Ankara phải trả 'tiền kho bãi' bất chấp Washington đơn phương ngừng giao tiêm kích F-35

Một tình huống ngoại giao phức tạp đang diễn ra giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ trong bối cảnh tranh chấp nổ ra về số phận các tiêm kích F-35 Lightning II mà Ankara đã trả tiền nhưng bị đình chỉ bàn giao do đã mua hệ thống phòng không S-400 Triumf từ Nga.

Ấn phẩm Aydinlik của Thổ Nhĩ Kỳ cho biết Washington đang yêu cầu Ankara trả tiền bảo dưỡng 6 máy bay chiến đấu tàng hình thế hệ năm F-35 đã nằm trong kho bảo quản suốt 6 năm qua.

Sở dĩ yêu cầu này được đưa ra là bởi đội ngũ kỹ thuật người Mỹ vẫn tiến hành bảo dưỡng định kỳ cho chúng để sẵn sàng trở lại hoạt động bất cứ khi nào Washington dỡ bỏ lệnh cấm vận.

Vấn đề cần quan tâm nữa là người phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng - ông John Kirby gần đây đã bày tỏ sự sẵn sàng của Mỹ trong việc xem xét khả năng đưa Thổ Nhĩ Kỳ quay trở lại chương trình F-35.

Vướng mắc sẽ được dỡ bỏ sau khi hai bên giải quyết được những lo ngại do sự hiện diện của hệ thống phòng không Nga trên lãnh thổ quốc gia NATO này. Tuy vậy triển vọng là chưa rõ ràng.

Nhưng hiện tại, yêu cầu từ phía Mỹ đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ tức giận, Ankara cho rằng đây là đòi hỏi cực kỳ vô lý và người Mỹ phải tự chi trả khoản tiền bảo dưỡng do đơn phương từ chối bàn giao máy bay.

Không chỉ có vậy, Thổ Nhĩ Kỳ còn kiên quyết yêu cầu Mỹ bồi hoàn 1,4 tỷ USD đã đầu tư cho dự án F-35, cũng như bồi thường những tổn thất mà các công ty nước này phải gánh chịu do bị loại khỏi chương trình tiêm kích tấn công kết hợp (JSF).

Việc Mỹ loại Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chuỗi cung ứng linh kiện và vũ khí cho tiêm kích F-35, đồng thời áp đặt các lệnh trừng phạt đối với ngành công nghiệp quốc phòng nước này sau khi Ankara mua hệ thống phòng không S-400 Triumf từ Nga đã gây căng thẳng giữa hai nước.

Trong bối cảnh đó, Lầu Năm Góc mới đây đã nhận được sự cho phép của Quốc hội, họ đã chi tới 30 triệu USD để đưa 6 chiếc F-35 của Thổ Nhĩ Kỳ đến cơ sở lưu trữ tạm thời, cho đến khi có kế hoạch tiếp tục sử dụng chúng.

Một vấn đề cần phải lưu ý nữa đó là mới đây Mỹ đã thông qua chương trình bán tiêm kích tàng hình F-35 cho Hy Lạp và có thông tin Athens sẽ nhận chính những chiếc F-35 của Thổ Nhĩ Kỳ đang được Mỹ bảo quản.

Mặc dù chưa có khẳng định chính thức từ Washington nhưng một làn sóng phẫn nộ khác lại tiếp tục bùng phát ở Ankara, khi giới chức chính trị Thổ Nhĩ Kỳ nhận xét họ đang bị Mỹ “bắt làm con tin”.

Không chỉ có vậy, thỏa thuận bán tiêm kích F-16 Block 70 Viper sản xuất mới cũng như hiện đại hóa các máy bay chiến đấu cũ lên chuẩn này mà Tổng thống Joe Biden vừa ký kết cũng có thể bị hủy bỏ.

Nhiều nghị sĩ Mỹ kiên quyết đưa ra yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ phải giao tổ hợp phòng không S-400 cho Ukraine thì mới thông qua dự luật, bởi họ lo ngại nhiều công nghệ mật trên chiếc Viper cũng bị lộ.

Đây là điều không gây ngạc nhiên, bởi mặc dù là chiến đấu cơ thế hệ 4++ nhưng F-16 Block 70 mang trong mình rất nhiều thành tựu ứng dụng trên tiêm kích thế hệ 5 F-35 Lightning II.