Bùng nổ dịch vụ an ninh tư nhân ở Nam Phi

• Nam Phi yêu cầu Google hỗ trợ để ngăn chặn tội phạm
• Tìm hiểu thiết giáp Badger đầy uy lực do Nam Phi phát triển

Hai đối tượng tình nghi điều khiển xe đánh cắp bị an ninh tư nhân chặn lại ở ngoại ô Johanesburg, Nam Phi

75 vụ giết người và 400 vụ cướp mỗi ngày

Thamsanqa Mothobi đang ở Johannesburg thì bị cướp xe và đưa đến một khu định cư hẻo lánh. Tại đây, bọn cướp truy cập vào ứng dụng ngân hàng di động của anh. “Họ có súng và yêu cầu mật khẩu ứng dụng của tôi. Họ đã tăng giới hạn rút tiền trong tài khoản của tôi và rút hết. Tôi chỉ được thả vào đầu giờ sáng”, ông bố 3 con nói và thêm rằng, điều an ủi duy nhất là anh không bị giết.

Đó là một câu chuyện phổ biến ở Nam Phi, một quốc gia mà trong năm qua đã chứng kiến trung bình 75 vụ giết người và 400 vụ cướp mỗi ngày. Mặc dù Nam Phi có thể là quốc gia phát triển nhất châu Phi nhưng đây cũng là một trong những nước có tỷ lệ tội phạm bạo lực cao nhất thế giới. Các chuyên gia đã cảnh báo rằng, cảnh sát Nam Phi đang thua trong cuộc chiến chống tội phạm. Điều này đã khiến những công dân có đủ khả năng chi trả phải chuyển sang dịch vụ an ninh tư nhân.

Theo cơ quan quản lý, ngành an ninh tư nhân Nam Phi có hơn 2,7 triệu nhân viên đã đăng ký, trở thành một trong những ngành lớn nhất thế giới. Đất nước 62 triệu dân này chỉ có chưa đầy 150.000 cảnh sát. Các công ty an ninh tư nhân được trả hàng tháng cho việc tuần tra các khu vực lân cận và đưa người đến can thiệp khi hệ thống báo động của khách hàng vang lên. Họ cũng cung cấp dịch vụ theo dõi và thu hồi ô tô, có nghĩa là có lúc họ phải tham gia vào các cuộc rượt đuổi tốc độ cao với những tên trộm liều lĩnh.

Anton Koen, cựu cảnh sát hiện đang điều hành một công ty an ninh tư nhân chuyên theo dõi và thu hồi các phương tiện bị cướp và đánh cắp, cho biết: “Mọi chuyện không hề khá hơn mà còn ngày càng tồi tệ. Tỷ lệ giết người cao nhất trong 20 năm, bạo lực ngày càng trở nên tồi tệ hơn vì hệ thống tư pháp của chúng tôi dường như thất bại”. Koen được trang bị một khẩu súng trường tấn công và mặc áo chống đạn khi tuần tra trên chiếc xe phản ứng của mình, được gắn camera và có công nghệ nhận dạng đăng ký ô tô có thể phát hiện những chiếc xe nghi ngờ bị đánh cắp. Trong một lần tuần tra, Koen đã tăng tốc đến nơi hai nghi phạm đã bị các nhân viên an ninh tư nhân khác bắt giữ sau khi chiếc xe họ đang di chuyển có liên quan đến các vụ trộm và cướp có vũ trang. Các nghi phạm đã được bàn giao tại đồn cảnh sát gần đó, đó là thủ tục xử lý các đối tượng bị các công ty an ninh bắt giữ.

Nỗ lực đảo ngược xu hướng đảm bảo an ninh

Tuy nhiên, trên thực tế, chỉ một số ít người giàu mới có đủ khả năng chi trả cho các dịch vụ an ninh tư nhân. Phần lớn người dân Nam Phi vẫn phải dựa vào lực lượng cảnh sát có nguồn lực hạn chế và đang gặp khó khăn. “Những người có tiền chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ ở Nam Phi. Điều đó có nghĩa là đại đa số người dân Nam Phi không thực sự được hưởng lợi từ ngành an ninh này. Tại các thị trấn hoặc khu định cư không chính thức, rất ít khi xuất hiện các cuộc tuần tra an ninh ở những khu vực đó vì họ không có khách hàng trả tiền”, Chad Thomas, một chuyên gia về tội phạm có tổ chức, người đã làm việc hơn 30 năm trong ngành thực thi pháp luật và hiện làm trong lĩnh vực an ninh tư nhân, cho biết.

Ngay cả những người được bảo vệ riêng cũng không thể luôn đảm bảo được sự an toàn. Vào tháng 11-2023, một Bộ trưởng của Chính phủ Nam Phi và các vệ sĩ của bà đã bị chĩa súng trên đường cao tốc, bị cướp tiền cũng như điện thoại di động. Hai vệ sĩ bị bắt nằm xuống đất trong khi bọn cướp lục soát xe và lấy đi súng do cảnh sát cấp. Đó là một lời nhắc nhở rằng chừng nào bạo lực còn phổ biến ở Nam Phi thì mọi người đều gặp nguy hiểm.

Như nhiều người khác, ông Chad Thomas cho rằng mức độ tội phạm bạo lực cao ở Nam Phi gắn với sự tức giận trước vấn đề nghèo đói sâu sắc. “Chúng tôi đã thấy sự tức giận này thể hiện qua các hành vi bạo lực. Lẽ ra một vụ cướp bình thường khi ai đó bị chĩa súng và lấy đi đồ đạc của họ… lại trở thành cơ hội để tên cướp trút sự thất vọng và tức giận lên nạn nhân vô tội đó”, ông Thomas nói.

Cảnh sát Nam Phi cho biết, 10.000 tân cảnh sát sẽ được đưa vào phục vụ từ đầu năm 2024, trong nỗ lực đảo ngược xu hướng này. “Đây là bước khởi động giúp chúng tôi có nhiều thành viên hơn trên để có thể tiếp cận nhiều cộng đồng hơn và cung cấp nhiều dịch vụ hơn”, Tướng Fannie Masemola - Ủy viên Cảnh sát Quốc gia nhấn mạnh trong lễ tốt nghiệp của các học viên cảnh sát vào tháng 12-2023.