Chiến dịch phản công Nga tại Kherson của Ukraine liệu có đi vào ngõ cụt?

Quân đội Ukraine ngày 29/8 thông báo mở nhiều mũi phản công tại chiến trường miền nam nước này với tâm điểm là thành phố Kherson đang hiện do Nga kiểm soát. Động thái này được tiến hành sau hơn 2 tháng Kiev chuẩn bị.

Rất khó đánh giá phạm vi cũng như tác động tức thời của chiến dịch phản công, song theo giới chuyên gia, nó có thể tạo tiền đề cho những diễn biến tiếp theo trong cuộc xung đột.

Suốt nhiều tháng qua, các quan chức Ukraine nhiều lần tuyên bố về một cuộc phản công lớn ở Kherson để đẩy lực lượng Nga khỏi bờ tây sông Dnieper, hàng rào tự nhiên ngăn cách khu vực.

Chính phủ của Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng chịu áp lực nhanh chóng phát động chiến dịch phản công trước khi mùa mưa và mùa đông đến, khiến vùng nông thôn Ukraine trở nên lầy lội.

Bên cạnh đó cuộc khủng hoảng năng lượng mùa đông có nguy cơ làm suy yếu sự ủng hộ của phương Tây dành cho Kiev.

Giới quan sát đánh giá thành công của chiến dịch sẽ giúp Ukraine khơi dậy tinh thần chiến đấu và thuyết phục các đồng minh phương Tây tiếp tục đổ vũ khí cho họ để kháng Nga.

Tuy nhiên nếu chiến dịch phản công thất bại sẽ khiến giao tranh rơi vào bế tắc, mọi sự đi vào ngõ cụt, điều Ukraine không bao giờ mong muốn..

Hiện những thông tin từ chiến trường cho thấy các bên đều công bố có lợi cho mình và hiện chưa có nguồn thông tin độc lập để đánh giá. Về phía Ukraine, ông Oleksiy Arestovych, cố vấn cấp cao của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã tuyên bố lực lượng nước này "phá vỡ các tuyến phòng thủ của Nga trong vài giờ".

"Trung đoàn 109 của lực lượng vũ trang Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng cùng lực lượng lính dù tinh nhuệ của Nga đã rút khỏi vị trí phòng thủ tại Kherson", quân đội Ukraine cho hay.

Một nguồn tin quân sự của Ukraine cũng cho hay, quân đội nước này đã giành lại quyền kiểm soát 4 ngôi làng ở miền Nam, gần thành phố Kherson.

"Chiến dịch phản công bắt đầu từ đêm với các đợt pháo kích ồ ạt vào vị trí ở chiến tuyến và hậu cần của Nga. Mũi tấn công chính là Pravdyne. Chúng tôi đã tấn công bộ binh của họ ở vùng ly khai Donetsk và Lugansk, giải phóng 4 ngôi làng, chọc thủng phòng tuyến đầu tiên của Nga ở Kherson", nguồn tin trên cho biết.

Theo nguồn tin này, nhiều binh sĩ Nga hoặc thiệt mạng hoặc bị bắt sống, nhiều xe quân sự bị phá hủy. Phía Nga cũng chưa lên tiếng về thông báo của Ukraine.

Về phía Nga, họ cũng tuyên bố phản công của Ukraine thất bại. "Theo lệnh trực tiếp từ ông Zelensky, quân đội Ukraine trong ngày cố gắng tiến công theo ba hướng ở các tỉnh Nikolaev và Kherson. Trước sự phòng thủ hiệu quả của những nhóm quân Nga, các đơn vị của lực lượng vũ trang Ukraine bị tổn thất nặng nề", Bộ Quốc phòng Nga cho biết trong thông cáo ngày 29/8.

"Trong trận giao tranh, 26 xe tăng Ukraine, 23 xe chiến đấu bộ binh cùng 9 thiết giáp khác bị phá hủy, hai cường kích Su-25 bị bắn hạ. Thương vong của đối phương lên tới hơn 560 binh sĩ. Một nỗ lực tiến công thất bại thảm hại của đối phương", thông cáo có đoạn.

"Cuộc phản công cho thấy khao khát phá vỡ thế bế tắc của Ukraine trên chiến trường", một quan chức quốc phòng Mỹ giấu tên nhận xét.

Tuy nhiên, ông này cũng lưu ý Lầu Năm Góc vẫn không chắc liệu Ukraine có đạt được bước tiến đáng kể với sức mạnh quân sự hiện tại hay không.

Trung sĩ Ukraine Dmytro Pysanka, đóng quân tại mặt trận Kherson, khẳng định "chiến dịch phản công đang diễn ra".

"Tôi không biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo và như thế nào, nhưng đến nay, mọi thứ đang đúng như kế hoạch", anh trả lời trong một tin nhắn với NY Times.

Từ cuối tháng 7, các hệ thống pháo phản lực HIMARS do Mỹ cung cấp cho Ukraine đã bắt đầu nhắm mục tiêu vào những cây cầu dẫn đến thành phố Kherson nhằm cô lập lực lượng Nga ở phía tây sông Dnieper.

Tướng Dmytro Marchenko, quan chức cấp cao quân đội Ukraine, tuyên bố Kherson sẽ được giải phóng vào cuối năm nay.

Tuy nhiên giới phân tích tỏ ra nghi ngờ về tuyên bố này, họ cho rằng đó là một thách thức lớn đối với Ukraine trong bối cảnh hiện tại.

