Biến đổi khí hậu có thể kéo giảm GDP ở châu Á - Thái Bình Dương

• Nỗ lực hiện thực hóa mục tiêu chống biến đổi khí hậu
• Biến đổi khí hậu khiến siêu bão xuất hiện ngày càng nhiều

Có thể giảm 41% GDP vào năm 2100

Báo cáo Khí hậu châu Á - Thái Bình Dương lần đầu tiên của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) công bố ngày 31-10 nhận định, mực nước biển dâng và năng suất lao động giảm sẽ gây ra thiệt hại lớn nhất cho khu vực. Trong đó, các nền kinh tế thu nhập thấp hơn và dễ đổ vỡ sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Nghiên cứu mới và lần đầu tiên của định chế tài chính lớn nhất châu Á - Thái Bình Dương đã nêu ra một loạt tác động tổn hại của biến đổi khí hậu đang đe dọa khu vực. Các chuyên gia cho rằng, nếu cuộc khủng hoảng khí hậu tiếp tục tăng tốc, có tới 300 triệu người trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương có thể bị đe dọa bởi tình trạng ngập lụt ven biển và hàng nghìn tỷ USD tài sản ven biển có thể bị tổn thất mỗi năm.

Cũng theo nghiên cứu mới ADB, tác động của biến đổi khí hậu có thể khiến tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ở khu vực châu Á và Thái Bình Dương đang phát triển giảm 17% vào năm 2070 theo kịch bản phát thải khí nhà kính ở mức cao. Thậm chí, mức giảm có thể lên 41% vào năm 2100 nếu không có biện pháp ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu.

Nghiên cứu mới nhất của ADB cũng tương đồng với các đánh giá trước đó về mối mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu đối với khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Theo đó, các thảm họa xuyên biên giới như lũ lụt, hạn hán và sóng nhiệt ngày càng gia tăng, làm suy yếu khả năng phục hồi của người dân, an ninh lương thực và hệ thống năng lượng. Rủi ro do khí hậu gây ra đang vượt xa khả năng phục hồi của khu vực, gây hậu quả nghiêm trọng ở các quốc gia kém phát triển - nơi có cơ sở hạ tầng quan trọng, cư dân đô thị dễ bị tổn thương và dân cư phụ thuộc vào nông nghiệp tự cung, tự cấp.

Ủy ban Kinh tế - Xã hội châu Á và Thái Bình Dương (ESCAP, là một tổ chức khu vực của Ban Thư ký khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Liên hợp quốc) trước đó đã ước tính, những thiệt hại đối với GDP do các mối đe dọa do biến đổi khí hậu gây ra. Hiện nay, thiệt hại trung bình hàng năm do các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu như hạn hán, lũ lụt, sóng nhiệt, bão nhiệt đới, sóng thần… lên tới khoảng 924 tỷ USD, tương đương 2,9% GDP của khu vực. Theo kịch bản khí hậu Trái đất nóng lên 1,5 độ C, những thiệt hại này được dự đoán sẽ tăng lên 953 tỷ USD, hay 3% GDP khu vực và theo kịch bản nếu Trái đất nóng lên 2 độ C, thiệt hại có thể lên tới 980 tỷ USD, hay 3,1% GDP mỗi năm.

Đông Nam Á là một trong những khu vực chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu với mức giảm tới 5% GDP mỗi năm theo kịch bản Trái đất nóng lên 1,5 độ C và con số này sẽ tăng lên 6% GDP khi nhiệt độ nóng lên 2 độ C. Nam và Tây Nam Á cũng sẽ phải đối mặt với mức giảm 5% GDP trong tất cả các kịch bản. Bắc và Trung Á sẽ bị mất 3% GDP, còn Đông và Đông Bắc Á sẽ bị mất 2% GDP trong tất cả các kịch bản.

Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương còn có sự giao thoa lớn giữa rủi ro thiên tai, bất bình đẳng về thu nhập và nghèo đói so với những nơi khác, do đó người dân dễ gặp rủi ro thiên tai hơn so với các khu vực khác. Trong khi sự bất bình đẳng do nhiều yếu tố gây ra, có những quốc gia bị tổn thất do thiên tai đã dẫn đến tình trạng bất bình đẳng xã hội kéo dài.

Biến đổi khí hậu cũng đang đặt ra mối đe dọa đáng kể đối với an ninh lương thực ở châu Á, tác động đến ngành nông nghiệp và làm trầm trọng thêm tình trạng bất bình đẳng. Bất chấp những tiến bộ trong việc xóa đối giảm nghèo, châu Á vẫn là nơi cư trú của 67% dân số nghèo đói trên thế giới với khoảng 552 triệu người, theo đánh giá của ADB năm 2023.

