[ẢNH] Xe tăng quốc bảo T-80 thời Liên Xô bị Nga kéo ra làm bia cho tiêm kích tập bắn

Trong số những xe tăng mạnh nhất dưới thời Liên Xô phải kể đến T-64 và T-80. Đây là những dòng xe tăng đỉnh cao với thiết kế mang tính cách mạng. Những loại xe tăng này thường chỉ được trang bị cho những quân đoàn chủ lực và hiếm khi trang bị cho các đồng minh.

T-80 cũng là loại xe tăng duy nhất của Liên Xô trước đây và Nga sau này được trang bị động cơ turbine khí cho hiệu suất hoạt động cực tốt.

Dòng xe tăng này có khả năng bay khỏi mặt đất khi vượt qua các gò đất cao, điều mà các xe tăng phương Tây không thể làm được, chính vì vậy nó còn được biết tới với biệt danh "xe tăng bay".

Sau khi Liên Xô sụp đổ, Nga được thừa hưởng hàng ngàn chiếc xe tăng T-80. Tuy nhiên chúng không được ưa chuộng như chính đàn em T-72, vì vậy ngoài một số lượng nhỏ được nâng cấp, Nga vẫn còn hàng ngàn chiếc đang nằm trong kho hoặc phơi nắng ngoài trời.

Số phận xe tăng T-80 sau thời hào quang là thảm cảnh nằm vương vãi trong các kho tập kết như thế này.

Mới đây Nga quyết định kéo các xe tăng chiến đấu chủ lực T-80 ra thao trường cuộc thi Aviadart 2018 cho các tiêm kích tập bắn.

Hình ảnh các máy bay cường kích Su-25 đang bắn rocket trong cuộc thi Aviadart 2018.

Aviadarts là một giải thi đấu dành cho các phi công lái máy bay chiến đấu, nằm trong khuôn khổ Hội thao Quân sự quốc tế (International Army Games) do Nga khởi xướng, nó cũng tương tự như giải đấu Tank Biathlon dành cho lực lượng xe tăng.

Các nội dung thi của Aviadarts bao gồm bay lẩn tránh và vượt qua hệ thống phòng không giả định, triển khai tuần thám trên không, tấn công các mục tiêu mặt đất cùng việc cơ động né tránh trong giao chiến quần vòng cự ly gần.

Như vậy là trong cuộc thi Aviadarts sẽ yêu cầu phải có mục tiêu giả định cho máy bay oanh tạc, mặc dù có thể sử dụng mô hình nhưng sẽ là tốt hơn nếu có phương tiện quân sự thật.

Do vậy trong giải đấu Aviadarts 2018 này, Nga đã quyết định mang một số xe tăng T-80 dư thừa ra phục vụ phi công tiêm kích bắn ném.

Đối với người Nga, hành động đem xe tăng T-80 ra làm bia tập không có gì bất thường trong bối cảnh nước này đã có khoảng 20.000 chiếc xe tăng được thừa hưởng từ Liên Xô.

Trong khi đó Nga chỉ cần duy trì khoảng 3.000 chiếc là có thể đáp ứng được yêu cầu hiện tại.

Mặt khác dù xe tăng T-80 là dòng vũ khí quốc bảo thời Liên Xô, nhưng sau khi thực chiến người Nga nhận thấy đây thực chất là dòng vũ khí không đem lại hiệu suất như mong đợi.

Từng được quân đội Nga coi như chiếc xe tăng ưu việt số một, T-80 lại chịu tổn thất lớn trước các tay súng du kích được vũ trang nhẹ, trong cuộc Chiến tranh Chechnya.

Danh tiếng của dòng xe tăng này không bao giờ có thể phục hồi sau lần đó.

Ngoài khả năng sống sót tệ hại trước các loại vũ khí chống tăng, T-80 còn được coi là dòng xe tăng uống xăng như nước.

Lượng nhiên liệu tiêu tốn gấp nhiều lần so với những chiếc T-72 dùng động cơ diesel.

Thiết kế nguyên gốc khiến động cơ turbine khí công suất 1.000-1.250 mã lực của T-80 phải hoạt động hết công suất ngay cả khi xe tăng đứng yên, khiến lượng nhiên liệu mà nó tiêu thụ cao gấp 2-4 lần so với T-72.

Chính điều này khiến Nga hứng thú với việc nâng cấp dòng xe tăng T-72 hơn là việc phục hồi dòng xe tăng T-80.

Không thể phủ nhận T-80 là xe tăng chiến đấu chủ lực thế hệ ba mang tính cách mạng của Liên Xô. Khi được đưa vào biên chế năm 1976, nó trở thành mẫu MBT đầu tiên trên thế giới được trang bị động cơ turbine phản lực, trước mẫu M1 Abrams của Mỹ tới ba năm.

