Bộ Xây dựng vừa trình Chính phủ dự thảo Nghị định về phát triển nhà cho thuê tại đô thị với hàng loạt ưu đãi khá hấp dẫn cho doanh nghiệp. Vậy mà họ lại tỏ ra kém mặn mà bởi sợ rằng lại “sa lầy” như những ưu đãi đã từng dành cho nhà thu nhập thấp. Những doanh nghiệp đã “trót” tham gia xây dựng nhà thu nhập thấp đang “tiến thoái lưỡng nan” vì những lời hứa hẹn hỗ trợ về vốn, thuế ưu đãi tới nay vẫn chỉ nằm trên… giấy.
Theo Bộ Xây dựng, hiện quỹ nhà ở cho thuê chỉ chiếm hơn 6,3% trong tổng quỹ nhà ở. TP.HCM chiếm 19%, còn Hà Nội chỉ chiếm 14%, các đô thị loại 1 là 4-6%. Nhu cầu nhà ở là rất lớn vì còn hàng vạn hộ gia đình, cá nhân, nhất là gia đình trẻ, công nhân và người thu nhập thấp ở đô thị đang mỏi mắt mong có được một “mái ấm” nho nhỏ. Phải công nhận rằng, dự thảo Nghị định đưa ra nhiều ưu đãi chưa từng có: doanh nghiệp được miễn tiền sử dụng đất; miễn, giảm thuế thu nhập; được vay vốn ưu đãi hoặc được bù lãi suất khi vay vốn từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam, Quỹ phát triển nhà ở… Còn rất nhiều cái “được” nữa, vậy mà tới nay, theo Sở Xây dựng Hà Nội, không có nhà đầu tư nào dám “vào cuộc” xây dựng nhà ở cho thuê, thuê mua. Họ không dám mạo hiểm dấn thân, bởi thực trạng bí bết trong lĩnh vực xây dựng nhà thu nhập thấp vẫn còn sờ sờ ra đó.
Thoạt tiên cũng là những lời khích lệ, hứa hẹn sẽ nhận được nhiều ưu đãi “khủng” vì nhà thu nhập thấp rất thiếu, rất cần góp sức làm. Thế nhưng, sau 3 năm ồ ạt xây nhà dành cho người thu nhập thấp, giá rẻ, tới nay tổng số căn hộ được xây cất chỉ đạt 1% kế hoạch. Các chủ đầu tư vẫn “kêu trời” vì chính sách. Chẳng hạn, những quy định như chủ đầu tư dự án được áp dụng thuế giá trị gia tăng bằng 0, được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp, được hỗ trợ tín dụng đầu tư… vẫn nằm trên giấy, kể cả những dự án đã xây xong, đã bán. Cực chẳng đã, doanh nghiệp buộc phải vay ngân hàng thương mại với lãi suất cao, khiến giá thành nhà thu nhập thấp không thấp là mấy so với nhà thương mại. Chưa kể, do không có quy định bắt buộc về thiết kế, diện tích nên giá nhà chênh lệch, gây bức xúc dư luận.
Chính sách phát triển nhà ở xã hội là nhằm mục đích an sinh xã hội cho người thu nhập thấp, người lao động khó khăn nơi ăn chốn ở. Những ưu đãi đưa ra lấy gì để đảm bảo sẽ được thực hiện, nhất là về vốn? Không thể xây nhà ở trên “giấy”, doanh nghiệp không thể “tự bơi” khi trên mình còn “cõng” hàng trăm tỷ đồng vốn đọng đầu tư vào nhà thu nhập thấp.
