Vì sao lớp Kiev bị coi là tàu sân bay tệ nhất của Liên Xô?

Các chiến hạm thuộc lớp Kiev - Dự án 11433 bị xem như một bản thiết kế đầy lỗi và phải nhận danh hiệu không ai mong muốn, đó là tàu sân bay tệ nhất của Hải quân Liên Xô.

Trong những thập kỷ cuối cùng của Chiến tranh Lạnh, Liên Xô bắt đầu phát triển Dự án 1143 Kiev - một lớp tàu chiến thế hệ mới có khả năng mang máy bay chiến đấu cánh cố định.

Con tàu nói trên kết hợp các khả năng của một tàu tuần dương và tàu sân bay - thứ khiến nó khác biệt với hàng không mẫu hạm của Hải quân Mỹ cũng như Hải quân Hoàng gia Anh cùng thời đại.

Do đó, lớp Kiev được chỉ định là tàu tuần dương chở máy bay - điều này còn nhằm giải quyết một số vấn đề kỹ thuật với Công ước Montreux năm 1936 khi cấm các tàu chiến có trọng tải lớn hơn 15.000 tấn hoặc tàu sân bay đi qua eo biển Bosphorus.

Cũng như lớp Moskva trước đó, lớp Kiev là sự kết hợp của nhiều loại tàu với nửa phía trước giống tàu tuần dương mang tên lửa dẫn đường và phần còn lại giống tàu sân bay, nó có chiều dài bằng khoảng 85% so với các tàu sân bay lớp Nimitz mới của Hải quân Mỹ.

Phần phía trước của con tàu mang theo hỏa lực đáng kể, bao gồm 8 tên lửa chống hạm SS-N-12 Sandbox, có đầu đạn nổ mạnh nặng tới 900 kg, hoặc đầu đạn hạt nhân đương lượng nổ 350 kiloton.

Tên lửa Sandbox có tầm hoạt động 500 km, với dữ liệu về mục tiêu được cung cấp bởi máy bay tuần tra hàng hải Tu-142, từ trạm radar trên bờ, hoặc trực tiếp từ trực thăng và máy bay mà nó mang theo.

Chiếc tàu chiến "lai" cũng có sàn đáp chạy đến đuôi tàu, đủ chỗ đáp cho 6 máy bay, bao phủ khoảng 2/3 chiều dài tổng thể của con tàu, trong khi một nửa còn lại vẫn giữ các đặc điểm của tàu tuần dương truyền thống.

Lớp Kiev được thiết kế để mang theo tối đa 22 máy bay chiến đấu Yak-38 Forger, sử dụng 2 động cơ hướng xuống và 1 động cơ có khả năng kiểm soát lực đẩy vectơ ở phía sau để cất cánh và hạ cánh thẳng đứng.

Khi thực hiện nhiệm vụ, tàu thường mang theo 13 chiếc Forger và khoảng 10 chiếc trực thăng chống ngầm Ka-25 Hormone, dòng máy bay lên thẳng này còn đảm nhiệm vai trò nhắm mục tiêu cho tên lửa ngoài đường chân trời, thậm chí cả chức năng tìm kiếm và cứu hộ.

Con tàu dẫn đầu của lớp đặt tên theo tên thủ đô Ukraine, nó được đặt ky (sống chính của tàu) đóng mới tại Nhà máy đóng tàu Mykolaiv bên bờ Biển Đen vào ngày 21/7/1970 và hạ thủy vào ngày 26/12/1972.

Chính thức làm nhiệm vụ từ ngày 28/12/1975, hoạt động trong Hạm đội Biển Đen của Liên Xô. Trong thời gian đó, cùng với nhóm chiến đấu hộ tống, nó đã tham gia các cuộc tập trận ở Biển Đen và Địa Trung Hải.

Trong quá trình hoạt động, chiếc Kiev đã cho thấy nhiều nhược điểm lớn, nó bị nhận xét là lai căng giữa tàu tuần dương tên lửa và tàu sân bay, nhưng lại chẳng làm tốt được bất cứ một vai trò riêng biệt nào.

Bị xem như một bản thiết kế đầy lỗi và chi phí vận hành đắt đỏ, các tàu sân bay lớp Kiev đã sớm bị loại biên, Nga hiện chỉ còn vận hành một tuần dương hạm mang máy bay thế hệ tiếp theo thuộc lớp Đô đốc Kuznetsov giống với hàng không mẫu hạm hơn.

Sau khi bị cho về hưu sớm, 2 chiếc tàu sân bay lớp Kiev được bán lại cho Trung Quốc làm điểm tham quan du lịch, chiếc Baku được cải tạo lại thành hàng không mẫu hạm nhẹ Vikramaditya để bán sang Ấn Độ, trong khi chiếc Novorossiysk đã bị tháo dỡ.