Ông bố "bụi đời"

ANTĐ - Chỉ cần đến gần địa bàn hỏi là cả khu phố ai cũng biết rõ về người đàn ông này. Ở khu phố, người ta đặt cho ông biệt danh là “Người bố của những đứa con lầm lỡ” hay “Ông bố bụi đời”…; còn những “đứa con” tinh thần thì gọi ông bằng hai từ thân mật: “Bố Hiền”. 

Một buổi trưa cuối năm 1986, một người đàn ông xa lạ bước vào quán cơm bình dân bên hông Bến xe Chợ Lớn, TP.HCM ăn cơm trưa. Vội vã dùng bữa, vừa ngẩng mặt lên người đàn ông ấy nhìn thấy hai đứa trẻ quãng 12, 13 tuổi, mặt mũi đen nhẻm, quần áo rách rưới, gầy nhom nhìn chằm chằm về hướng mình. Bỗng nhanh như cắt, chúng lao tới giành lấy đĩa cơm ông vừa ăn xong chỉ còn dính lại vài hạt và miếng xương gặm dở chỉ còn sót lại ít thịt để vét ăn lại.

Chiếc đĩa bị hai đứa trẻ giành qua giật lại, rồi bỗng tuột tay rơi xuống đất vỡ toang, cơm thừa, cục xương nằm dưới nền bụi bẩn… Người đàn ông chưa kịp định thần và không tin vào mắt mình cảnh tượng hai đứa trẻ đói khát đến mức như vậy. Hình ảnh đó cứ lởn vởn trong đầu khiến ông cắn rứt, rồi tự trách bản thân, sao không làm việc gì đó giúp chúng, chỉ biết nằm đây thương xót thì có ích gì. Cuộc đời người đàn ông khi ấy mới 34 tuổi ngoặt bước chính từ suy nghĩ ấy!…  

Thấy bóng dáng mình từ trẻ em đường phố

Không khó để tìm đến Xưởng Cơ khí của ông Nguyễn Đức Hiền (64 tuổi), bởi nó nằm ngay số 1 đường Văn Cao, quận Tân Phú, TP.HCM. Nhớ lại những ngày đầu “thu nạp” trẻ em lang thang, lấy màn trời chiếu đất làm nhà đem về nuôi dưỡng, nhận làm học trò dạy nghề cơ khí, ông Nguyễn Đức Hiền không khỏi xúc động, bùi ngùi.

Trước khi đến với công việc này, ông Nguyễn Đức Hiền đã từng công tác tại bộ phận kỹ thuật của Lâm trường Là Ngà (Đồng Nai) được 10 năm. Từ bỏ một công việc Nhà nước ổn định, hứa hẹn có tương lai, người đàn ông về mua chiếc xe khách cũ loại nhỏ chạy tuyến Sài Gòn - Biên Hòa do mình làm tài xế. Và trong một buổi trưa cuối năm 1986… như đã kể ở trên, sau khi tranh giành đĩa cơm thừa, vỡ toang, nhưng chúng vẫn chưa chịu buông tha, cúi xuống nhặt xương lên gặm lại.

Lúc này bà chủ quán ở phía trong nghe tiếng đĩa vỡ tức giận chạy ra quát mắng, thẳng tay véo tai hai thằng bé. Ông Hiền nhớ lại: “Tôi ngồi đó, chưa kịp định thần, người đơ ra như khúc gỗ, chưa thể tin vào mắt mình cảnh tượng hai đứa trẻ đói khát đến mức như vậy. Thanh toán tiền xong, tôi ra xe nằm đọc báo, nhưng hình ảnh đó cứ lởn vởn trong đầu khiến tôi cắn rứt không tài nào chịu nổi.  

Ngay hôm ấy, trở về nhà sau chuyến xe dài, ông Hiền đã  đem chuyện kể lại cho gia đình và quyết định bán chiếc xe khách trị giá 5 lượng vàng mới mua chưa đầy 1 năm để lấy vốn mở một xưởng cơ khí. Tuy vậy, đó không phải là một xưởng cơ khí bình thường đem lại thu nhập cho gia đình ông, mà ở đó ông “thu nạp” những đứa trẻ bụi đời, ngỗ ngược vào học nghề.

