Lý giải sức hút của Tổng thống đắc cử trẻ nhất Ecuador

• Ecuador sắp có Đệ nhất phu nhân Gen Z duy nhất trên thế giới
• Ecuador có Tổng thống đắc cử trẻ nhất từ trước đến nay

Thách thức ngổn ngang

Trong cuộc bầu cử Tổng thống Ecuador vòng 2 hôm 15-10, cử tri Ecuador đã bỏ phiếu cho chính trị gia 35 tuổi Daniel Noboa. Khi bắt đầu chiến dịch tranh cử, cả các chuyên gia chính trị lẫn các cuộc thăm dò dư luận đều không nghĩ rằng doanh nhân trẻ tuổi này có nhiều cơ hội.

Ông Daniel Noboa có cha là Alvaro Noboa - một ông trùm kinh doanh giàu nhất Ecuador. Ông Alvaro cũng đã tranh cử Tổng thống 5 lần nhưng thất bại, trong khi con trai ông đã thành công trong lần thử sức đầu tiên. Tổng thống đắc cử Ecuador trước đó từng giữ nhiều chức vụ khác nhau tại Tập đoàn Noboa và được bầu vào Quốc hội năm 2021. Tháng 8-2023, thật bất ngờ khi ông Daniel Noboa đứng thứ hai trong cuộc bầu cử Tổng thống vòng đầu tiên. Ông Daniel Noboa lần đầu tiên được công chúng chú ý khi xuất hiện trong một cuộc tranh luận trên truyền hình với áo chống đạn, sau khi đối thủ chính trị là ông Fernando Villavicencio bị ám sát.

Doanh nhân này có ít kinh nghiệm về chính trị hay điều hành các tổ chức công. Ông là ứng cử viên được chọn của Accionocracya Nacional (ADN), một liên minh bầu cử của một số đảng trung hữu. Nhưng liên minh của ông sẽ chỉ có 14 nghị sĩ trong quốc hội mới được bầu. Lực lượng đối lập chính sẽ là đảng Revolucion Ciudadana thiên tả, đảng này gần giành được 50 ghế trong vòng bỏ phiếu đầu tiên trên tổng số 137 nghị sĩ. Đây không phải là cơ sở tốt cho một chính phủ ổn định.

Bên cạnh đó, Ecuador nằm giữa Colombia và Peru - những quốc gia sản xuất cocaine chính trên thế giới. Cuộc bầu cử Tổng thống vừa qua diễn ra trong bối cảnh tội phạm ma túy gia tăng khiến nước này trở thành một trong những quốc gia bạo lực nhất khu vực với tỷ lệ giết người cao thứ tư (cao hơn cả Mexico). “Có quá nhiều việc phải làm. Tôi hy vọng Quốc hội mới sẽ cống hiến hết mình cho việc xử lý tình hình an ninh, không giống như Quốc hội trước đã lãng phí quá nhiều thời gian và gây tổn hại cho đất nước” - Bộ trưởng Nội vụ Ecuador Juan Zapata bày tỏ.

Ông Noboa sẽ tuyên thệ nhậm chức vào ngày 25-11-2023 nhưng sẽ chỉ nắm quyền trong 17 tháng cho đến năm 2025 để hoàn thành nốt nhiệm kỳ của Tổng thống đương nhiệm Guillermo Lasso. Ông Lasso đã giải tán Quốc hội vào tháng 5-2023 sau 2 năm nắm quyền. Trước đó, Quốc hội đã bắt đầu các thủ tục luận tội ông này về tội tham ô nên Ecuador tổ chức bầu cử sớm. “18 tháng thực sự là quá ngắn để ông ấy có thể giữ lời hứa tranh cử là giảm đáng kể tỷ lệ giết người và giảm thiểu vấn đề cơ bản về tình trạng bất an” - Giáo sư Jorge Vicente Paladines, một chuyên gia về luật hình sự tại Đại học miền Trung Ecuador nhận xét.

Kỳ vọng vào “làn gió mới”

Vậy tại sao cử tri lại quyết định ủng hộ một ứng cử viên khác cũng thuộc phe của Tổng thống đương nhiệm? Đối thủ chính của ông Noboa là Luisa Gonzalez thuộc phe cánh tả của cựu Tổng thống Rafael Correa (nhiệm kỳ 2007-2017). Ông Correa bị kết tội tham nhũng và hiện đang sống lưu vong ở Bỉ. Giới phân tích cho rằng, cử tri đơn giản là không tin tưởng vào nhóm cánh tả trong việc đưa ra các giải pháp hướng tới tương lai cho đất nước.

Phát biểu sau chiến thắng, ông Noboa nói: “Ngày mai, chúng ta sẽ bắt đầu công việc vì một đất nước Ecuador đổi mới. Chúng ta bắt đầu xây dựng lại một đất nước đã bị tàn phá nặng nề bởi bạo lực, tham nhũng và sự thù ghét. Từ ngày mai, Daniel Noboa sẽ bắt tay vào việc với vai trò Tổng thống mới của các bạn”.

Trong chiến dịch tranh cử, ông Noboa tập trung vào nền kinh tế, tạo việc làm, đề xuất miễn thuế, ưu đãi cho các doanh nghiệp mới và cam kết thu hút thêm đầu tư nước ngoài. Về tội phạm, ông Noboa đề xuất đưa những tội phạm hung bạo nhất lên những con tàu ngoài khơi bờ biển Thái Bình Dương của Ecuador. Ông cũng đề nghị tăng cường hiện diện quân sự ở biên giới và bờ biển, cả hai đều là điểm buôn bán cocaine. Phong cách điềm tĩnh và không đối đầu của Daniel Noboa khiến ông được yêu mến, đặc biệt với các cử tri trong độ tuổi từ 18 đến 29, những người chiếm 1/3 tổng số cử tri Ecuador.

“Qua ngoại hình, diễn ngôn và óc thẩm mỹ trong chiến dịch tranh cử, ông Noboa đã thành công trong việc thể hiện mình là một người trẻ và trên hết là một sự thay đổi cho nền chính trị vượt ra ngoài những chia rẽ cố hữu, cũ kỹ. Điều này phần lớn là nhờ một chiến dịch khéo léo trên mạng xã hội và tránh đối đầu trực tiếp” - ông Constantin Groll, Trưởng Văn phòng của Tổ chức phi lợi nhuận quốc tế Friedrich-Ebert-Stiftung ở Ecuador bình luận.