Phải thấy rằng, đây là một tín hiệu tích cực từ phía Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước nhằm tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp. Theo Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, số tiền 30.000 tỷ đồng tương đương 1,5 tỷ USD để phục vụ cho chương trình này sẽ “tiếp sức” rất lớn cho những người thu nhập thấp có cơ may thực hiện được ước mơ sở hữu một căn nhà riêng. Song cần phải làm rõ đây là vốn ngân sách bỏ ra hay chỉ là vốn “mồi” hỗ trợ, thu hút các nguồn vốn khác. So với các nước khác, thời hạn hỗ trợ 6%/năm chỉ kéo dài trong 3 năm là quá ngắn, trong khi tối thiểu phải là 10 năm, thậm chí 20 năm. Người thu nhập thấp, người nghèo chỉ đủ sức vay lãi suất thấp nhưng phải nhiều năm.
Tính toán sơ bộ, một hộ gia đình ở Hà Nội và TP.HCM thu nhập bình quân khoảng 15 triệu đồng/tháng. Nếu dành khoảng 30% thu nhập để chi trả cho tiền nhà thì mỗi tháng sẽ phải chi 4,5 triệu đồng. Với một căn nhà 800 triệu đồng, lãi suất cho vay thấp nhất 10%/năm thì đã phải trả 80 triệu đồng/năm, tức là 6,6 triệu đồng/tháng, như vậy sẽ không thể xoay xở nổi. Còn đưa xuống 6%/năm thì 1 tháng phải trả 4 triệu đồng, đủ trả tiền lãi suất và có dư ra để trả tiền gốc. Rõ ràng có nhiều căn cứ để Ngân hàng Nhà nước đưa ra mức lãi vay trên, song trước hết phải dựa vào thu nhập, khả năng thanh toán của người dân.
Theo quan điểm của một số tổng giám đốc, chủ tịch Hiệp hội Bất động sản, Ngân hàng Nhà nước nên cân nhắc hạ thêm mức lãi suất xuống vì xu hướng lãi suất đang có chiều hướng hạ. Nếu giữ cứng mức lãi suất trong 3 năm thì chưa hẳn đã phù hợp, bởi đã là chủ trương hỗ trợ người thu nhập thấp thì lại càng phải tạo điều kiện hơn. Nếu muốn người dân thực sự an tâm vay mua nhà, nên áp dụng mức lãi suất vay 6%/năm kéo dài ổn định trong 20 năm. Nếu lãi suất cho vay của nền kinh tế ở một thời điểm nào đó xuống dưới 6%/năm, thì cũng phải điều chỉnh hạ mức lãi suất vay này xuống tương ứng mức chênh lệch với lãi suất thương mại.
Thực tế vừa qua đã có một số ngân hàng có khá nhiều ưu đãi cho vay mua nhà, nhưng rầm rộ một thời gian ngắn, sau đó lại thả nổi. Có thời điểm lãi suất thả nổi lên tới 20%/năm khiến người mua nhà “méo mặt” phải bán tháo vì không có đủ tiền để trả lãi. Đó là chưa kể, sau 3 năm, trong trường hợp ngân hàng thả nổi lãi suất theo thị trường người mua nhà sẽ rơi vào tình thế “cưỡi trên lưng hổ”?
Chương trình cho vay mua nhà với lãi suất 6%/năm chỉ đạt được hiệu quả thực sự, nếu dòng vốn chảy tới đúng đối tượng thu nhập thấp. Muốn vậy phải giám sát chặt việc cho vay ở các ngân hàng, thậm chí lập đường dây nóng hoặc ban tiếp nhận phản hồi để những người bị hạch sách, hồ sơ đúng chuẩn vẫn bị gạt ra, có “cửa” để kêu. Có như vậy tiền mới đến được tận tay người vay.