T-80 là một trong những dòng xe tăng được bảo vệ kỹ nhất trong lịch sử Liên Xô, được trang bị giáp composite, kết hợp giữa nhiều lớp thép và sợi thủy tinh.

Mặt trước tháp pháo mẫu T-80 cơ bản có thể chống đạn nổ lõm (HEAT) tương đương lớp thép cán đồng nhất (RHA) dày 650 mm, trong khi biến thể T-80U cải tiến có lớp vỏ tương đương giáp RHA dày 1.320 mm.

Động cơ turbine trên xe tăng T-80 có thể sử dụng nhiều loại nhiên liệu như xăng và dầu diesel. Điều này giúp giảm sự phụ thuộc vào lực lượng hậu cần, thậm chí cho phép kíp lái sử dụng các kho nhiên liệu của đối phương.

Mỗi chiếc T-80 chỉ cần ba phút để khởi động và chuyển trạng thái chiến đấu, thay vì 30 phút như trên xe tăng T-72 sử dụng động cơ diesel.

Ngoài giáp chính composite, T-80 còn được bảo vệ bởi các khối giáp phản ứng nổ (ERA) Kontakt-5. Mặt dưới mũi xe, trước tháp pháo và hai bên thân có nhiều tấm giáp cao su cứng để kích nổ đạn HEAT.

T-80 cũng là mẫu xe duy nhất của Liên Xô và Nga được trang bị hệ thống phòng thủ chủ động Arena, bên cạnh tổ hợp phòng thủ thụ động Shtora-1.

Vũ khí chính của T-80 là pháo nòng trơn 2A46M-1 cỡ 125 mm, mỗi xe có khả năng mang 36-45 viên đạn tùy phiên bản.

Pháo chính có thể sử dụng nhiều loại đạn khác nhau, gồm nổ lõm HEAT, nổ phá mảnh (HEF), xuyên giáp dưới cỡ tách vỏ ổn định bằng cánh đuôi (APFSDS) và tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM) với tầm bắn tối đa 5 km.

Ngoài pháo chính, xe tăng T-80 còn sở hữu một súng máy đồng trục PKT cỡ nòng 7,62 mm và súng máy NSVT cỡ nòng 12,7 mm điều khiển từ xa.

Pháo chính trên xe tăng T-80 cũng được trang bị hệ thống nạp đạn tự động Korzina với khả năng chứa 28 viên đạn.

Mỗi quả đạn được chia thành liều phóng và đầu đạn, chúng lần lượt được Korzina đẩy vào nòng trước khi khai hỏa.

Vị trí của từng loại đạn được lưu trong hệ thống máy tính, cho phép pháo thủ lựa chọn giải pháp công kích phù hợp cho từng mục tiêu.

Hệ thống nạp đạn tự động giúp T-80 đạt tốc độ bắn 7-8 phát/phút, không bị ảnh hưởng bởi thể lực của người nạp đạn hoặc rung lắc trong khi cơ động như xe tăng phương Tây.

Xe tăng T-80 tham chiến lần đầu vào tháng 12-1994 trong trận đánh vào thủ phủ Grozny của Chechnya.

Tuy nhiên, lần ra quân này được coi là một thảm họa với xe tăng T-80 cũng như lực lượng tăng thiết giáp Nga.

Hầu hết các xe T-80 lúc đó đều thiếu giáp phản ứng nổ, tổ lái không được huấn luyện đầy đủ về tác chiến đô thị.

Các đơn vị T-80 phải đột kích vào những con phố nhỏ, giữa các tòa nhà cao tầng của Grozny, nhiệm vụ vốn không dành cho loại xe tăng này.

Lực lượng phòng thủ Grozny triển khai trên các tòa nhà cao tầng và nã nhiều quả đạn chống tăng vào nóc và sườn xe, khu vực có giáp bảo vệ kém nhất. Những chiếc T-80 hoàn toàn bất lực do góc nâng nòng pháo kém, không thể bắn tới mục tiêu ở tầng cao.

Sau thiệt hại nặng nề ở Grozny, quân đội Nga không bao giờ triển khai T-80 để đột kích vào thành phố, chúng chỉ đóng vai trò yểm trợ bộ binh từ khoảng cách an toàn.

Điểm yếu của T-80 trong tác chiến đô thị cũng thúc đẩy Nga phát triển những phương tiện đối phó bộ binh trên cao như xe thiết giáp yểm trợ tăng BMPT.

Tổng cộng có 5.404 xe tăng T-80 được chế tạo. Dưới thời Liên Xô, chúng đóng vai trò là khí tài chiến lược và không bao giờ được xuất khẩu.

Sau khi Liên Xô tan rã, Nga và Ukraine đã bán các dòng T-80 cho nhiều quốc gia. Hiện nay, Nga vẫn là nước sở hữu nhiều xe tăng T-80 nhất với khoảng 550 chiếc trong biên chế chiến đấu và 3.000 xe được niêm cất.