Mỹ có sẵn sàng loại Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary để Thụy Điển gia nhập NATO?

Trong chuyến thăm mới đây của Thủ tướng Ulf Kristersson tới Washington, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã nói với vị khách rằng ông mong muốn sớm nhìn thấy Thụy Điển gia nhập NATO.

Theo những gì ấn phẩm The Guardian của Anh lưu ý, lời tuyên bố lạc quan như vậy được người đứng đầu nước Mỹ đưa ra vào thời điểm này hoàn toàn không phải là sự ngẫu nhiên.

Tuy nhiên vẫn có nghi ngờ về sự sẵn sàng của Ankara trong việc phê chuẩn đơn xin gia nhập NATO của Thụy Điển trước hội nghị thượng đỉnh của các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương, sẽ diễn ra tại Vilnius.

Trong bài phát biểu tại Phòng Bầu dục, Tổng thống Mỹ đảm bảo với người đứng đầu chính phủ Thụy Điển rằng ông hoàn toàn ủng hộ Stockholm trên con đường trở thành thành viên NATO.

Về phần mình, Thủ tướng Kristersson bày tỏ cảm ơn đối với Tổng thống Biden vì đã duy trì "sự thống nhất xuyên Đại Tây Dương" sau khi bùng phát cuộc xung đột ở Ukraine, ca ngợi "nỗ lực" của Mỹ trong việc giúp đỡ họ gia nhập NATO.

Hiện vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Joe Biden có ý định liên hệ trực tiếp với những nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary (hai quốc gia chưa phê chuẩn Thụy Điển) trước hội nghị thượng đỉnh hay không.

Hiện tại, mặc dù Thụy Điển đã đồng ý yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ đối với phong trào người Kurd đối lập mà Ankara vẫn coi là tổ chức khủng bố, một trở ngại nghiêm trọng khác vẫn đang cản trở Stockholm.

Sự kiện gây căng thẳng gần đây xung quanh vụ đốt cháy Kinh Koran gần một nhà thờ Hồi giáo ở thủ đô Thụy Điển đã khiến mâu thuẫn giữa hai bên trở nên không thể dàn xếp.

Bất chấp việc Ngoại trưởng Mỹ Anthony Blinken đã đề nghị người đồng cấp Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ Thụy Điển, nhấn mạnh "tầm quan trọng của việc duy trì sự thống nhất và gắn kết trong khối chính trị - quân sự này", nhưng mọi việc chưa có tiến triển.

Ngoài ra cần lưu ý, vấn đề kết nạp Thụy Điển vào NATO đã dẫn đến hàng loạt hoạt động ngoại giao sôi nổi và một cuộc thảo luận tại Mỹ về khả năng xem xét lại tư cách thành viên của Hungary cũng như Thổ Nhĩ Kỳ.

Thượng nghị sĩ Mỹ đến từ Idaho, Đại diện Đảng Cộng hòa - ông Jim Rish đã chủ động thảo luận về tình trạng của Hungary và Thổ Nhĩ Kỳ trong NATO. Hai quốc gia này bị cáo buộc đã không thể hiện sự ủng hộ cần thiết đối với đơn xin gia nhập của Thụy Điển.

Thông báo này gây thêm áp lực lên Thổ Nhĩ Kỳ - quốc gia mà Mỹ đang cố gắng thuyết phục nhằm làm thay đổi quan điểm về tư cách thành viên NATO của Thụy Điển, thông qua các nỗ lực ngoại giao tích cực và sử dụng đòn bẩy thương mại.

Cụ thể, Mỹ đang đề nghị bán cho Thổ Nhĩ Kỳ máy bay chiến đấu đa năng F-16 nâng cấp thuộc biến thể Block 70 Viper. Thỏa thuận này theo nhận xét có thể thuyết phục Ankara do tầm quan trọng của những tiêm kích nói trên đối với việc hiện đại hóa không quân của họ.

Trong khi đó đối với Hungary, Mỹ có thể tác động đến các đồng minh châu Âu trong việc cắt giảm viện trợ kinh tế và quân sự cho Budapest, nếu nước này tiếp tục chính sách bị cho là "thân Nga".

Mặc dù vậy, trong cơ chế hoạt động của NATO không có điều khoản cho phép khai trừ một quốc gia thành viên, bởi vậy nếu thực sự muốn thực hiện ý định trên, Washington sẽ phải vận động sửa đổi điều lệ của tổ chức.