Các cuộc tập kích bằng pháo phản lực HIMARS đã làm suy yếu phòng tuyến của Nga ở Kherson, nhưng như vậy là chưa đủ.

Sau các cuộc pháo kích, chỉ có bộ binh mới có thể kiểm soát lại lãnh thổ. Hiện tương quan lực lượng Nga vẫn đang có ưu thế hơn.

Theo lý thuyết quân sự, một đội quân tấn công cần lực lượng gấp ba lần so với đơn vị phòng thủ. Trong khi đó, quân số rõ ràng không phải lợi thế của Ukraine.

Sau khi Kiev liên tục tuyên bố mở chiến dịch phản công, Nga đã có động thái đề phòng bằng cách rút lực lượng khỏi thành phố Izyum ở mặt trận phía đông để tăng cường cho Kherson cùng các khu vực lân cận.

Ukraine có lực lượng vũ trang khá hùng hậu về quân số, nhưng hầu hết là thành viên Lực lượng Phòng vệ Lãnh thổ, vốn không được huấn luyện chuyên sâu về quân sự.

Jack Watling từ Viện các Quân chủng Thống nhất Hoàng gia Anh nhận định trải qua 6 tháng giao tranh ác liệt, những lữ đoàn thiện chiến nhất của Ukraine đã hứng chịu tổn thất nặng nề. Đã có lúc Ukraine phải thừa nhận rằng, họ thiệt hại khoảng 200 binh sĩ mỗi ngày.

Việc huấn luyện chiến đấu và trang bị cho các đơn vị mới nhằm triển khai chiến dịch phản công sẽ tốn rất nhiều thời gian.

Tấn công thường cần nhiều đạn dược hơn phòng thủ. Các lực lượng tấn công cũng có xu hướng hứng chịu thương vong cao hơn.

Theo Sergiy Grabskyi, cựu đại tá lực lượng dự bị trong quân đội Ukraine, kể từ năm 1992, trong các cuộc tập trận, quân đội Ukraine không thường xuyên nghiên cứu các chiến lược tấn công.

"Sau 8 năm chiến đấu ở miền đông, các đơn vị quân đội Ukraine rất xuất sắc về phòng thủ, nhưng họ gần như không có kinh nghiệm triển khai những chiến dịch tấn công quy mô lớn", ông nói.

Trái với Ukraine, quân đội Nga có thời gian để chuẩn bị phòng tuyến. Trong nhiều tháng, họ đã đào một hệ thống chiến hào rộng lớn ở Kherson.

Họ cũng có thể đã huấn luyện pháo binh mai phục trên những tuyến đường mà Ukraine sẽ sử dụng để tiến công.

"Chiến dịch phản công của Ukraine có nguy cơ đâm đầu vào ngõ cụt", Chris Dougherty, cựu quan chức Lầu Năm Góc, đánh giá.

"Họ có thể phải trả giá đắt vì thiếu nhân lực và vật lực. Đây nhiều khả năng là chiến dịch lớn cuối cùng của Ukraine trong năm nay".

Một nguồn tin tình báo quân sự Ukraine mô tả đợt tấn công mới nhất ở Kherson bằng những thông tin khá dè dặt, cho biết đây chỉ là bước mở đầu cho một chiến dịch lớn hơn.

Vào đêm 28/8, Ukraine đã tấn công các cây cầu trọng yếu, những tuyến đường vượt sông cùng các kho chứa đạn dược và trung tâm chỉ huy của Nga ở miền nam, cắt đứt khả năng hỗ trợ của hậu phương Nga cho tiền tuyến.

Nguồn tin nói rằng chọc thủng tuyến phòng thủ đầu tiên của Nga là một tin tốt. Nhưng thử thách khó khăn hơn đang chờ đón họ ở phía trước:

Phá vỡ phòng tuyến thứ hai, nơi được bảo vệ bởi các đơn vị cơ giới hỏa lực mạnh và độ cơ động cao hơn.

Nếu Ukraine thành công với nỗ lực này, họ sẽ có cơ hội vượt qua phòng tuyến thứ ba để đến bên bờ sông Dnieper ở phía đông bắc thành phố Kherson, lúc này số phận 25.000 quân Nga đang triển khai ở bờ tây sông sẽ bị đe dọa.

Một cựu quan chức cấp cao Ukraine cho hay mục tiêu trước mắt của chiến dịch không phải tấn công trực tiếp lực lượng Nga ở Kherson, mà nhằm làm suy yếu các vị trí của Nga xung quanh khu vực, với hy vọng buộc họ rút lui mà không có một trận chiến đô thị nào nổ ra.

Các trận chiến trong đô thị thường kéo dài và khốc liệt, thương vong sẽ cực lớn cho cả đôi bên, vì vậy tránh một cuộc chiến đô thị là điều mà cả Nga lẫn Ukraine đều mong muốn.

"Nếu Ukraine chỉ chiếm lại Kherson, lực lượng Nga sẽ tăng cường pháo kích từ bên kia sông", ông cảnh báo.

Nhiều nhà quan sát dự đoán chiến dịch phản công của Ukraine sẽ diễn ra một cách từ từ, chắc chắn, nhằm hạn chế tối đa rủi ro với lực lượng tấn công. Cục diện chiến trường Ukraine sẽ vẫn rất khó đoán trong thời gian tới.