Các nhà sản xuất vaccine chạy đua để đối phó với biến chủng Omicron

• Omicron và Delta - trận chiến quan trọng giữa các biến thể Covid-19
• Ứng phó hiệu quả với “siêu biến thể” Omicron
• Lý giải về đặc tính siêu lây nhiễm và đột biến của biến chủng Omicron

Một phụ nữ ở Johannesburg, Nam Phi được tiêm vaccine phòng Covid-19

Có cần phải điều chỉnh vaccine hay không?

“Omicron đang rung lên hồi chuông báo động, là một thử thách để thế giới biết được có thể sản xuất vaccine kịp đối phó với những biến thể mới hay không”, nhà miễn dịch học E. John Wherry tại Đại học Pennsylvania, Mỹ cho biết. Hiện vẫn còn quá sớm để biết được hiệu quả của vaccine đối với biến chủng Omicron. Tuy nhiên, ngay sau khi có các báo cáo về biến chủng mới nhất này, các chuyên gia đã đưa ra một số khả năng.

Các xét nghiệm sơ bộ trong phòng thí nghiệm cho thấy hai liều Pfizer có thể không ngăn ngừa hoàn toàn việc nhiễm biến chủng Omicron nhưng có thể giúp tránh được các ca bệnh nặng. Và một mũi tiêm tăng cường có thể tăng khả năng miễn dịch. Câu trả lời có thể rõ ràng hơn trong những tuần tới sau khi các nghiên cứu được thực hiện đầy đủ trong lúc các cơ quan quản lý tại Mỹ và nhiều quốc gia khác đang theo dõi chặt chẽ.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ định một hội đồng khoa học độc lập để đánh giá về việc liệu có cần phải điều chỉnh các mũi tiêm phòng do biến chủng Omicron hay bất kỳ đột biến nào khác hay không. Đó là một quyết định khó khăn và virus luôn nhanh hơn cả khoa học.

Mới mùa thu vừa qua, các chuyên gia cố vấn về vaccine của Chính phủ Mỹ đã từng băn khoăn về việc tại sao những liều tiêm vaccine không được chỉnh lại để đối phó biến thể Delta vốn cực kỳ rất dễ lây lan, và chỉ đến khi xuất hiện biến chủng đáng sợ Omicron tiếp theo, không phải là “hậu duệ” của Delta, cũng không phải là “anh em thân thiết”, thì vấn đề này mới được đưa ra. Nếu sự điều chỉnh vaccine là cần thiết, thì vẫn còn một số băn khoăn khác, chẳng hạn như nên có một mũi tiêm tăng cường cho biến chủng Omicron riêng biệt hay mũi tiêm kết hợp? Và trong trường hợp cần mũi tiêm kết hợp, nó nên tập trung vào mục tiêu Omicron hay là biến thể Delta đang chiếm ưu thế hơn, số người nhiễm nhiều hơn so với Omicron.

Vaccine Covid-19 hoạt động bằng cách sản xuất các kháng thể nhận biết và tấn công protein tăng đột biến bao phủ virus SARS-CoV2 và nhiều loại được sản xuất theo công nghệ mới linh hoạt để dễ dàng cập nhật. Các loại vaccine Pfizer và Moderna được điều chỉnh nhanh nhất, được tạo ra với các hướng dẫn di truyền giúp cơ thể tạo ra các bản sao vô hại của protein đột biến và RNA thông tin đó có thể được hoán đổi để phù hợp với các đột biến mới.

Nhiều ứng cử viên vaccine cho biến chủng mới

Giám đốc khoa học của Pfizer, Tiến sĩ Mikael Dolsten cho biết, hãng dự kiến sẽ có một loại vaccine cụ thể cho Omicron để trình Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) vào tháng 3 tới, với một số lô ban đầu sẵn sàng xuất xưởng cùng lúc. Trong khi đó, Moderna dự đoán từ 60 đến 90 ngày sẽ có một ứng cử viên cụ thể cho Omicron sẵn sàng để thử nghiệm. Các nhà sản xuất vaccine Covid-19 sử dụng công nghệ khác nhau, bao gồm cả Johnson & Johnson, cũng đang tiếp tục các nghiên cứu cập nhật. Pfizer và Moderna đã pha chế thành công liều lượng thử nghiệm để phù hợp với biến thể Delta và một biến thể khác trước đó là Beta, mang lại giá trị thực tiễn.

