- Thực phẩm biến đổi gen có an toàn không?
- Hà Nội yêu cầu kiểm tra việc ghi nhãn thực phẩm có thành phần biến đổi gen
- Trung Quốc "nới" quy định với cây trồng biến đổi gen
Công nghệ chuyển gen-đột phá trong nông nghiệp
Ngày 5/10, Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường (Bộ NN&PTNT) và Báo Nông nghiệp Việt Nam đã tổ chức Diễn đàn “Thành tựu và định hướng ứng dụng công nghệ sinh học phục vụ phát triển nông nghiệp bền vững trong bối cảnh hội nhập quốc tế”.
Theo TS Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ NN&PTNT, Chủ tịch Hội đồng quản trị Viện Nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI), công nghệ sinh học đã giúp ngành nông nghiệp có những đột phá lớn trong 30 năm qua.
Theo thống kê của Tổ chức quốc tế về ứng dụng công nghệ sinh học trong nông nghiệp (ISAAA), 73 quốc gia đã chấp nhận cây trồng chuyển gen.
Tại Việt Nam, công nghệ này cũng đã bắt đầu phát triển, với hơn 220.000ha ngô chuyển gen được canh tác vào năm 2022, chiếm 26,5% tổng diện tích ngô cả nước.
Mặc dù công nghệ sinh học đã đạt được nhiều thành tựu, nhưng tại Việt Nam, quá trình phát triển công nghệ này vẫn còn gặp nhiều thách thức. PGS-TS. Nguyễn Hữu Ninh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường nhận định, công nghệ sinh học ở Việt Nam đang có độ trễ so với các nước phát triển.
 |
Việt Nam đã đưa vào canh tác ngô chuyển gen từ khá lâu nhưng tốc độ phát triển và hành lang pháp lý cho cây trồng này còn chưa hoàn thiện |
“Nguyên nhân chính đến từ những rào cản về cơ chế, chính sách, điển hình là Nghị định 70. Điều này khiến các doanh nghiệp ít mặn mà với việc phối hợp nghiên cứu công nghệ”, ông Ninh nói.
Một thách thức khác được ông Ninh chỉ ra là thiếu sự đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D). Trong khi các tập đoàn lớn đầu tư hàng tỷ USD vào R&D, với hàng nghìn cán bộ nghiên cứu, Việt Nam lại thiếu nguồn lực để phát triển công nghệ tế bào và công nghệ nano. Các doanh nghiệp trong nước cũng chưa chú trọng đầu tư vào công nghệ di truyền như chỉnh sửa gen và nhân giống vô tính, mặc dù đây là những lĩnh vực được kỳ vọng phát triển mạnh trong 5 năm tới.
Trước những thách thức này, Vụ Khoa học, công nghệ và môi trường đề xuất Bộ NN&PTNT cần tập trung vào việc xây dựng và khai thác hiệu quả các phòng thí nghiệm trọng điểm. Các công nghệ tế bào, nano và chỉnh sửa gen cần được ưu tiên để tạo ra các sản phẩm công nghệ sinh học có giá trị kinh tế cao.
Ông Cao Đức Phát cũng cho rằng, để không bị bỏ lại phía sau, Việt Nam cần quyết tâm ứng dụng công nghệ sinh học không chỉ trong trồng trọt mà còn trong chăn nuôi, thủy sản và các lĩnh vực khác.
Đã công nhận 31 giống ngô chuyển gen
Đại diện Tổ chức Croplife tại Việt Nam thông tin, từ năm 2010, tiến trình đưa giống ngô chuyển gen vào Việt Nam đã trải qua nhiều cột mốc quan trọng. Tháng 3/2010, Bộ NN&PTNT lần đầu tiên cấp giấy phép khảo nghiệm cây trồng chuyển gen tại Việt Nam.
Tháng 8/2014, Bộ NN&PTNT cấp 4 giấy xác nhận sinh vật chuyển gen đủ điều kiện làm thực phẩm và thức ăn chăn nuôi. Sau đó, đầu năm 2015, Bộ TN-MT cũng cấp Giấy chứng nhận an toàn sinh học cho 4 sự kiện này, cho phép trồng rộng rãi trên đồng ruộng.
Tháng 3/2015, Bộ NN&PTNT đã ra quyết định công nhận đặc cách giống cây trồng chuyển gen đầu tiên tích hợp các sự kiện, đánh dấu mốc bắp chuyển gen chính thức được canh tác tại Việt Nam. Đến tháng 4/2015, ngô chuyển gen lần đầu tiên được chuyển giao đến nông dân Việt Nam để trồng rộng rãi trên đồng ruộng.
Bà Sonny Tababa, Giám đốc Công nghệ sinh học CropLife châu Á cho rằng, công nghệ chỉnh sửa gen đã khẳng định được vai trò, tầm quan trọng trong nền nông nghiệp Việt Nam. Do vậy, Việt Nam nên có đánh giá tổng thể về hành lang pháp lý, cũng như các giống mới xuất hiện (cả về nông sản lẫn dịch hại) để có một cách tiếp cận mới, phù hợp với yêu cầu hiện tại.
Bên cạnh việc tự nghiên cứu về chuyển gen, bà Sonny đề nghị Việt Nam tham khảo công nghệ, chính sách của các quốc gia châu Á như Nhật Bản, Thái Lan, Philippines…
Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT), tính đến ngày 30/9/2024, Bộ NN&PTNT đã công nhận 31 giống ngô chuyển gen, trong đó 6 giống đã được đánh giá an toàn sinh học. Cơ quan này cũng báo cáo, từ năm 2015 đến hết tháng 9/2024, Việt Nam đã nhập khẩu 13.256 tấn hạt giống ngô chuyển gen, chiếm 22,5% tổng lượng giống nhập khẩu, tương đương với diện tích gieo trồng khoảng 662.000ha.
Còn theo Tổ chức Croplife, tổng cộng đến nay, Việt Nam đã có 52 sự kiện chuyển gen được cấp giấy xác nhận đủ điều kiện làm thực phẩm và thức ăn chăn nuôi.