Ban đầu thoạt nghe ý tưởng lớn lao của ông Hiền, mọi người trong gia đình đều ra sức ngăn cản vì đem những đứa trẻ hư về dạy thì chỉ làm gánh nặng, có khi lại thiệt thân. Ai nói nặng, nói nhẹ, khuyên can đủ đường, ông Hiền đều không bận tâm vì lòng ông đã quyết vậy rồi. 

Những ngày đầu, ông Hiền tự cất công đi tìm những đứa trẻ lang thang đem chúng về nhà cho ở, nuôi ăn, rồi dạy cho học nghề. Tiếng lành đồn xa, học trò tìm đến ông Hiền không chỉ là những đứa trẻ “bụi đời”, mà còn có con em các gia đình khá giả nhưng lại hư hỏng, chơi bời bố mẹ đành bó tay không dạy nổi. Ở xưởng cơ khí Đức Hiền, không chỉ đơn thuần là mối quan hệ giữa ông chủ và người làm thuê, hay thầy - trò, mà nó gần gũi trên cả cách xưng hô bằng “bố - con”.  Người “bố” ấy chia sẻ: “Bất kỳ đứa nào đến học tôi đều ra quy định phải gọi bằng “bố - con”.

Chỉ là cách xưng hô nhưng rất quan trọng, nó giúp xích gần mối quan hệ tưởng chừng như xa lạ ấy lại với nhau. Nhưng tuyệt đối không được lộn xộn, “bố” phải cho ra bố, “con” ra con thì dạy mới hiệu quả, nói chúng mới nghe lời”. Mỗi khóa học cơ khí do “bố” Hiền dạy có chừng khoảng 50 “con”, kéo dài 9-10 tháng, có em thì học lâu hơn. Mọi chi phí ăn, ở gia đình ông Hiền đều phải tự lo cho các “con”. Ông Hiền cho biết: “Đến đôi dép, cắt tóc, bộ quần áo mình cũng phải lo cho chúng đủ đầy”. 

Bờ vai của bố

Những vật chất tuy nhỏ bé ấy cố gắng ắt sẽ lo được chu toàn, nhưng điều khiến mọi người khâm phục hơn cả chính là sức cảm hóa mà ông Hiền dành cho các “con” của mình. Bởi chúng không phải là những thanh niên bình thường ngoan ngoãn, biết nghe lời, mà lại có tính cách ngang bướng, đứa từng hư hỏng, phá phách đến bất trị, “đứa thì được phong “đại ca”, đi đánh nhau toàn bằng mã tấu, dao; đứa lại ăn cắp, chơi bời, lêu lổng; có đứa thì bị tổn thương từ phía gia đình bỏ đi lang thang.

“Mỗi đứa “con” có một hoàn cảnh, tính cách riêng, tôi phải hiểu rõ chúng thì mới tìm ra phương pháp đúng” - ông Hiền chia sẻ bí quyết - “Hiểu được tính cách của từng đứa thì mình phải có phương pháp dự phòng. Nghĩa là luôn đưa ra mọi giả thiết đứa “con” sẽ hành động như thế nào trong một tình huống nhất định, để mình kịp thời khuyên răn trước. Nhưng điều quan trọng hơn cả là phải làm sao để các “con” cảm nhận được tình thương mình dành cho chúng là không vụ lợi thì mới cảm hóa được”. 

Tuy vậy, việc cảm hóa những đứa “con” ấy không phải là chuyện ngày một ngày hai, mà là cả tâm huyết, mồ hôi, nước mắt của ông Hiền. Giọng trầm xuống, ông Hiền nói: “Có những đứa sẽ nghĩ làm gì có người tốt với mình như vậy, đã được nuôi ăn, ở miễn phí, lại còn được học nghề, rồi bảo “ông ấy chỉ lợi dụng mình” và tỏ thái độ hỗn hào không chịu nghe lời dạy bảo. Tôi không hề trách, mà phải nghĩ cách làm sao cho chúng hiểu tấm lòng chân thành của mình”.

