[ẢNH] 'Ngựa thồ' IL-76 giúp Nga 'đánh nhanh rút gọn' khi di tản tại Afghanistan
Việt Hùng
ANTD.VN - Nga đã điều tới 3 vận tải cơ khổng lồ IL-76 và 1 chiếc IL-62 để thực hiện chuyến bay để sơ tán hơn 500 người, trong đó gồm công dân Nga, các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) và Ukraine ra khỏi Afghanistan.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 26/8 cho biết, 3 chiếc vận tải cơ hạng nặng Il-76 và 1 chiếc Il-62 đã hạ cánh xuống sân bay Chkalovsky ở vùng Moscow, hoàn thành việc sơ tán người dân khỏi Afghanistan.
Nga là một trong số ít những nước tiến hành di tản công dân muộn nhất, tuy vậy họ lại hoàn thành việc sơ tán rất nhanh chỉ với một đợt điều động duy nhất.
Được biết, 2 máy bay Il-76 của Bộ Quốc phòng Nga chở những người được sơ tán khỏi Afghanistan đã hạ cánh xuống sân bay Chkalovsky gần Moscow chiều ngày 26/8 khoảng 100 người, chủ yếu là công dân Nga gốc Afghanistan.
Hai chiếc máy bay đầu tiên trước đó cũng đã hạ cánh xuống Chkalovsky vào sáng sớm ngày 26/8 là Il-62 và Il-76. Như vậy, cả 4 máy bay mà Bộ Quốc phòng Nga cử tới Afghanistan để sơ tán người dân đều đã về nước.
Trước đó, theo Chỉ thị của Tổng thống Nga Putin, Bộ Quốc phòng Nga đã sơ tán hơn 500 người gồm công dân Nga, các quốc gia thành viên Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) và Ukraine ra khỏi Afghanistan. Các máy bay này đã cất cánh từ Kabul hôm 25/8, dừng lại ở Kyrgyzstan và Tajikistan để trả công dân của các nước này trước khi bay về Moscow.
IL-76 là một trong những vận tải cơ nổi tiếng tham gia chiến dịch di tản công dân lớn nhất thế giới ra khỏi thủ đô Kabul, Afghanistan kể từ khi Taliban nắm quyền kiểm soát nước này vào hôm 15/8.
Khoang chứa hàng rộng, tải trọng lớn, hoạt động ổn định, IL-76 được coi là huyền thoại vận tải của Liên Xô trước đây và Nga hiện nay.
Hiện không quân Nga vẫn đang có hàng trăm chiếc IL-76 phục vụ tích cực trong biên chế lực lượng vận tải chiến lược.
Ngoài ra, một phiên bản đặc biệt mang định danh IL-78 trở thành máy bay tiếp dầu chiến lược của không quân Nga.
Trong khi một biến thể khác mang định danh A-50 phát triển từ IL-76 lại trở thành máy bay chỉ huy cảnh báo đặc biệt cho không quân Nga.
Nguồn gốc ra đời của IL-76 khá đặc biệt. Cụ thể vào năm 1967, Ilyushin bắt đầu nhận được lệnh phải phát triển loại máy bay vận tải có khả năng mang theo 40 tấn hàng hóa với tầm bay trên 5.000 km trong vòng 6 tiếng.
Đồng thời, loại máy bay đó có thể hoạt động với đường băng dã chiến cũng như có khả năng cất và hạ cánh trong mọi loại điều kiện thời tiết.
Chuyến bay đầu tiên mà Ilyushin IL-76 thực hiện vào tháng 3-1971, sau đó nhiệm vụ sản xuất mẫu máy bay này được giao cho Liên hợp Sản xuất Hàng không Tashkent đặt tại Taskent, Uzbekistan (khi đó là nước cộng hòa thuộc Liên Xô). Tại đây đã có khoảng 860 chiếc Il-76 được sản xuất.
Chiếc Il-76 đầu tiên được giao cho Không quân Liên Xô vào tháng 6-1974 và trở thành một trong những mẫu máy bay vận tải chiến lược của lực lượng này.
Kể từ năm 1976, hãng hàng không dân dụng Aeroflot cũng chính thức đưa Il-76 vào khai thác.
Trong giai đoạn từ 1979 đến 1991, máy bay vận tải Il-76 của Không quân Liên Xô đã thực hiện 14.700 chuyến bay đến Afghanistan, mang theo 786.200 quân nhân và 315.800 tấn hàng hóa.
Phiến quân tại Afghanistan khi đó không thể bắn hạ được Il-76 khi chiếc máy bay này đang bay. Thậm chí kể cả khi sử dụng các loại tên lửa vác vai hay súng máy hạng nặng, Il-76 vẫn chịu được được thiệt hại và hoạt động bình thường.
Vào những năm 1990, các phiên bản hiện đại hóa của Il-76 ra đời với động cơ Soloviev D-30, tuy nhiên phiên bản kích thước lớn hơn của Il-76 không được sản xuất hàng loạt do khi ấy Không quân Nga đang gặp nhiều khó khăn về tài chính.
Mẫu thử nghiệm của Il-76MF cất cánh lần đầu vào tháng 8-1995, nhưng sau đó toàn bộ chương trình bị ngừng lại vào cuối những năm 1990.
Có nhiều phiên bản Ilyushin IL-76 phục vụ trong dân sự lẫn quân sự. Ngoài Nga còn có hàng chục quốc gia đang vận hành loại máy bay này.
Hiện IL-76MD-90A là bản nâng cấp mới nhất từ huyền thoại IL-76 với năng lực vượt xa bản gốc trên tất cả mọi tiêu chí.
Có được điều này là nhờ IL-76MD-90A được "số hóa" giúp việc điều khiển máy bay dễ dàng hơn trước.
Cánh máy bay và bộ phận hạ cánh của phiên bản này cũng đã được cải tiến để mở rộng khả năng vận hành, dễ dàng cất và hạ cánh trong đêm tối.
IL-76 MD-90A dài 46,6 m, cao 24,76 m, sải cánh 50,5 m, trọng lượng cất cánh tối đa 210 tấn, khả năng chuyên chở tới 60 tấn hàng hóa, vận tốc tối đa 850 km/h, trần bay 12.000 m, tầm hoạt động 8.500 km. Nó có thể vận chuyển binh sĩ tối đa 225 người.
Nguyên mẫu IL-76MD-90A đầu tiên đã được chính thức ra mắt tại nhà máy Aviastar ở Ulyanovsk ngày 16/6/2014. Nga đang tiếp tục hoàn thiện để tiến tới sản xuất loạt dòng máy bay tối tân này.