Lệnh kiểm soát gali của Trung Quốc làm tê liệt ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ?

Động thái mới nhất của Trung Quốc nhằm áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với gali (gallium) có khả năng làm "rung chuyển" toàn bộ ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ.

Điều này bắt nguồn từ việc gali - một vật liệu mà Trung Quốc giữ ngôi vương với tư cách nhà sản xuất và cung cấp hàng đầu thế giới, là một thành phần quan trọng trong các hệ thống radar tiên tiến.

Các hệ thống radar nói trên là khí tài không thể thiếu đối với máy bay chiến đấu, tàu chiến và nhiều hệ thống vũ khí mặt đất. Diễn biến trên rõ ràng gây ra nhiều lo ngại đối với Mỹ và phương Tây.

Kể từ ngày 1/8/2023, việc xuất khẩu gali và germani, cùng với một số hợp chất hóa học liên quan đến hai vật liệu này sẽ bị kiểm soát chặt chẽ. Quyết định này do Bộ Thương mại và Tổng cục Hải quan Trung Quốc thông báo hôm 3/7/2023.

Thông báo đã nêu rõ - bất kỳ mặt hàng nào liên quan đến hai kim loại trên sẽ không được rời khỏi đất nước nếu không nhận phê duyệt chính thức. Bước đi trên ngoài củng cố an ninh và lợi ích quốc gia thì còn mang tính chiến lược cũng như chiến thuật.

Đối với những người chưa biết, gali và germani là những nguyên tố chính trong ngành công nghiệp bán dẫn và linh kiện điện tử khác, các nhà quan sát đã lưu ý.

Giới quan sát tin rằng những biện pháp kiểm soát xuất khẩu như vậy, đặc biệt là đối với gali có thể giáng một đòn mạnh vào ngành công nghiệp quốc phòng của Mỹ. Điều này xảy ra vào thời điểm Mỹ đang cố gắng kiềm chế sự phát triển quân sự của Trung Quốc.

Radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA), được sử dụng rộng rãi trong máy bay chiến đấu, tàu chiến và vũ khí mặt đất hiện đại, phụ thuộc rất nhiều vào vật liệu nền tảng là gali arsenua (GaAs) và gali nitrit (GaN).

Những vật liệu này thuộc lĩnh vực nghiên cứu của chuyên gia Fu Qianshao - một nhà phân tích hàng không quân sự nổi tiếng của Trung Quốc, ông đã đưa ra nhận xét của mình trên tờ Global Times gần đây.

Chuyên gia người Trung Quốc hướng sự chú ý đến thực tế là những gã khổng lồ quốc phòng của Mỹ như Raytheon và Northrop Grumman đang trên đà tung ra các hệ thống radar AESA mới chủ yếu dựa vào GaN.

Những hệ thống này hứa hẹn hiệu suất vượt trội so với các tổ hợp cũ dựa trên GaAs. Công nghệ tiên tiến này đã được tích hợp vào radar của máy bay chiến đấu F/A-18E/F hoạt động trên tàu sân bay và tiêm kích tàng hình thế hệ năm F-35.

Thật thú vị, cả GaN và GaAs hiện đang chịu sự kiểm soát xuất khẩu ở Trung Quốc. Với việc Bắc Kinh kiểm soát khoảng 85% trữ lượng gali của thế giới, các nước phương Tây, bao gồm cả Mỹ, phải đối mặt với chi phí đáng kể nếu họ tìm cách giảm sự phụ thuộc.

Ông Fu Qianshao nhấn mạnh rằng Mỹ thường xuyên triển khai máy bay chiến đấu và tàu chiến gần Trung Quốc để do thám, tập trận và bao gồm cả thể hiện sự răn đe.

Điều này cùng với việc liên tục bán vũ khí cho đảo Đài Loan, được coi là một nỗ lực rõ ràng nhằm kìm hãm sự phát triển của Trung Quốc và xâm phạm lợi ích cũng như an ninh quốc gia của nước này, vì vậy hành động trả đũa từ Bắc Kinh là dễ hiểu.