- Tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng đang hoạt động kiểu “công ty đầu tư mạo hiểm”
- Liên Hợp Quốc: Gần 30.000 tay súng của Nhà nước Hồi giáo tự xưng hoạt động tại Syria và Iraq
Dấu hiệu mới nhất cho thấy IS đã phục hồi
Trong vụ tấn công tồi tệ nhất mà Nga từng chứng kiến trong hai thập kỷ qua, hơn 130 người đã thiệt mạng, trong đó có 3 trẻ em và hơn 100 người khác bị thương, Nhóm IS chi nhánh Afghanistan còn được gọi là Nhà nước Hồi giáo ở tỉnh Khorasan (ISIS-K) - đã lên tiếng nhận trách nhiệm về vụ tấn công. Theo các chuyên gia chiến lược, đây là dấu hiệu mới nhất cho thấy IS đã phục hồi sau một số thất bại ở Syria và Iraq, cũng như việc Afghanistan nổi lên như một mảnh đất quan trọng cho tham vọng ngày càng tăng của tổ chức này như thế nào.
 |
Dilovar Islomov, một trong số nghi phạm khủng bố ở nhà hát Matxcơva trình diện trước tòa hôm 25-3 |
“Nếu cuộc tấn công ở Nga được xác định rõ ràng là do ISIS-K thực hiện thì điều đó sẽ nhấn mạnh quyết tâm của nhóm này trong việc điều chỉnh hành động theo các mục tiêu đã nêu - nhắm mục tiêu vào các quốc gia đóng vai trò then chốt trong bối cảnh địa chính trị ở Trung Đông, Nam và Trung Á”, bà Amira Jadoon, Giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Clemson có trụ sở tại Nam Carolina, Mỹ cho biết.
Vụ tấn công vào buổi hòa nhạc ở Nga diễn ra 2 tháng sau vụ đánh bom tự sát ở Kerman, Iran, khiến hơn 90 người thiệt mạng và gần 300 người khác bị thương. ISIS-K cũng đã nhận trách nhiệm về những cuộc tấn công đó. “Bằng cách tấn công khủng bố vào các quốc gia như Iran và Nga, ISIS-K không chỉ đối đầu với các đối thủ nặng ký trong khu vực mà còn nhấn mạnh tầm ảnh hưởng chính trị và tầm hoạt động của mình trên toàn cầu”, bà Amira Jadoon nói về chiến lược của đội quân khủng bố sau những vụ việc gần đây.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng, những điều này sẽ không thể thực hiện được nếu ISIS-K không thành công trong việc xây dựng căn cứ an toàn ở Afghanistan và thực sự củng cố sự hiện diện của mình dù Taliban, đối thủ “không đội trời chung” của chúng nắm quyền kiểm soát Afghanistan vào tháng 8-2021.
Ở thời kỳ đỉnh cao, IS kiểm soát khoảng 1/3 lãnh thổ Syria và 40% Iraq. Đối mặt với áp lực quân sự từ một loạt các đối thủ trong khu vực - liên minh do Nga và Iran cùng Mỹ dẫn đầu cũng như chính phủ của hai quốc gia này, bọn chúng đã mất 95% lãnh thổ đó vào cuối năm 2017. Thất bại vào tháng 3-2019 đánh dấu việc IS phải loại bỏ quyền kiểm soát thực tế đối với bất kỳ lãnh thổ nào ở Iraq hoặc Syria.
Chiến thuật có chủ ý trong chiến lược toàn cầu hóa
Trong khi đó, ISIS-K, chi nhánh IS ở Afghanistan tiếp tục xây dựng danh tiếng như một lực lượng có khả năng gieo rắc tội ác khủng bố: Vào tháng 5-2020, nhóm này được cho là tấn công vào khu hộ sinh ở Kabul khiến 24 người thiệt mạng. Sáu tháng sau, các tay súng của nhóm này xông vào Đại học Kabul, cướp đi sinh mạng của ít nhất 22 sinh viên và giáo viên. Sau đó, khi Taliban quay trở lại nắm quyền ở Afghanistan, ISIS-K đã gửi một thông điệp lạnh lùng tới chính Taliban và tới quân đội Mỹ đang vội vã rút lui bằng các vụ đánh bom tàn khốc tại sân bay Kabul khiến ít nhất 175 thường dân và 13 binh sĩ Mỹ thiệt mạng.
Riêng ở Afghanistan, ISIS-K có thể là đối thủ của Taliban, nhưng nó cũng được hưởng lợi từ sự tiếp quản của Taliban và cả việc Mỹ rút quân. Đó là nhận định của ông Michael Kugelman, Giám đốc Viện Nam Á tại Trung tâm Wilson có trụ sở tại Washington. Ông phân tích: “Taliban đã dàn dựng các cuộc vượt ngục để giải phóng các tay súng ISIS-K. Sự sụp đổ của quân đội Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn đã tạo cơ hội cho ISIS-K thu giữ vũ khí. Cùng với đó, việc NATO không tiến hành các cuộc không kích, có lẽ là chiến thuật hiệu quả nhất được sử dụng để đối phó với mối đe dọa ISIS-K, giúp nhóm này có thêm không gian phát triển, đặc biệt là vì Taliban không thể vận hành sức mạnh không quân. Trên thực tế, ISIS-K đã được hưởng lợi từ một môi trường thuận lợi ở Afghanistan, khuyến khích chúng mở rộng mục tiêu vượt xa các khu vực pháo đài của mình”.
Các cuộc tấn công của nhóm này cũng tràn qua biên giới vào Pakistan, trong đó có vụ đánh bom một cuộc biểu tình bầu cử vào tháng 7 năm ngoái, khiến hơn 50 người thiệt mạng. “Đối với ISIS-K, các cuộc tấn công ở Nga và Iran là để nhóm này nâng cao danh tiếng và duy trì sự đa dạng về mặt chiến lược của mình. Về bản chất, việc dàn dựng các cuộc tấn công quốc tế vượt qua ranh giới Pakistan và Afghanistan là một chiến thuật có chủ ý trong chiến lược toàn cầu hóa của ISIS-K”, bà Amira Jadoon nói.
Ông Kabir Taneja, thành viên tại Quỹ Nghiên cứu Quan sát viên có trụ sở tại New Delhi và là tác giả của cuốn sách “Mối nguy hiểm của IS” phát hành năm 2019, cho rằng IS vẫn có sức mạnh về mặt ý thức hệ ngay cả khi về mặt chính trị, chiến thuật hoặc chiến lược không còn mạnh nữa. “Làm thế nào để chống lại điều này vẫn là một câu hỏi lớn vào thời điểm mà sự xáo trộn địa chính trị toàn cầu đã đặt hoạt động chống khủng bố lên hàng đầu”, ông Kabir Taneja nói.