Hành động mạnh mẽ hơn ứng phó với biến đổi khí hậu

Châu Á - Thái Bình Dương hiện là một trong những khu vực tăng trưởng nhanh nhất thế giới với tốc độ tăng trưởng kinh tế là 3,9%, cao hơn tốc độ tăng trưởng toàn cầu là 3,5%. Tuy nhiên, khu vực này cũng nằm trong tâm điểm của biến đổi khí hậu, về cả khía cạnh làm gia tăng phát thải carbon với lượng phát thải chiếm gần một nửa tổng số phát thải toàn cầu và về việc phải hứng chịu các tác động vật lý của biến đổi khí hậu như các khu vực khác trên thế giới.

Các nền kinh tế đang phát triển ở châu Á - Thái Bình Dương là động lực tăng trưởng của khu vực, nhưng cũng chịu nhiều ảnh hưởng nhất từ tác động của biến đổi khí hậu. Trong kịch bản phát thải cao, nếu không có các hành động ứng phó với biến đổi khí hậu kịp thời thì khu vực này có thể thiệt hại đến 41% GDP do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu vào năm 2100, theo nghiên cứu mới nhất vừa công bố của ADB.

Dù thời gian qua châu Á - Thái Bình Dương đã có những nỗ lực giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính khiến khí hậu Trái đất nóng lên, nhưng tốc độ giảm thiểu khí thải carbon hiện tại vẫn chưa đạt mức cần thiết. Theo đó, mức độ giảm phát thải carbon của khu vực trong năm 2022 đạt mức 2,8%, tăng hơn gấp đôi so với mức 1,2% vào năm 2021, song con số này vẫn thấp hơn đáng kể so với mức 17,2% cần thiết để hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Đó là điều rất đáng quan ngại, đòi hỏi các nền kinh tế châu Á - Thái Bình Dương cần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi về mặt chính sách và thị trường, nhất là trong bối cảnh thế giới đang chuyển sự chú ý từ năng lượng tái tạo và xe điện sang các hành động giảm thiểu tác động biến đổi khí hậu đa dạng hơn, hướng tới giải quyết các vấn đề về nông nghiệp, môi trường xây dựng và các ngành công nghiệp.

Cùng với việc đưa ra Báo cáo Khí hậu châu Á - Thái Bình Dương lần đầu tiên, ADB cũng công bố một kế hoạch hành động mới, nhằm tăng cường khả năng chống chịu thiên tai tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Kế hoạch hành động quản lý rủi ro thiên tai giai đoạn 2024 - 2030 này nêu rõ cam kết của ADB trong việc hỗ trợ các quốc gia thành viên đang phát triển trong việc giảm thiểu tác động của thiên tai và biến đổi khí hậu. Kế hoạch hành động này sẽ hướng dẫn việc tích hợp những thành phần quản lý rủi ro thiên tai vào các hoạt động, thiết kế dự án và các quyết định tài trợ của ADB.

Các thành phần chính của kế hoạch hành động bao gồm cải thiện phân tích rủi ro thiên tai và lập kế hoạch phát triển ứng phó với rủi ro và phân bổ ngân sách; tăng cường đầu tư vào giảm thiểu rủi ro thiên tai, tài trợ rủi ro thiên tai và các hệ thống cảnh báo sớm theo ngành; thúc đẩy các khuôn khổ, quy định, giải pháp hiệu quả và linh hoạt để tái thiết tốt hơn sau thiên tai. ADB cũng sẽ hợp tác chặt chẽ với các nền kinh tế thành viên đang phát triển để cải thiện chính sách quản lý rủi ro thiên tai. Kế hoạch hành động khuyến khích sự hợp tác với các Chính phủ, tổ chức phi chính phủ và khu vực tư nhân để chia sẻ kiến thức, nguồn lực và những cách làm tốt nhất trong quản lý rủi ro thiên tai.

Việc thực hiện kế hoạch hành động này phù hợp với các Mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc, Khung hành động Sendai về giảm thiểu rủi ro thiên tai và Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu. Phó Chủ tịch ADB Fatima Yasmin nhấn mạnh, Kế hoạch hành động mới sẽ hỗ trợ các nền kinh tế thành viên tăng cường khả năng chống chịu trước khí hậu và thiên tai, bảo vệ tính mạng và sinh kế, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.