Cũng chính vì tình thương, sự nhẫn nại mà ông Hiền đã trở thành chỗ dựa vững chắc cả về vật chất lẫn tinh thần của những “đứa con” không chung dòng máu. Ông còn nhớ “đứa con” 22 tuổi quê ở Gia Lai. Ngày đó đêm đêm khi các “con” đã say giấc, ông Hiền đều cầm đèn pin lò mò đi điểm danh xem còn thiếu đứa nào chưa ngủ, hay bỏ ra ngoài đi chơi.

Rồi ông phát hiện cậu thanh niên kia hàng đêm đều đi uống rượu. Một đêm, khi nghe tiếng bước chân “con” ở dưới đường vắng, chuẩn bị lại leo lên tầng, ông Hiền liền nhấc chiếc thang mà “con” dùng để bước xuống phòng ngủ, thay vào đó là bờ vai của mình đã chờ sẵn. “Đứa con” cho hai chân xuống trước, quờ quạng tìm nấc thang thì đặt ngay vào vai ông Hiền, rồi bỗng giật mình nhìn xuống, thốt lên tiếng… “bố”.

Người “bố” dần hạ thấp cơ thể để “đứa con” bước xuống, rồi từ tốn hỏi: “Con muốn uống rượu bố cho con uống, nhưng bố muốn biết tại sao đêm nào con cũng trốn ra ngoài uống một mình?”. Câu hỏi như chạm vào nỗi đau sâu kín khiến “đứa con” bật khóc, rồi tâm sự cho ông Hiền nghe rằng rất hận bố mẹ ruột đã bỏ rơi mình, rồi dần hư hỏng, phạm tội trộm cắp tài sản và bị truy nã. Thời gian sống ở xưởng cơ khí của ông Hiền vì sợ bị phát giác nên chỉ biết tìm đến rượu để quên đi nỗi sợ hãi.

Thương “đứa con” lầm lỡ, ông Hiền nói: “Con quyết định thế nào bố cũng đều ủng hộ, dù có bị liên lụy nhưng để lương tâm thanh thản thì con nên ra đầu thú”. Nghe theo lời “bố”, “đứa con” đã ra đầu thú nhận tội…

Không chỉ được che chở, bảo ban trong thời gian học tại xưởng cơ khí Đức Hiền, mà sau khi những “đứa con” hòa nhập lại với xã hội ông Hiền vẫn luôn đau đáu dõi theo. “Các con sau khi đã có tay nghề, tôi sẽ khuyên nên ra ngoài để học hỏi thêm kinh nghiệm. Nếu người chủ nào nghi ngờ về lai lịch của chúng, tôi tự nguyện đứng ra bảo lãnh.

Tôi bảo với họ cứ nhận thử vào làm, nếu nó làm hỏng tôi đền, nó ăn trộm, ăn cắp tôi chịu... Đứa nào muốn tự ra mở xưởng thì tôi sẽ hỗ trợ cả tiền bạc lẫn nhân lực. Dù bất cứ khi nào chúng cần tới, tôi luôn sẵn sàng có mặt” - ông Hiền tâm sự - “Bây giờ có tuổi nay ốm mai đau, bác sĩ khuyên nên nghỉ ngơi để sức khỏe ổn định thì mới có sức để làm việc tiếp, thế nhưng, sức khỏe có thể yếu đi nhưng tâm mình không sao để dừng lại được, vì xã hội vẫn còn nhiều cảnh đời cần đến mình lắm”.

Tình thương vô bờ bến, sự nhẫn nại và hy sinh thầm lặng mà gần 30 năm qua ông Nguyễn Văn Hiền dành cho 300 đứa trẻ bụi đời, lang thang, cá biệt; nhờ tình thương và qua bàn tay của ông, từ những đứa trẻ ấy đã được uốn nắn, dạy dỗ nên người tốt, có nghề nghiệp để tự kiếm sống bằng chính đôi tay của mình, không phải lang thang đây đó, quấy rối trật tự, trở thành gánh nặng cho xã hội.