Liều dọa máy bay tuần thám Mỹ trên biển Đông, phi công Trung Quốc thiệt mạng

Mỹ coi tự do hàng hải trên biển Đông rất quan trọng, vì thế họ thường đưa các máy bay tuần thám bay ngang qua khu vực này. Trong khi đó Trung Quốc lại đòi hỏi chủ quyền phi lý tại đây, Bắc Kinh thường cho các máy bay tiêm kích lên để "dọa" máy bay tuần thám Mỹ.

Vào lúc 9h15 ngày 1/4/2001, chiếc EP-3 của Hải quân Mỹ đang trên đường trở về căn cứ trên đảo Okinawa, sau khi kết thúc 6 giờ hoạt động tuần tra trên Biển Đông thì bị 2 chiếc J-8II của Không quân Trung Quốc chặn đường.

Một vụ va chạm đã xảy ra, phần đầu chiếc EP-3 đâm vào đuôi chiếc J-8II khiến mũi máy bay bị thủng, một cánh quạt rơi ra, 2 trong số 4 động cơ hỏng nặng, chiếc EP-3 sau đó phải hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay quân sự Linh Thuỷ, trên đảo Hải Nam. Trong khi đó, chiếc J-8II của Trung Quốc bốc cháy và bị rơi làm phi công điều khiển Vương Vĩ thiệt mạng.

Theo người đứng đầu hạm đội Mỹ ở Thái Bình Dương, Đô đốc Dennis Blair cho biết, tai nạn do máy bay chiến đấu Trung Quốc tìm cách chặn chiếc EP-3 của Mỹ.

Các thành viên phi hành đoàn EP-3 nói rằng 2 máy bay J-8II đã “thực hiện nhiều thao tác nguy hiểm” nhằm dọa máy bay Mỹ, và khi hai máy bay quá gần, chiến đấu cơ Trung Quốc đã mất kiểm soát và va chạm với máy bay Mỹ.

Còn theo Triệu Vũ, phi công lái chiếc J-8II thứ hai thì lúc đó, 2 máy bay chiến đấu của Trung Quốc đang bay ở phía bên trong Hải Nam, còn chiếc EP-3 của Mỹ thì lượn lờ phía không phận quốc tế. Khoảng 2 phút sau, chiếc EP-3 đột nhiên nghiêng một góc rộng về phía những chiếc máy bay của Trung Quốc rồi đâm vào máy bay của Vương Vĩ.

“Tôi thấy mũi và cánh trái máy bay Mỹ đâm vào máy bay của Vương Vĩ, cánh quạt trái bên ngoài của cánh trái máy bay Mỹ đâm vào bề mặt đứng của đuôi máy bay Vương Vĩ. Người Mỹ phải chịu trách nhiệm về việc máy bay Trung Quốc rơi và sự hy sinh của Vương Vĩ", phi công Triệu Vũ nhấn mạnh.

Phía Trung Quốc cũng đưa ra hình ảnh mô phỏng trên máy tính vụ va chạm chứng minh rằng chiếc J-8II đang bay bình thường, chiếc EP-3 tiếp cận từ phía sau rồi đột nhiên chao nghiêng, cánh quạt ở đầu chiếc EP-3 đã phá huỷ đuôi chiếc J-8II. Nhưng các chuyên gia kỹ thuật bay hàng không bác bỏ điều này.

Các chuyên gia cho biết, J-8II của Trung Quốc là một loại máy bay rất khó kiểm soát và Trung Quốc đã đặt mình vào một vị trí "đáng xấu hổ” với cộng đồng hàng không quốc tế khi cáo buộc EP-3 gây tai nạn. So với J-8II thì chiếc EP-3 là máy bay to lớn gấp 2 lần nhưng lại rất chậm chạp và thiếu khả năng cơ động, bởi nó chỉ là máy bay tuần thám chứ không phải máy bay chiến đấu. Vụ tai nạn xảy ra là do máy bay Trung Quốc thể hiện các động tác nguy hiểm nhằm dọa máy bay Mỹ, tuy nhiên khoảng cách quá gần khiến máy bay Trung Quốc mất kiểm soát và gặp nạn.

Phi công chiếc EP-3 đã xử lý tình huống rất tốt, nếu không thảm họa còn khủng khiếp hơn nhiều. Chiếc EP-3, sau khi va chạm vào đuôi chiếc J-8II đã phải xin hạ cánh khẩn cấp xuống Hải Nam, phi hành đoàn đã cố gắng hết mức để phá huỷ các phần mềm cũng như các thiết bị nhạy cảm trên chiếc máy bay công nghệ cao này để tránh rơi vào tay Trung Quốc.

Tiếp đó, Washington khẳng định chiếc EP-3 là “lãnh thổ có chủ quyền” của mình, yêu cầu Bắc Kinh phải trả người cùng máy bay ngay lập tức và không được lục lọi gì thêm (ảnh vệ tinh của Mỹ cho thấy Trung Quốc đã khám xét chiếc máy bay).

Nhưng người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Chu Bang Tạo lại tuyên bố rằng căn cứ theo luật pháp Trung Quốc và thực tiễn quốc tế, phía Trung Quốc có quyền tiến hành điều tra và nếu chiếc máy bay này là lãnh thổ có chủ quyền của Mỹ thì tại sao nó lại hạ cánh trên đất Trung Quốc?

Cuối cùng Mỹ và Trung Quốc đã gạt bỏ bất đồng, phía Trung Quốc đồng ý trả phi hành đoàn cũng như máy bay cho Mỹ.

Các thành viên phi hành đoàn chiếc EP-3 của Mỹ rời Trung Quốc vào ngày 12/4, còn chiếc EP-3 được tháo rời và đem về Mỹ vào ngày 3/7.