - ông Denis Manturov cho biết thêm: "Các nhà phát triển và nhà sản xuất Nga đã cố gắng triển khai và lắp đặt các giải pháp thiết kế cũng như công nghệ của riêng họ trên máy bay".

"Chúng bao gồm hệ thống điện tử hàng không, thiết bị hạ cánh, bộ nguồn phụ, hệ thống điều khiển tích hợp, cũng như hệ thống cung cấp điện, điều hòa không khí, phòng cháy chữa cháy và nhiều hệ thống khác".

Để thực hiện được khối lượng công việc như vậy trong 4 năm là một kết quả ấn tượng. Tuy nhiên SJ-100 vẫn chưa thể được coi là nội địa hoàn toàn. Quá trình chứng nhận động cơ PD-8 nhằm thay thế loại SaM146 của Pháp vẫn chưa được hoàn tất.

Chính vì vậy, nguyên mẫu SJ-100 đầu tiên vẫn phải thực hiện chuyến bay thử nghiệm với động cơ nước ngoài, chỉ tới nguyên mẫu thứ hai mới bay với động cơ PD-8 của Nga.

Tuy nhiên, ngành hàng không dân dụng Nga đã có bước tiến vượt bậc trong việc loại bỏ sự phụ thuộc trầm trọng vào linh kiện nước ngoài.

Quá trình chứng nhận và sản xuất tất cả các bộ phận và cụm lắp ráp thay thế sẽ mất thêm vài năm nữa, nhưng kết quả là máy bay sẽ trở thành sản phẩm của Nga. Liệu nó có cơ hội thứ hai ở thị trường nước ngoài?

Nếu nhà sản xuất tạo ra phiên bản rút gọn SJ-75 và thiết lập dịch vụ hậu mãi nhanh chóng thì sẽ có cơ hội bán loại máy bay chở khách chặng ngắn này không chỉ ở Liên bang Nga mà còn tại một số quốc gia thuộc Khối BRICS