Siêu pháo phản lực M270 Mỹ chuyển giao giúp Ukraine lật ngược tình thế tại Donbas?

Cuối cùng thì Mỹ cũng đã chấp thuận chuyển siêu pháo phản lực M270 cho quân đội Ukraine, các công đoạn vận chuyển chúng cho Kiev sẽ được tiến hành trong thời gian sớm nhất, tuy vậy ngay từ cuối tháng 4-2022 hình ảnh về loại pháo này đã xuất hiện tại chiến trường Ukraine.

Thậm chí hình ảnh được một số hãng truyền thông ủng hộ Ukraine đăng tải cho thấy chúng đang khai hỏa.

Câu hỏi đặt ra là ai đã chuyển loại vũ khí này cho Ukraine vẫn còn là ẩn số. Một số cho rằng chính Mỹ đã bí mật cung cấp chúng cho Kiev.

Tuy vậy giới phân tích cho rằng, Mỹ đã không sẵn lòng chuyển hệ thống pháo phản lực hiện đại cho Ukraine ngay từ đầu vì lo ngại xung đột leo thang, bất chấp đề xuất từ Kiev trong suốt thời gian vừa qua.

Theo Politico cho biết, các quan chức chính quyền Ukraine đã nhiều lần đề nghị Mỹ chuyển giao hệ thống pháo phản lực tầm xa M270, nhưng Nhà Trắng không sẵn sàng cung cấp vì lo ngại chúng có thể được dùng để tấn công mục tiêu trong lãnh thổ Nga và tăng quy mô xung đột hiện nay, quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ hôm 18/5.

Pháo phản lực M270 luôn nằm hàng đầu trong những yêu cầu viện trợ vũ khí được Kiev đưa ra suốt ba tháng qua.

Giới lãnh đạo dân sự và quân sự Ukraine đã trực tiếp đề xuất vấn đề này với người đồng cấp Mỹ trong nhiều cuộc gặp.

"Ukraine phải nhận được các loại vũ khí hạng nặng, đặc biệt là pháo M142 HIMARS và pháo phản lực M270, để đánh bại đối phương", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố hôm 8/5.

Một quan chức chính quyền Tổng thống Joe Biden nói rằng Washington và Kiev vẫn "chủ động thảo luận" về loại vũ khí này, nhưng không phải mọi thứ Ukraine yêu cầu đều có thể nhanh chóng được bàn giao.

Tuy vậy khi chiến sự tiếp tục leo thang, Ukraine tin rằng nếu được Mỹ chuyển pháo phản lực, họ có thể tập kích sâu hơn vào đội hình của Nga, ngăn đối phương chọc thủng phòng tuyến.

"Các hệ thống 'pháo phun lửa' TOS-1A của Nga đang công kích vị trí quân đội Ukraine ở vùng Novomykhailivka thuộc tỉnh miền đông Donetsk. Chúng tôi sẵn sàng tấn công đáp trả, nhưng Ukraine cần những hệ thống pháo phản lực phóng loạt kiểu NATO ngay lập tức", Bộ Quốc phòng Ukraine cho biết hôm 26/5.

"Pháo phản lực phóng loạt sẽ giúp chiến dịch phòng thủ của chúng tôi hiệu quả và chủ động hơn. Chúng tôi sẽ có khả năng tập kích sâu vào đội hình tác chiến của Nga, khiến đối phương không thể cơ động và tập trung hỏa lực quy mô lớn để chọc thủng phòng tuyến Ukraine", ông Mykola Bielieskov, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine, viết trên Twitter.

Sở hữu các hệ thống M270 và HIMARS sẽ mang đến những lợi ích rõ ràng cho quân đội Ukraine, theo các chuyên gia quân sự.

Đây là những khí tài vẫn được Mỹ sản xuất và bảo đảm chuỗi cung ứng không bị gián đoạn trong nhiều năm tới, khác với tên lửa phòng không vác vai Stinger hay tên lửa chống tăng Javelin.

Chúng cũng là các vũ khí hiện đại, bổ sung đáng kể năng lực tác chiến cho quân đội Ukraine trong bối cảnh lực lượng này chỉ vận hành các loại pháo phản lực từ thời Liên Xô.