Đến nay, các vaccine ban đầu có hiệu quả rõ rệt bảo vệ chéo chống lại các biến thể trước đó. Ngay cả khi khả năng miễn dịch chống lại Omicron không tốt, Tiến sĩ Anthony Fauci, chuyên gia hàng đầu về bệnh truyền nhiễm của Mỹ, hy vọng lượng kháng thể lớn được kích hoạt bởi liều tiêm tăng cường sẽ mang lại hiệu quả.

Thử nghiệm sơ bộ trong phòng thí nghiệm của Pfizer, được công bố tuần trước đã cho thấy điều đó, tuy nhiên, kháng thể không phải là lớp bảo vệ duy nhất Vaccine cũng thúc đẩy các tế bào T có thể ngăn ngừa bệnh nghiêm trọng nếu ai đó bị nhiễm bệnh và các thử nghiệm đầu tiên của Pfizer cho thấy, những người đó dường như không bị ảnh hưởng bởi Omicron.

Ngoài ra, các tế bào nhớ có thể tạo ra các kháng thể mới. Tiến sĩ Dolsten nói: “Bạn đang thực sự huấn luyện hệ thống miễn dịch của mình không chỉ để đối phó tốt hơn với các biến thể hiện có, mà còn chuẩn bị một lượng lớn hơn để đối phó với các biến thể mới”.

Mức độ, tình trạng bệnh nặng nhẹ của người nhiễm biến thể mới cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định có nên cải tiến vaccine hay không. Đến nay, giới chuyên gia đều nhận định rằng, Omicron dường như dễ lây lan nhưng các báo cáo ban đầu từ các nhà khoa học Nam Phi cho rằng nó gây bệnh nhẹ hơn các biến thể trước đó.

FDA cho biết, các công ty sẽ không cần các nghiên cứu lớn về vaccine đã được tinh chỉnh mà là những nghiên cứu nhỏ để đo lường liệu những người được tiêm mũi tiêm cập nhật có phản ứng miễn dịch tương đương với các mũi tiêm ban đầu, có hiệu quả cao hay không. Tuy vậy, phải đến tháng 2-2022, mới có các dữ liệu từ các tình nguyện viên thử nghiệm tiêm vaccine nhằm vào biến chủng Omicron.

Các loại vaccine phòng cúm giúp bảo vệ chống lại ba hay bốn chủng cúm khác nhau chỉ trong một mũi tiêm. Nếu cần điều chỉnh vaccine để chống lại Omicron, các nhà chức trách sẽ phải quyết định xem có nên sản xuất một loại vaccine tăng cường Omicron riêng biệt hay bổ sung vào vaccine ban đầu - hoặc thậm chí có thể theo mô hình cúm và thử một cách kết hợp khác.

Nghiên cứu cho thấy tác dụng của việc tiêm kết hợp các mũi tiêm phòng Covid-19. Theo một nghiên cứu của Moderna, cái gọi là mũi tiêm tăng cường hóa trị hai có chứa vaccine gốc và liều đặc hiệu Beta đã tạo ra lượng kháng thể lớn hơn so với liều tiêm tăng cường Moderna ban đầu hoặc mũi tiêm đặc hiệu beta thử nghiệm của nó. Và các nhà khoa học đang nghiên cứu vaccine thế hệ tiếp theo nhắm vào các bộ phận của virus ít bị đột biến hơn. “Omicron mang đến “một lời cảnh tỉnh quan trọng khác, không chỉ để tiêm chủng cho thế giới mà còn tạo ra nhiều lựa chọn linh hoạt hơn để hoàn thành công việc đó” - Wherry nói.