- Đọ súng giữa cảnh sát và tội phạm ma túy ở Brazil, 25 người thiệt mạng
- Phát hoảng với những chiến thuật và công nghệ mới của tội phạm ma túy Mexico
- Hà Lan đối mặt với sự phức tạp và nguy hiểm do tội phạm ma túy gây ra
 |
Cảnh sát quân sự Brazil truy lùng nghi phạm trong một chiến dịch chống tội phạm buôn bán ma túy và dân quân ở khu ổ chuột Morro do Banco của Rio de Janeiro |
Đầu tháng 8-2022, Jeronimo Guimaraes Filho, một cựu cảnh sát, chính trị gia và bị kết tội là thủ lĩnh một nhóm bán quân sự đã bị bộ ba sát thủ mặc áo đen bắn chết. Vụ án mạng đã xuất hiện trên các trang nhất của báo chí địa phương, kết thúc cuộc đời gây tranh cãi của một nhân vật mà gần 11 năm phải ngồi sau song sắt do thành lập Liga da Justiça (Liên đoàn Công lý), nhóm bán quân sự đáng sợ nhất ở Rio.
Cái chết của Jerônimo Guimarães không làm chậm bước tiến của các nhóm tự phát được trang bị vũ khí mạnh mẽ trên khắp thành phố nổi tiếng nhất của Brazil.
Trong hai thập kỷ kể từ khi anh em nhà Guimarães được cho là thành lập Liên minh Công lý, những nhóm như vậy ngày càng phát triển. Các chuyên gia cho rằng, không phải các băng nhóm tội phạm, các nhóm vũ trang tự phát mới là mối đe dọa lớn nhất của thành phố này, vì tham vọng cùng mối quan hệ chính trị của họ.
Tháng trước, nhóm theo dõi bạo lực Fogo Cruzado cảnh báo, các nhóm dân quân ở Rio de Janeiro đã phát triển ồ ạt trong vài năm qua đến mức giờ đây họ là nhóm vũ trang lớn nhất, với mức độ kiểm soát lớn nhất. Ông Cláudio Ferraz, Giám đốc Fogo Cruzado, từng là chỉ huy lực lượng phòng chống tội phạm có tổ chức của Rio từ năm 2007 đến năm 2010, gọi các nhóm vũ trang tự phát nói trên là “một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với chủ quyền và nhà nước pháp quyền dân chủ ở Brazil”.
Trong những ngày chiến đấu với mafia, ông Ferraz đã bỏ tù hàng trăm thành viên các nhóm bán quân sự, bao gồm cả Jerônimo Guimarães. Một cuộc điều tra của quốc hội Brazil năm 2008 cho thấy, hơn 200 người bị tình nghi có quan hệ với các nhóm dân quân, bao gồm cả nghị sĩ địa phương. Tuy nhiên, 14 năm sau, các nhóm vũ trang tự phát nói trên phát triển vượt trội đến mức nhà chức trách đã không theo kịp áp lực trấn áp. “Trong bối cảnh hiện tại, nếu bây giờ tôi cố gắng làm như những gì chúng tôi đã làm hồi đó, tôi sẽ thất bại”, ông Cláudio Ferraz khẳng định.
Lực lượng vũ trang tự phát của thành phố Rio phát triển từ các đội quân lang thang ở vùng ngoại ô nghèo khó trong những năm 1960 và 1970, sử dụng vũ lực sát thương để trấn áp tội phạm nhỏ. Vào cuối những năm 1990, họ phát triển thành các băng nhóm có tổ chức, trong đó chủ trương dùng súng để cai quản các địa bàn, tham gia đại biểu dân cử, làm giàu bằng việc buôn bán tài sản, ăn cắp nhiên liệu và khai thác bất hợp pháp các dịch vụ như xe buýt, Internet và truyền hình cáp.
José Cláudio Souza Alves, một nhà xã hội học được coi là một trong những chuyên gia hàng đầu của Rio về chủ đề này cho biết: “Thứ duy nhất họ không bán là không khí mà chúng ta hít thở”. Ông Alves cho biết, Rio hiện là nơi hoạt động của hàng chục nhóm vũ trang tự phát có hệ thống quản lý cùng “quyền lực” đối với hàng chục cộng đồng thu nhập thấp. Ban đầu, những nhóm như vậy đóng vai trò là những người tự nguyện đấu tranh bảo vệ người dân trước những kẻ buôn bán ma túy trong các khu ổ chuột. Bằng cách loại bỏ những kẻ buôn ma túy, trộm cắp, bọn họ góp phần làm sạch xã hội. Nhưng ngày nay, ít người tin vào lòng nhân từ như vậy, với việc các nhóm vũ trang tự phát của Rio bị cáo buộc lợi dụng sự sợ hãi và đe dọa để tống tiền người dân và ngày càng lún sâu vào con đường mua bán ma túy.
Các nhà chức trách Brazil tuyên bố họ rất nghiêm túc trong việc chống lại các nhóm vũ trang tự phát và năm ngoái đã tiết lộ về vụ tiêu diệt một tên gangster nổi tiếng có tên là Ecko. Bên cạnh đó, dù có những lời đồn nhưng không có bằng chứng nào cho thấy, Tổng thống Jair Bolsonaro có liên quan trực tiếp đến các nhóm vũ trang tự phát. Tuy nhiên, việc tổng thống dỡ bỏ luật sở hữu và sử dụng súng là một món quà cho các nhóm bán quân sự, cho phép họ mở rộng hơn nữa kho vũ khí vốn đã rất hiện đại và quy mô. Bruno Paes Manso, tác giả của một cuốn sách về tầm ảnh hưởng chính trị ngày càng tăng của lực lượng các nhóm vũ trang tự phát, cảnh báo: “Rio đang ở một hố rất sâu”, đồng thời kêu gọi sự đồng thuận chính trị giữa các đảng phái để giải quyết vấn đề mà ông gọi là vấn đề cấp bách nhất của thành phố.