"Xét về góc độ chiến thuật, M270 và M142 có độ chính xác cao hơn những loại pháo phản lực trong biên chế Ukraine hiện nay, ngay cả khi chúng chỉ sử dụng loại đạn không dẫn đường. Khả năng phóng tên lửa AGM-140 giúp tăng tính linh hoạt trong chiến đấu, cung cấp cho Kiev khả năng tấn công chính xác ở tầm xa hơn nhiều so với pháo phản lực truyền thống", chuyên gia quân sự Mỹ Tyler Rogoway nhận xét.

Quay trở lại việc pháo phản lực M270 xuất hiện tại chiến trường Ukraine vào cuối tháng 4, một số ý kiến cho rằng rất có thể Anh đã chuyển giao một số lượng hạn chế loại pháo này cho Kiev.

Trước đó vào đầu tháng 4, Trong khuôn khổ chuyến thăm của Thủ tướng Anh Boris Johnson tới Kiev, London đã cam kết cung cấp thêm nhiều khoản viện trợ cả về kinh tế lẫn quân sự cho Ukraine.

Trong số viện trợ quân sự của Anh có thể có pháo phản lực M270 bên cạnh pháo tự hành bánh xích AS90. Tuy vậy cả London và Kiev chưa một lần lên tiếng chính thức về việc này.

Tổ hợp pháo phản lực M270 là một trong những vũ khí uy lực của Mỹ. Hỏa lực và sức hủy diệt của nó ngày càng gia tăng nhờ hàng loạt gói nâng cấp, khiến nhiều chuyên gia gọi đây là "súng bắn tỉa tầm bắn 70 km" của lục quân Mỹ.

Khi được Mỹ biên chế vào năm 1983, nhiệm vụ duy nhất của mỗi tổ hợp M270 là hủy diệt khu vực rộng 100 hecta bằng 12 quả đạn M26.

Mỗi quả đạn rocket M26 lại mang theo 644 đầu đạn con M77, từ khoảng cách tối đa 45 km. Lục quân Mỹ ví đây là phương án ném bom mà không cần sự trợ giúp từ máy bay không quân.

Trong chiến dịch Bão táp sa mạc (1990-1991), các tổ hợp MLRS tỏ rõ sức mạnh dù chỉ dùng đạn M26 cơ bản. Vào thời điểm đó, Mỹ bắt đầu phát triển mẫu rocket có tầm bắn tới 45 km, nhưng vẫn sử dụng đầu đạn M77.

Không lâu sau, đầu đạn này được thay thế bằng biến thể M85 mới hơn, có cùng sức hủy diệt nhưng tỷ lệ trục trặc kỹ thuật chỉ 1% so với 5% của M77.

Tuy nhiên, điểm yếu của M270 là các quả đạn không có hệ thống dẫn đường, khiến chúng có độ chính xác rất thấp, dễ gây thiệt hại ngoài ý muốn trên chiến trường.

Mỹ sau đó cho ra đời phiên bản rocket M30 trang bị đầu tự dẫn và 404 bom con M85, giảm bớt sức sát thương nhưng tăng đáng kể độ chính xác với các mục tiêu cỡ nhỏ.

Biến thể M31 mới nhất của M270 được coi là giải pháp hiệu quả để tiêu diệt mục tiêu trong đồi núi và đô thị với độ chính xác tối đa.

Đầu đạn chùm M85 được thay bằng khối thuốc nổ mạnh nặng 100 kg, cho phép tiêu diệt mục tiêu đơn lẻ mà không gây thiệt hại ngoài dự tính cho khu vực xung quanh.

Quả đạn trang bị hệ thống dẫn đường quán tính và định vị vệ tinh, cho phép nó đánh trúng trong bán kính 10 m quanh mục tiêu định trước.

Tầm bắn được nâng lên tối đa khoảng 80 km, ngoài khả năng phản pháo của hầu hết các tổ hợp pháo phản lực thông thường, bảo đảm khả năng sống sót cho bệ phóng M270.

Đặc biệt hệ thống này có thể phóng tên lửa MGM-140, đây được coi là một trong những loại tên lửa chiến thuật nguy hiểm bậc nhất hiện nay trên thế giới.

MGM-140 ATACMS là dòng tên lửa đạn đạo chiến thuật được Tập đoàn Lockheed Martin phát triển dành cho quân đội Mỹ và một số nước đồng minh. Tên lửa đạn đạo MGM-140 có tầm bắn từ 150 - 300km tùy biến thể.

