Quân đội Ukraine dùng pháo phòng không tự hành ZSU-57-2 'đồ cổ' tấn công mặt đất

Mặc dù khó lòng đảm nhiệm vai trò theo thiết kế ban đầu đó là tiêu diệt mục tiêu tấn công đường không, nhưng pháo phòng không tự hành ZSU-57-2 vẫn tỏ ra hữu dụng khi thực hiện nhiệm vụ yểm trợ hỏa lực.

Trên chiến trường Ukraine, đã xuất hiện không ít hình ảnh cho thấy các binh sĩ nước này tiến hành một cải tiến kỹ thuật đó là đưa pháo cao xạ S-60 cỡ 57 mm lên thùng xe tải để biến nó thành tổ hợp pháo cao xạ tự hành.

Vũ khí trên gần như không được sử dụng cho chức năng phòng không như thiết kế mà lại đảm nhiệm vai trò yểm trợ hỏa lực cho bộ binh, bởi khẩu pháo 57 mm có tầm bắn xa, tốc độ tác xạ nhanh và khá uy lực.

Khi đã tận dụng một thứ vũ khí như trên thì chẳng có gì ngạc nhiên nếu lực lượng vũ trang Ukraine tiếp tục huy động phương tiện tác chiến hoàn chỉnh hơn, đó chính là pháo phòng không tự hành ZSU-57-2, sự xuất hiện của nó trên hướng Donbass đã được ghi nhận.

ZSU-57-2 là hệ thống pháo phòng không tự hành do Liên Xô thiết kế từ năm 1947, công việc nghiên cứu hoàn thành trong năm 1954 và vũ khí này được chế tạo hàng loạt trong giai đoạn 1957 - 1960 với tổng số hơn 2.000 tổ hợp đã xuất xưởng.

Cấu hình cơ bản của ZSU-57-2 gồm có 2 khẩu pháo cao xạ S-60 cỡ 57 mm có chiều dài nòng gấp 76 lần đường kính (L/76) với cơ số 300 viên đạn đặt trong tháp pháo kín kích thước khá lớn.

Khung gầm của tổ hợp vũ khí này chính là phiên bản giản lược từ xe tăng chiến đấu chủ lực T-54 với giáp mỏng hơn (chỉ từ 8 - 15 mm) dẫn tới trọng lượng nhẹ, chỉ cần 4 hàng bánh chịu nặng.

Pháo S-60 có tốc độ bắn tối đa 120 phát/phút/nòng, tầm bắn hiệu quả 6.000 m, nhưng do thiếu radar điều khiển hỏa lực và độ chính xác khi tác xạ lúc di chuyển rất hạn chế mà nó bị nhận xét là một vũ khí không thành công.

Mặc dù không phải là một vũ khí phòng không hiệu quả nhưng rõ ràng pháo cao xạ tự hành ZSU-57-2 vẫn có thể được sử dụng dưới vai trò mới là xe yểm trợ hỏa lực cho bộ binh, nhất là khi Ukraine đang thiếu hụt phương tiện cơ giới hạng nặng.

Nhịp bắn và độ chính xác của tổ hợp pháo phòng không ZSU-57-2 khó mà đánh bại được các loại trực thăng vũ trang hay máy bay chiến đấu phản lực ngày nay, tuy nhiên sức mạnh của nó vẫn là rất đáng kể.

Đặc biệt hơn, tháp pháo của ZSU-57-2 nhẹ nên cho tốc độ xoay khá nhanh, góc ngẩng lớn thích hợp cho việc bắn phá các mục tiêu trên cao mà pháo xe tăng khó, hoặc không thể với tới được.

Cơ số đạn lớn của ZSU-57-2 giúp cho nó tạo ra mật độ hỏa lực áp đảo, bảo vệ an toàn cho đội hình thiết giáp trong tác chiến đô thị trước bộ binh ẩn nấp ở trên cao. Ngoài ra nó cũng tỏ ra là một vũ khí lợi hại khi hạ nòng bắn trực xạ chế áp lô cốt, hỏa điểm

Đây cũng chính là phương thức sơ khai khi Quân đội Nga tiến vào thủ phủ Grozny của Chechnya, khi xe chiến đấu hỗ trợ tăng BMPT chưa ra đời. Những khẩu pháo phòng không tự hành đã đóng vai trò rất tốt trong việc dập tắt cụm cứ điểm của phiến quân.

Tuy nhiên hiệu quả thực sự của pháo phòng không tự hành ZSU-57-2 trong vai trò mới, trước một lực lượng vũ trang hùng mạnh như Quân đội Nga đang bị nghi ngờ, nhiều chuyên gia quân sự Ukraine lo ngại phương tiện này sẽ bị tiêu diệt rất nhanh chóng.