Ngành đóng tàu quân sự Mỹ đối diện tương lai bất định

Ngành đóng tàu quân sự Mỹ bị nhận xét đang tụt hậu nặng nề so với đối thủ lớn là Trung Quốc, khi tổng trọng lượng tàu được Bắc Kinh hạ thủy trong năm 2022 gấp 232 lần so với họ.

Vào cuối Thế chiến thứ hai, Hải quân Mỹ (USN) có hơn 6.000 tàu chiến hoạt động, tới năm 1987 giảm xuống chỉ còn 590 chiếc và hiện tại vỏn vẹn 297 tàu, khiến họ mất vị trí dẫn đầu về quy mô hạm đội vào tay Trung Quốc khi Bắc Kinh đã có 370 chiến hạm.

Tình trạng suy giảm trong ngành đóng tàu quân sự của Mỹ bắt đầu từ sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, do nhiều doanh nghiệp buộc phải đóng cửa trước sự tan rã của Liên bang Xô Viết.

Khi đối thủ lớn không còn, trong số 8 nhà máy đóng tàu hải quân do nhà nước quản lý, chỉ còn lại 4 với cơ sở hạ tầng cũ kỹ, trong đó chỉ 2 doanh nghiệp đủ năng lực chế tạo tàu ngầm hạt nhân (tại Virginia và Connecticut).

"Sự thành công của một doanh nghiệp đóng tàu nằm khía cạnh kinh tế theo quy mô. Bạn cần đạt được điều đó khi nắm trong tay danh mục đơn đặt hàng lớn", tờ Defense One bình luận.

Hải quân Mỹ hiện không có thời gian để sửa chữa hoặc thay thế tàu ngầm hạt nhân nhanh chóng khi hạm đội đang "già đi", với nhiều chiếc đã trải qua hàng chục năm phục vụ.

"Nhưng không chỉ có tàu ngầm hạt nhân mới rời khỏi đường trượt hạ thủy tại các nhà máy đóng tàu với tốc độ chậm đến mức đáng kinh ngạc như vậy", tờ Defense One nói thêm.

Bên cạnh tàu ngầm hạt nhân, tàu sân bay lớp Ford tiếp theo đã bị chậm tiến độ ít nhất 18 tháng, trong khi khinh hạm FFG-62 Constellation cũng đang chậm hơn 36 tháng, đây đều là những dự án đóng tàu trọng điểm của Hải quân Mỹ.

Tình trạng trên chỉ có thể khắc phục bằng cách mở rộng năng lực sản xuất, tức là phải cung cấp nguồn vốn lớn cho ngành đóng tàu, đi kèm việc ứng dụng công nghệ mới như robot hóa và in 3D kỹ thuật số các chi tiết kim loại khó.

"Ngành đóng tàu quân sự Mỹ trở nên kém cạnh tranh hơn, khiến việc xây dựng lực lượng hải quân trở nên đắt đỏ trong tình trạng còn lại rất ít nhà máy chế tạo tàu chiến", tờ Defense One lưu ý.

Điển hình là việc hạm đội tàu ngầm hạt nhân Mỹ đang suy giảm mạnh, USN dự kiến ​​sẽ đóng 10 chiếc mới nhưng 19 tàu khác phải ngừng hoạt động, có nghĩa là lực lượng này sẽ mất 9 tàu trong năm 2025.

Việc thiếu tàu chiến khiến việc kiểm soát toàn bộ đại dương trên thế giới trở nên bất khả thi, điển hình như khi xuất hiện mối đe dọa từ lực lượng Houthi, Mỹ buộc phải điều động phần lớn hạm đội của mình từ Đông Á sang Trung Đông, để lại lỗ hổng cực lớn.

Một vấn đề nổi cộm nữa đó là chất lượng tàu chiến đóng mới, điển hình như vào tháng 10/2024, xưởng đóng tàu của HII ở Virginia đã phát hiện 26 tàu có mối hàn kém, tình trạng trên do thiếu lao động có trình độ, bởi nhiều công nhân tay nghề cao đã về hưu.

Trước tình hình trên, bình luận của Chuẩn Đô đốc đã nghỉ hưu Mark Montgomery khi đưa ra cái nhìn thực tế về ngành đóng tàu Mỹ và đề xuất biện pháp khắc phục đã thu hút sự quan tâm lớn từ giới truyền thông, đây được xem là hướng đi mà Washington cần nghiên cứu kỹ lưỡng.

Theo ông Montgomery, có thể khắc phục tình trạng trên bằng cách thuê các doanh nghiệp đóng tàu tại Nhật Bản và Hàn Quốc chế tạo tàu chiến cho Hải quân Mỹ, trước hết sẽ là tàu hậu cần và tàu đổ bộ cỡ lớn.

Việc chế tạo chiến hạm tinh vi như khu trục hạm Aegis cũng có thể khả thi trong tương lai, khi hai quốc gia trên đã thành công trong việc đóng mới những con tàu còn mạnh hơn lớp Arleigh Burke của Mỹ với thời gian ngắn hơn nhiều và chi phí cũng ở mức khá "dễ chịu".