Sau khi được đưa vào trang bị, Lockheed Martin tiếp tục phát triển dự án ATACMS với việc cho ra đời các biến thể tiếp theo của MGM-140 gồm: MGM-140B - Block IA, MGM-164 ATACMS - Block II và MGM-168 ATACMS - Block IVA.

Mỗi biến thể được phát triển dành cho từng loại nhiệm vụ khác trong đó MGM-168 ATACMS - Block IVA sở hữu tầm bắn xa nhất lên đến 300km với khả năng mang theo một đầu đạn nổ cực mạnh, nặng 230kg.

Đạn tên lửa MGM-140 nặng 1,6 tấn, dài 4m, đường kính thân 610mm, có thể mang theo nhiều loại đầu đạn khác nhau bao gồm cả các loại đầu đạn phân mảnh có khả năng gây sát thương trên diện rộng và chúng được dẫn đường bằng hệ thống định vị toàn cầu và dẫn đường quán tính.

Gần đây Mỹ đang tái khởi động chương trình chế tạo phiên bản mới của loại tên lửa này có tầm phóng lên tới 500km.

Một số chuyên gia cho rằng, nếu Mỹ chuyển giao hệ thống M270 và M142 với đạn rocket dẫn đường cùng đặn tên lửa MGM-140 cho Ukraine sẽ tạo ra bước ngoặt lớn trên chiến trường, thậm chí thay đổi toàn bộ cục diện.

Tuy vậy cũng có ý kiến cho rằng Mỹ sẽ không chuyển giao hai loại đạn này. Thứ nhất đạn rocket dẫn đường và tên lửa AGM-140 cũng không phù hợp để phóng theo loạt lớn nhằm vào mục tiêu phân bố trên khu vực rộng, như các đơn vị tăng thiết giáp và pháo binh được Nga triển khai ở vùng Donbass ở miền đông Ukraine.

Ngay cả khi đồng ý cung cấp các tổ hợp pháo phản lực, Mỹ nhiều khả năng sẽ chuyển giao lượng rất nhỏ đạn dẫn đường cho Ukraine, khiến chúng chỉ được sử dụng cho các nhiệm vụ cực kỳ quan trọng nhằm vào những mục tiêu giá trị cao như sở chỉ huy đối phương.

Thứ hai, "Công nghệ trong các loại đạn thông minh và bệ phóng có tính tự động hóa cao của pháo phản lực M270 và HIMARS cũng gây nhiều lo ngại về rủi ro an ninh nếu chúng rơi vào tay lực lượng Nga", chuyên Rogoway nêu quan điểm.

Thứ bai, Hiệp ước Kiểm soát Công nghệ Tên lửa (MTCR) mà Mỹ và Ukraine tham gia cũng đặt rào cản với quá trình chuyển giao tên lửa AGM-140.

Các nước trong MTCR không được xuất khẩu tên lửa có tầm bắn quá 300 km và đầu đạn nặng hơn 500 kg, khiến Washington không thể cung cấp gần như toàn bộ các phiên bản AGM-140 cho Kiev.

Ngoại lệ duy nhất là biến thể MGM-140B, vốn chỉ được lắp đầu đạn cỡ nhỏ để bảo đảm tầm bắn dưới 300 km.

"Nếu thiếu rocket dẫn đường hay tên lửa AGM-140, hệ thống pháo phản lực phóng loạt M270 và M142 sẽ không mang đến đột phá nào so với những tổ hợp pháo phản lực đời cũ trong biên chế Ukraine hiện nay", chuyên gia Rogoway nói thêm.

Đạn tăng tầm M26 không dẫn đường của hai hệ thống này chỉ có thể đánh trúng mục tiêu ở khoảng cách tối đa 45 km. Trong khi đó, cả Nga và Ukraine đều đang sử dụng pháo phản lực hạng nặng BM-27 với tầm bắn 35 km và BM-30 có khả năng uy hiếp mục tiêu từ khoảng cách 70 km.

"Sự xuất hiện của M270 và M142 với số lượng và chủng loại đạn hạn chế, có thể không làm thay đổi cục diện chiến trường nhanh chóng như nhiều người mong muốn. Chúng chỉ bổ sung các phương án chiến thuật và tăng cường năng lực chiến đấu theo từng bước nhỏ cho Kiev", chuyên gia Rogoway kết luận..