- Các hãng hàng không châu Âu được khuyến cáo tránh không phận Iran
- Thủ tướng Canada: Sẽ theo đuổi công lý đến cùng vụ Iran bắn rơi máy bay
- Tổng thống Iran điện đàm với Tổng thống Ukraine và Thủ tướng Canada
Thực ra, trước khi Iran thừa nhận bắn hạ chuyến bay 752 của hãng hàng không quốc tế Ukraine ở ngoại ô Tehran hôm 8-1, Ukraine đã nhận ra máy bay của họ bị trúng tên lửa. Nhưng các nhà lãnh đạo nước này đã thực hiện bước đi thận trọng về ngoại giao.
“Hai bên thậm chí đã không tranh luận để họ có cơ hội từ chối tất cả những điều này”, ông Oleksiy Danilov, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine, nói với tờ Washington Post.
Ngay sau khi máy bay rơi xuống, khiến toàn bộ 176 người thiệt mạng, Mỹ, Canada và Anh đã tuyên bố, họ tin rằng máy bay bị Iran bắn hạ.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky yêu cầu họ chia sẻ thông tin nhưng không công bố bất kỳ kết luận nào của Ukraine - một quyết định chiến lược, ông Danilov nói.
“Chúng tôi đã biết điều đó trước cả người Mỹ và người Canada”, quan chức Ukraine tiết lộ. Ukraine trong quá trình tự thu thập bằng chứng riêng đã cẩn thận tránh chỉ trích Iran để đảm bảo sự hợp tác của họ trong cuộc điều tra.
Trong bối cảnh quan hệ Mỹ và Iran căng thẳng quanh vụ ám sát Thiếu tướng Qasem Soleimani, lãnh đạo Lực lượng Quds thuộc Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, Ukraine đứng trước bài toán khó là làm sao cân bằng quan hệ với cả 2 nước, không bị lôi kéo vào câu chuyện đang xung đột
4 ngày sau vụ việc, Tổng thống Zelensky tuyên bố rằng ông và Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã có sự đồng ý trong hợp tác đầy đủ về mặt kỹ thuật và pháp lý, bao gồm các vấn đề bồi thường.
Trớ trêu là trước đó, thảm kịch máy bay của hãng hàng không Malaysia Airlines bị tên lửa bắn rơi hồi tháng 7-2014 khiến 298 người thiệt mạng cũng diễn ra ngay trên không phận Ukraine. Nhưng trong sự việc này, Ukraine không nhận được sự hợp tác thực chất từ phía Nga giống như Iran.
Một nhóm các nhà điều tra từ Australia, Bỉ, Malaysia, Hà Lan và Ukraine đã xác định máy bay trúng tên lửa do Nga sản xuất nhưng Nga phủ nhận việc có liên quan. Vụ việc sau 5 năm vẫn chưa chỉ được đích danh thủ phạm
Một nhóm 45 chuyên gia và nhân viên tìm kiếm cứu hộ người Ukraine, bao gồm một số người từng điều tra vụ máy bay Malaysia Airlines đã đến Tehran hôm 9-1 để điều tra nguyên nhân tai nạn và xác định thi thể nạn nhân.
Trong số thách thức mà các nhà điều tra phải đối mặt là hiện trường vụ việc đã nhanh chóng bị san phẳng. Các bộ phận của máy bay đã được đưa đến một nhà chứa máy bay gần đó.
Hôm 10-1, Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine, ông Vadym Prystaiko, nói với các phóng viên rằng nhóm điều tra không hài lòng vì họ muốn có thêm thông tin và được quyền truy cập nhanh hơn, nhất là truy cập hộp đen của máy bay
Bức ảnh này do Văn phòng Báo chí Tổng thống Ukraine cung cấp, cho thấy xác chiếc Boeing 737-800 của Hãng hàng không Ukraine tại hiện trường vụ tai nạn ở phía Tây Nam Thủ đô Tehran.
Những bức ảnh tại hiện trường cũng cho thấy tàn dư của một loại tên lửa từ hệ thống phòng không Tor do Nga sản xuất, theo cách gọi của NATO là SA-15 Gauntlet. Nga đã xuất khẩu hệ thống tên lửa đất đối không tới một số quốc gia, bao gồm cả Iran vào năm 2005.
“Công nghệ hiện đại, sự trao đổi thông tin nhanh chóng trên toàn thế giới sẽ giúp cho việc tìm ra câu trả lời nhanh chóng. Chúng tôi tin rằng Ukraine hiểu ra có muốn bác bỏ cũng không thể được”, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine Dan Danilov nói
Trong một bài phát biểu trước người dân Ukraine hôm qua 12-1-2020, Tổng thống Zelensky trịnh trọng tuyên bố: “Chúng tôi đã làm việc một cách có hệ thống, không hiềm khích, chỉ vì một điều: đạt được kết quả, tìm ra sự thật về vụ tai nạn”.
“Một lần nữa, ông Zelensky đã thể hiện tài ngoại giao của mình. Đối với một người mới bước vào chính trị, ông ấy dường như có một ý thức sâu sắc về việc làm thế nào để xoa dịu các phe phái đối lập nhằm bảo vệ lợi ích của Ukraine”, ông Nina Jankowicz, một học giả tại Trung tâm Wilson nhận định.
