Máy bay A-50 thực sự ‘nhìn’ xa bao nhiêu và bị bắn rơi bởi loại vũ khí gì?

Lâu nay Lực lượng Hàng không Vũ trụ Liên bang Nga (VKS) thường quảng bá khả năng phát hiện mục tiêu của máy bay chỉ huy cảnh báo sớm AWACS A-50 lên tới 400 km.

Tổ hợp radar Shmel-M trên lưng máy bay được quảng cáo rất rầm rộ, rằng thậm chí mục tiêu là chiến đấu cơ đối phương nếu bay cao sẽ bị phát hiện từ cách xa 600km.

Thêm nữa, A-50 được cho là có thể phát hiện các mục tiêu mặt đất ở cự ly 300 km.

Những chỉ số "ảo diệu" này được nhiều phương tiện truyền thông thế giới đăng tải, còn theo trang web chính thức của Bộ Quốc phòng Liên bang Nga thì có phần khiêm tốn hơn.

Cụ thể, phạm vi phát hiện của A-50 đối với máy bay chiến đấu có diện tích phản xạ radar (RCS) 3 m2 là 220 - 240 km. Nhưng ngay cả con số này cũng cũng đang bị nghi ngờ.

Ngoài ra, tất cả các thông số liên quan đến cự ly phát hiện mục tiêu 400 km của A-50 đều bị nghi ngờ, bởi vì thực tế là nếu máy bay có những đặc điểm như vậy thì VKS chỉ cần giữ lại 3 chiếc và bay ở cự ly xa hơn nhiều so với mặt trận cũng đủ giám sát hầu hết lãnh thổ Ukraine, thay vì phải tiến tới tận biển Azov.

Ví dụ, một chiếc hoạt động trên bầu trời bán đảo Crimea (hiện đang do Moskva kiểm soát), một chiếc khác bay trên khu vực Kursk, và chiếc thứ ba quần vòng gần biên giới thuộc không phận của Belarus sẽ cho cự ly giám sát đủ rộng mà vẫn an toàn.

Đồng thời, ngay cả khi chúng ta căn cứ vào phạm vi 240 km như Bộ Quốc phòng Nga công bố, vẫn khó có thể giải thích lý do tại sao máy bay A-50 AWACS có thể bị bắn rơi gần bờ biển Azov. Vụ việc Ukraine tuyên bố bắn rơi máy bay AWACS A-50 trên Biển Azov theo đánh giá từ nhiều chuyên gia quân sự, nếu đúng sẽ là đòn đánh mạnh vào các thông số đáng kinh ngạc trên, xoá đi một huyền thoại.

Một khả năng khác của máy bay A-50 cũng bị nghi ngờ đó là nó có thể dẫn đường cho tên lửa hệ thống phòng không S-400 ở cự ly 380 km.

Theo tuyên bố của VKS, sau khi phát hiện mục tiêu ở cự ly xa, A-50 sẽ truyền dữ liệu đến hệ thống phòng không S-400 để phóng tên lửa 40N6 vào mục tiêu.

Trong bối cảnh Ukraine sắp có được tiêm kích F-16, có vẻ như cách thức phối hợp giữa máy bay A-50 và hệ thống S-400 như vậy sẽ đối phó tốt.

Nhưng có lẽ Moskva đã quên rằng tầm bắn của tên lửa không đối không AIM-120D Mỹ được xác định là có phạm vi 180 km, và phiên bản xuất khẩu của nó là AIM-120С-8 cũng vậy, ngoài ra Patriot cũng chỉ đạt tới con số 160 km đối với tên lửa GEM-T.

Tức là trong vụ việc nói trên, nếu không phải máy bay A-50 AWACS đã bị chính hệ thống phòng không S-400 của Nga bắn nhầm thì cự ly phát hiện mục tiêu thực tế của nó thấp hơn rất nhiều, dẫn tới việc đi vào tầm bắn của tên lửa đối phương, bất kể đó là do F-16 hay Patriot đã khai hỏa.