- Độc đáo loài vật tuy nhỏ bé nhưng rất "to mồm" ở Việt Nam
- Loài vật trong suốt như thủy tinh, được ví như báu vật 'vàng trắng'
Dó đất hoa thưa, còn gọi là dương đài hoa thưa, nấm ngọc cẩu, xà cô, nấm đất... có danh pháp khoa học là Balanophora laxiflora, là một dược liệu quý đồng thời là loài thực vật kỳ lạ tồn tại trong thiên nhiên Việt Nam.
Cây ký sinh trên rễ, màu nâu đỏ, không có diệp lục, cao 10 - 20 cm. Loài cây này là nguồn gene qúy hiếm và rất độc đáo, cây còn được dùng làm thuốc.
Hiện chúng là loài được săn tìm ráo riết để phục vụ cho nguyên liệu làm thuốc trong đông y.
Dù có vẻ ngoài thường bị nhầm với nấm, đây là một loài thực vật có hoa thực sự. Chúng có đặc điểm sinh học tương tự nấm, khi không có diệp lục, mọc và sống ký sinh trên rễ những loài thực vật có hoa khác trong rừng sâu ẩm thấp.
Loài cây này phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới miền Nam Trung Quốc và lục địa Đông Nam Á. Tại Việt Nam, dó đất hoa thưa được tìm thấy ở các tỉnh khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên.
Củ hình trứng, đường kính 2 - 2,5cm, bề mặt sần sùi và có mụn hình sao nổi rõ. Thân khí sinh (là cuống cụm hoa) mang 5 - 10 lá dạng vảy ở phần gốc.
Dó đất hoa thưa ra hoa tháng 11-12, và chỉ khi có hoa mới dễ phát hiện. Ngoài hình thức sinh sản hữu tính, chúng cũng sinh sản vô tính bằng cách đẻ nhánh.
Khi loài thực vật quí hiếm này phát hoa và chỉ khi có hoa mới rễ phát hiện còn thời gian sinh trưởng của chúng nằm sâu dưới lớp thảm mục thực vật và ký sinh vào những rễ các loài thực vật khác bị chết.
Theo kinh nghiệm dân gian, loài cây này được dùng cho bổ máu, kích thích ăn ngon miệng, phục hồi sức khỏe nhanh...
Trong Sách Đỏ Việt Nam (1996), cây dó đất hoa thưa được đánh giá là loài "Sẽ nguy cấp". Hiện nay, loài cây này có khu vực phân bố hẹp, bị chia cắt, lại bị khai thác quá độ.
