Sai sót trong lau rửa khiến tiêm kích F-22 Raptor Mỹ lao xuống đất cháy rụi

Một chiếc tiêm kích tàng hình F-22 Raptor thuộc biên chế Phi đoàn tiêm kích số 43 đóng tại sân bay quân sự Eglin gặp nạn ngày 15/5/2020 ở thao trường cách căn cứ khoảng 19 km.

Vụ tai nạn nghiêm trọng khiến chiếc máy bay lao xuống đất cháy rụi, nhưng Mỹ không lập ủy ban điều tra sự cố với lý do bảo đảm bí mật tác chiến. Thay vào đó, một nhóm điều tra nội bộ cấp đơn vị đã được giao nhiệm vụ tìm hiểu nguyên nhân sự cố.

Dù kết quả đã được hoàn thiện vào tháng 6/2020, nhưng mãi tới hôm 14/10 vừa qua truyền thông Mỹ mới thu thập được báo cáo này.

Điều bất ngờ là trong báo cáo chỉ rõ, không quân Mỹ suýt mất tới 3 tiêm kích tàng hình bao gồm 2 chiếc F-22 và một chiếc F-35 chỉ trong một buổi sáng vì một sự cố trong bảo dưỡng.

Danh tính phi công của chiếc F-22 gặp nạn đã không được công bố, nhưng được xác định là một đại úy hỗ trợ tác chiến thuộc Phi đoàn số 43.

Đại úy này điều khiển chiếc F-22 mang hô hiệu "Hornet 1", đóng vai trò biên đội trưởng trong cuộc diễn tập chiến đấu quy mô lớn với sự góp mặt của 6 tiêm kích F-35, 4 chiếc F-16C và 3 máy bay F-22.

Khi chiếc F-22 mang hô hiệu Hornet 1 tăng tốc trên đường băng để cất cánh vào khoảng 8h30 sáng 15/5/2020, đèn cảnh báo trong buồng lái phát sáng, nhưng phi công quyết định tăng độ cao do không có vấn đề nào xuất hiện sau khi máy bay rời mặt đất. Tuy nhiên, máy bay bắt đầu nghiêng sang trái khi mới đạt độ cao 15 m.

Bay sau, phi công trên chiếc F-22 mang hô hiệu Hornet 2 thông báo cả hai động cơ của F-22 Hornet 1 đều hoạt động bình thường, không có gì khác lạ.

"Tôi nghĩ hệ thống đốt tăng lực ở động cơ trái đã trục trặc nên thu ga và máy bay bắt đầu cân bằng", phi công lái F22 Hornet1 kể với các nhà điều tra.

Phi công kéo mũi chiếc F-22 lên 45 độ so với mặt đất để lấy độ cao, trước khi một cảnh báo khác phát ra. Cùng lúc đó, phi cơ bất ngờ lộn sang trái và chúi mũi. "Máy bay gần như ngửa bụng lên trời", đại úy điều khiển F-22 Hornet 2 nhớ lại.

"Tôi nghĩ mình đã mất điều khiển và lo ngại khả năng phải phóng ghế thoát hiểm ngay lúc đó", phi công chiếc F-22 Hornet 1 cho hay.

Tuy nhiên ngay sau đó, phi công này đã kiểm soát được máy bay, mọi chuyện trở lại bình thường và anh quyết định tiếp tục cuộc diễn tập.

Nhưng tình huống lại xấu đi nhanh chóng. Cảnh báo thứ ba được phát ra cho biết lực quá tải đang gây tổn hại quá mức cho khung thân máy bay. Phi công quyết định quay về căn cứ hạ cánh để bảo đảm an toàn, tranh thủ tiêu hao dầu trên đường bay và xin phép đáp xuống đường băng dài nhất tại căn cứ Eglin.

"Sau khi hạ xuống dưới 3.000 m, máy bay tiếp tục mất điều khiển, liên tục lộn nhào. Tôi phải dùng gần như toàn bộ lực tay phải để giữ cân bằng phi cơ, lúc đó không còn vòng lượn sang trái được nữa", phi công kể lại.

Đồng hồ độ cao và tốc độ trong buồng lái F-22 cũng thể hiện thông số cao hơn những gì đồng đội của anh thông báo, chiếc máy bay mất kiểm soát hoàn toàn và phi công quyết định phóng ghế thoát hiểm.

Chiếc tiêm kích tàng hình F-22 Raptor trị giá hơn 200 triệu USD lượn xoáy và lao nhanh xuống đất. (Nếu tính cả chi phí phát triển, tiêm kích tàng hình F-22 có giá thành lên tới 400 triệu USD/chiếc).

"Tôi nghĩ mình đã thấy một đám cháy rừng khi nhìn xuống dưới, sau đó nhận ra đó là nơi máy bay của mình vừa rơi xuống. Tôi bắt đầu tìm cách lượn ra chỗ trống và tránh đám cháy", phi công gặp nạn kể lại những gì chứng kiến sau khi phóng dù thoát hiểm.

Các tiêm kích F-35 tham gia diễn tập lập tức bay tới hiện trường để cập nhật vị trí máy bay F-22 rơi cho lực lượng tìm kiếm cứu hộ.

Tuy nhiên, không có đội cứu hộ nào sẵn sàng ở những sân bay gần đó, theo một phi công giám sát cuộc diễn tập.

Phi công gặp nạn nhảy dù tiếp đất cách đường nhựa khoảng 100 m và đi nhờ xe người dân để về căn cứ Eglin. Rất may anh chỉ bị đau cơ và xước tay, không chịu thương tổn nào nghiêm trọng.

