Tại sao Ukraine lại phá hủy kho vũ khí hạt nhân khổng lồ đứng thứ 3 thế giới của mình?

Sau khi Liên Xô tan rã, Ukraine chỉ sau một đêm vụt trở thành cường quốc hạt nhân. Bên cạnh đó, rất nhiều phòng thiết kế, nhà máy sản xuất vũ khí lớn của Liên Xô nằm trong lãnh thổ Ukraine. Ngoài ra, họ còn sở hữu một số lượng lớn vũ khí hạt nhân và tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM).

Ukraine khiến nhiều nước e sợ do họ được “thừa kế” một số lượng lớn đầu đạn hạt nhân và tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) và đủ loại phương tiện phóng, khiến họ chỉ kém Nga-Mỹ, còn các cường quốc Tây Âu như Anh, Pháp, Đức hay Trung Quốc chỉ là “đàn em”.

Cụ thể khi Liên Xô tan rã, Ukraine nắm giữ 220 tên lửa đạn đạo liên lục địa, trong đó có 130 ICBM kiểu cơ động R-36 (NATO gọi là SS-18 Satan, tầm bắn 16.000km). Trong hình là tên lửa đạn đạo R-36 đang rời bệ phóng.

46 ICBM lắp đặt trên tàu hỏa RT-23 Molodets (NATO gọi là SS-24 Scalpel, tầm bắn 10.000km), với tổng cộng hơn 1.900 đầu đạn hạt nhân.

Ngoài ra, Kiev còn được “của hồi môn” khủng là 25 máy bay ném bom chiến lược Tu-95MS.

19 chiếc Tu-160 Blackjack, 1.080 tên lửa hành trình tầm xa Kh-55 Raduga có thể mang đầu đạn hạt nhân. Trong hình là tên lửa đạn đạo hạt nhân triển khai trên tàu hỏa.

Theo một số liệu thống kê của tình báo Mỹ, tại thời điểm năm 1992, Ukraine thừa hưởng một di sản hạt nhân lớn của Liên Xô. Trên lãnh thổ Ukraine còn lại 1.950 đơn vị vũ khí hạt nhân chiến lược và 1.883 đơn vị vũ khí hạt nhân chiến thuật, trong đó có 176 tên lửa đạn đạn liên lục địa. Trong hình là tên lửa hành trình Kh-55.

Vào thời điểm đó, ngay cả Mỹ cũng không muốn tự nhiên sinh ra một cường quốc hạt nhân có thể hợp tác với Nga để đối phó với mình, còn Moscow cũng không muốn có mối lo lớn sát nách phía Tây, châu Âu cũng hoảng hồn với mối lo hạt nhân bên sườn phía đông.

Do đó, Nga, Mỹ và Anh (lúc đó quan hệ còn khá tốt) đã ép các nước tách ra từ Liên Xô cũ còn sở hữu vũ khí hạt nhân và phương tiện phóng phải hủy bỏ năng lực này và sống dưới cái ô chở che của các ông lớn này.

Sau khi phê chuẩn Thỏa thuận Lisbon năm 1992 (bổ sung cho Hiệp ước cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược Xô-Mỹ START-1), 3 nước Ukraine, Belarus và Kazakhstan đã chấp thuận từ bỏ vũ khí hạt nhân để trở thành các nước "không sở hữu vũ khí hạt nhân".

Đến năm 1994-1996, theo Thỏa thuận Lisbon và Biên bản Budapest, chính quyền Kiev đã chuyển giao toàn bộ vũ khí hạt nhân của mình cho Liên bang Nga.

Riêng ở Ukraine, việc thủ tiêu và rút các đầu đạn hạt nhân khỏi nước này đã hoàn thành toàn bộ vào tháng 6-1996.

Bắt đầu từ năm 1996, Ukraine có quy chế quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân. Còn Nga-Mỹ-Anh cam kết bảo đảm an ninh cho Kiev trong trường hợp bị quân đội nước ngoài xâm lược.

Năm 2001, đã diễn ra đợt thủ tiêu cuối cùng các bệ phóng trong các giếng phóng tên lửa đạn đạo liên lục địa phóng từ giếng phóng mặt đất. Các máy bay ném bom chiến lược Tu-160 và Tu-95MS một phần được trao đổi cho Nga, một phần bị phá hủy không thương tiếc.

Việc Ukraine nghe lời Nga-Mỹ-Anh, triệt tiêu vũ khí hạt nhân, phá hủy các phương tiện phóng như máy bay ném bom chiến lược như Tu-160, Tu-95 cùng với các hầm phóng, trả lại nhiên liệu cho Moscow đã khiến Kiev tự đánh mất vũ khí răn đe hùng mạnh của mình.