[ẢNH] Mỹ giải cứu phi công Afghanistan tại Uzbekistan
Việt Hùng
ANTD.VN - Mỹ đã quyết định đưa toàn bộ phi công Afghanistan đào thoát khỏi Taliban sang Uzbekistan tới Qatar. Động thái giải cứu này được đưa ra sau nhiều áp lực từ các chính trị gia và cựu binh quân đội Mỹ.
Khi Taliban tiến vào thủ đô, hàng trăm ngàn người Afghanistan đã đổ tới sân bay quốc tế Kabul để tìm cách di tản dưới sự giúp sức của Mỹ. Tại phía Bắc đất nước, một cuộc tháo chạy khác bằng các máy bay quân sự cũng diễn ra, hàng loạt máy bay của không quân Afghanistan đã vượt biên giới để hạ cánh xuống Uzbekistan.
Ảnh vệ tinh của hãng Planet Labs chụp ngày 16/8 tại sân bay Termez, miền nam Uzbekistan, cho thấy sự xuất hiện đột ngột của 22 máy bay cánh bằng và 26 trực thăng các loại.
Hình ảnh cho thấy số máy bay cánh bằng bỏ chạy khỏi Afghanistan gồm cường kích hạng nhẹ A-29 Super Tucano, máy bay đa dụng Cessna 208B Caravan, cường kích AC-208 Combat Caravan, trinh sát cơ Pilatus PC-12NG.
Các trực thăng tháo chạy gồm những chiếc Mi-17 do Nga sản xuất, MD-530F và UH-60A Black Hawk do Mỹ phát triển.
Tộng cộng có tới 46 máy bay các loại của không quân Afghanistan đã tháo chạy. Sau khi tiếp nhận số phi công và thân nhân tháo chạy, Uzbekistan đã cho họ trú ngụ tại một trại tị nạn nằm gần sân bay.
Tuy nhiên các phi công quân sự Afghanistan trong trại tị nạn này nơm nớp lo sợ cho tính mạng của mình nếu bị trả về đất nước khi Taliban gây áp lực lên Uzbekistan để buộc trao trả các phi công này.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ ban đầu cho biết, nước này đang phối hợp với Uzbekistan, hiện quân nhân và máy bay Afghanistan vẫn an toàn.
Tuy nhiên các chính trị gia và cựu quân nhân Mỹ kêu gọi chính phủ của Tổng thống Biden phải tìm cách giải cứu các phi công này.
Trước khi Taliban nắm quyền vào hôm 15/8, các phi công quân sự Afghanistan đã trở thành mục tiêu ám sát hàng đầu của Taliban. Nhiều người bị sát hại khi rời căn cứ hay nhà riêng.
Trong những giờ cuối cùng trước khi Taliban tiến vào thủ đô Kabul, hàng loạt phi công Afghanistan đã tháo chạy sang Uzbekistan. Đây là con đường duy nhất để cứu sống mạng của họ.
Nguồn tin giấu tên ước tính có khoảng 15 phi công cường kích A-29, 11 phi công trực thăng UH-60 Black Hawk, 12 phi công trực thăng vũ trang MD-530 và nhiều tổ bay trực thăng Mi-17 đang trong trại tị nạn ở Uzbekistan.
Nhiều kỹ thuật viên hàng không và binh sĩ Afghanistan cũng chạy trốn tới Uzbekistan. Một số người kịp mang theo gia đình, nhưng phần lớn phi công khác đã không kịp mang theo người thân. "Không còn lực lượng mặt đất nào lúc đó. Chúng tôi đã chiến đấu đến giây phút cuối cùng", một phi công giấu tên nói.
Giới chức Taliban tỏ ý mong chờ Uzbekistan trao trả những phi cơ Afghanistan đang nằm ở nước này.
Taliban cho biết sẽ mời các cựu quân nhân, bao gồm cả phi công, gia nhập lực lượng an ninh mới và hứa không trả thù họ. Tuy nhiên nhiều người nghi ngờ việc Taliban sẽ thực hiện lời họ hứa.
Sau khi cân nhắc, Mỹ đã chuyển những phi công của không quân Afghanistan (AAF) đào thoát sang Uzbekistan tới Qatar.
Hiện chưa rõ các phi công này có được đưa tới Mỹ hay không và số phận của những chiếc máy bay của AAF ra sao.
Tuy nhiên hành động nói trên đã giải tỏa áp lực từ Taliban đối với Uzbekistan trong việc trao trả các phi công và máy bay này cho họ.
Việc được Mỹ đưa qua Qatar là dấu hiệu tốt cho thấy các phi công Afghanistan sẽ không bị trả về quê hương, nơi Taliban đang cầm quyền.
Hiện nay Taliban đã bắt đầu cho thấy họ không tôn trọng lời hứa trước đây, như việc cho phụ nữ tham gia chính phủ, cho cựu quân nhân được gia gia quân đội trong chính quyền mới, hay việc sẽ không trả thù...
Chính phủ mới được Taliban công bố hôm 7/9 không cho thấy bất cứ vị trí nào được trao cho phụ nữ. Không những vậy phụ nữ còn bị tổ chức này cấm chơi thể thao.
Các cuộc đàn áp biểu tình cũng diễn ra thường xuyên khi người dân phản đối một số chính sách của Taliban.
Nghiêm trọng hơn, những cuộc trả thù đã diễn ra với cường độ cao hơn dù trước đó đã nhiều lần Taliban tuyên bố ân xá, không trả thù.
Tương lai Afghanistan dưới thời Taliban cầm quyền lần này được đánh giá sẽ không khác nhiều so với giai đoạn 1996-2001.