Một trực thăng tại địa phương được điều động để tìm kiếm phi công chiếc F-22 vừa nhảy dù.

Một số máy bay trinh sát đặc nhiệm U-28 cũng được triển khai đến hiện trường để tiếp quản việc điều phối tìm kiếm cứu nạn, thay thế biên đội F-35 sắp cạn dầu.

"Hàng loạt cơ quan điều phối không lưu tìm cách hỗ trợ bằng tất cả khả năng, nhưng vùng trời tại đó rất đông đúc và trở nên tương đối nguy hiểm", một trung tá phụ trách chỉ huy bay của Phi đoàn số 43 hôm đó kể lại.

Tuy nhiên khi phi công về tới căn cứ đã thông báo và các máy bay tìm kiếm cứu hộ đã quay về. Biên bản điều tra cho thấy trong lúc quần thảo trên hiện trường tai nạn, một chiếc F-22 còn suýt va chạm với tiêm kích F-35 đóng vai trò chỉ huy tại chỗ.

Sự cố này nếu xảy ra có thể khiến Mỹ mất cùng lúc 3 tiêm kích tàng hình hiện đại nhất chỉ trong một buổi sáng. Giới chức Mỹ cho biết đây là bài học lớn cho nỗ lực điều phối khẩn cấp trong tương lai.

Tai nạn gây thiệt hại hơn 202 triệu USD, bao gồm 201,6 triệu USD cho chiếc F-22 gặp nạn, hai mô hình tên lửa CATM-9 với tổng giá trị 64.000 USD và chi phí dọn dẹp môi trường khoảng 850.000 USD.

Sau hơn một năm im lặng về sự cố, không quân Mỹ sau đó thừa nhận máy bay rơi do "sai sót bảo dưỡng sau quá trình lau rửa đã ảnh hưởng tới dữ liệu điều khiển được truyền cho máy bay". (Hình ảnh một chiếc F-22 đang được lau chùi vệ sinh tại một căn cứ).

Lực lượng này không tiết lộ cụ thể về sai sót trên, tài liệu điều tra không có biên bản phỏng vấn kỹ thuật viên mặt đất hoặc những bằng chứng cho thấy nguyên nhân sự cố. Điều này được giải thích là nhằm bảo vệ bí mật của chiến đấu cơ tối tân này.

F-22 Raptor là máy bay chiến đấu thế hệ thứ 5 đầu tiên vào biên chế trên thế giới. Độ cơ động đỉnh cao, thiết bị điện tử tân tiến, khả năng tấn công tầm xa, cùng tính năng tàng hình cực đỉnh đã biến F-22 là chiến đấu cơ không đối thủ trong thời điểm hiện tại.

Khả năng phản hồi radar của F-22 chỉ 0,000m2 trong khi của máy bay tàng hình Su-57 Nga lên tới 0,5m2. Có được sự tàng hình đỉnh cao là việc sự kết hợp giữa vỏ máy bay được cấu tạo từ 39% ti tan, 24% composite, 16% nhôm và 21% các thành phần khác cùng với một thiết kế khí động học tối ưu.

F-22 Raptor là chiến đấu cơ đặc biệt khi chúng được cấu tạo từ những hàng chục ngàn thành phần, được sản xuất bởi 1.100 nhà thầu phụ trải khắp 44 tiểu bang trên nước Mỹ.

Loại chiến đấu cơ này có thể đạt đến vận tốc siêu thanh mà không cần đốt nhiên liệu lần 2, cho phép nó bay nhanh và xa hơn, hiện trên thế giới chỉ có F-22 và EF-2000 là làm được điều này.

Việc đốt nhiên liệu lần 2 giúp máy bay tăng tốc nhanh chóng, nhưng lại cực kỳ tốn nhiên liệu và hại động cơ, vì thế chúng chỉ được sử dụng khi cần thiết.

F-22 Raptor có chiều dài 18,9m, sải cánh 13,6m, cao 5,10m, trọng lượng rỗng 19,7 tấn, trọng lượng cất cánh tối đa 38 tấn.

Máy bay trang bị 2 động cơ phản lực cánh quạt đẩy có buồng đốt phụ Pratt & Whitney F119-PW-100 tích hợp bộ phận điều chỉnh hướng phụt, cho phép máy bay đạt tốc độ tối đa khoảng Mach 2 (2.400km/h).

Máy bay được trang bị hệ thống radar mạng pha chủ động cực mạnh AN/APG-77 có khả năng phát hiện mục tiêu cỡ một mét vuông ở khoảng cách lên tới 240km. Đây là điều mà không có loại máy bay nào ngoài F-22 có thể làm được.

Về hệ thống vũ khí, ngoài pháo 6 nòng M61A2, F-22 Raptor có ba khoang vũ khí nằm trong thân và các giá treo bên ngoài. Để không chiến, F-22 sẽ mang theo 6 tên lửa AIM-120C AMRAAM tầm xa (tầm bắn 120km) và 2 tên lửa AIM-9 Sidewinder.

Để tấn công mặt đất, F-22 mang ba bom thông minh GBU-32 JDAM loại 204kg hoặc 3 bom GBU-30 JDAM loại 454kg cùng một số nhỏ tên lửa không đối không.

Hiện nay đang có một số đề xuất từ các nghị sĩ Mỹ, nhằm cho phép việc tái sản xuất loại chiến đấu cơ để duy trì ưu thế tuyệt đối trước các đối thủ.