[ẢNH] Giá dầu tác động đến kinh tế thế giới ở những thời điểm khác nhau như thế nào?

Như đã biết, "thước đo" chi phí dầu trên thị trường thế giới là giá của một thùng dầu thương hiệu Brent Biển Bắc. Hiện tại, vào ngày 30//2020, giá một thùng dầu loại này đã giảm xuống dưới 23 USD. 

Tất nhiên đây là mức giảm ấn tượng so với cuối năm 2019, khi một thùng dầu loại này được giao dịch ở mức khoảng 55 - 60 USD.

Thị trường dầu mỏ thế giới trong những thập kỷ gần đây ghi nhận sự thay đổi liên tục về giá, được xác định không chỉ bởi hành động của các nước sản xuất dầu, mà còn bởi các sự kiện quân sự và chính trị ở Trung Đông.

Trong nửa thế kỷ qua, lần tăng giá dầu lên mức tối đa đầu tiên đã được quan sát vào đầu những năm 1970, liên quan đến cuộc chiến Ả Rập - Israel. Sau thất bại của các nước Ả Rập, giá dầu đã tăng vọt 4 lần.

Các nền kinh tế phát triển của thế giới (Mỹ, Nhật Bản, các nước Tây Âu) sau đó đã phản ứng với chi phí dầu tăng lên nhờ tiết kiệm năng lượng: họ bắt đầu chuyển sang các mẫu xe tiết kiệm hơn, động cơ tiên tiến hơn, dẫn đến giảm tiêu thụ dầu.

Giá dầu đạt đến đỉnh điểm vào đầu những năm 1980, sau đó chúng bắt đầu giảm, đây là một trong những lý do quan trọng cho cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị ở Liên Xô. 

Chiến dịch Bão táp sa mạc chỉ làm tăng giá dầu trong một thời gian ngắn và khi thế giới nhận ra rằng ngoài Iraq hay Kuwait còn có nước khác khai thác và bán số lượng lớn dầu, giá lại tăng trở lại.

Năm 1998, giá dầu xuống đáy 11 USD/thùng, đây là một trong những lý do khiến nền kinh tế Nga đổ vỡ. Do mặc định, tỷ giá hối đoái được xác định bởi thị trường, nhà nước thực tế đã từ bỏ việc định giá quá mức của đồng tiền Nga. 

Đồng thời sau khi mặc định, chính quyền bắt đầu trả hết tiền lương cho nhân viên theo ngân sách, và cũng bắt đầu kiềm chế giá cho các sản phẩm của độc quyền tự nhiên, dẫn đến tăng trưởng kinh tế.

Đầu những năm 2000, giá dầu thế giới tăng đáng kể, điều này dẫn đến sự ổn định hơn nữa của nền kinh tế Nga, cải thiện phúc lợi của công dân Nga nói chung. 

Động lực cho sự gia tăng của giá dầu sau đó là sự phát triển nhanh chóng của Trung Quốc, Ấn Độ và các nước châu Á khác, có mức tiêu thụ dầu tăng gấp ba lần trong 20 năm.

Đến tháng 5/2008, một mức giá đáng kinh ngạc là 135 USD/thùng dầu đã đạt được, đạt đỉnh cao và được đánh giá là "điên rồ", mang lại nguồn thu lớn cho các nước xuất khẩu. 

Tuy nhiên vào mùa thu năm 2008, giá dầu đã giảm một nửa, đạt ngưỡng 67 USD/thùng hoặc thấp hơn. Cho đến gần đây, dầu đã không giảm xuống dưới 20 USD mỗi thùng.

 Theo ông Bob McNally - người sáng lập Rapidan Energy, một công ty tư vấn, thị trường thế giới đang trải qua một thời gian rất khó khăn.

Một mặt có một cú sốc về phía cung, đó là sự gia tăng sản xuất dầu, và mặt khác, một cú sốc về phía cầu, gây ra bởi sự sụt giảm tiêu dùng. Lý do cho sự lây lan của dịch bệnh Covid-19 và các biện pháp liên quan đến kiểm dịch.

Điều đáng chú ý là ngày nay những hậu quả có thể xảy ra của việc giảm chi phí dầu và duy trì giá ở mức thấp có thể hoàn toàn khác so với cuối thế kỷ XX. 

Có điều là công nghệ hiện đại ngày càng ít phụ thuộc vào dầu làm nền tảng của nhiên liệu, đặc biệt là khi nói đến các nước phát triển trên thế giới. 

Mặt khác, cùng một nước Mỹ, giá dầu giảm không có tác dụng tốt, vì giá dầu đá phiến cũng đang giảm, hơn nữa sản xuất đắt hơn nhiều.

Những người chiến thắng là các nước Đông Á, bao gồm Trung Quốc và Nhật Bản, những nước không có trữ lượng dầu riêng. 

Mua dầu với giá rẻ hơn nhiều lần so với trước đây sẽ dẫn đến giảm chi phí nhiên liệu, sẽ tạo ra một động lực khác cho sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang hoành hành.

Tuy nhiên với Nga, việc giảm giá dầu kéo theo nhiều rủi ro liên quan đến sự mất giá của đồng Ruble, giảm sức mua của dân chúng, giảm sức hấp dẫn của đồng Ruble đối với tiết kiệm và tiền gửi, thâm hụt ngân sách do giảm chi tiêu chính phủ, bao gồm cả nhu cầu xã hội. 

Cho rằng sự sụp đổ của giá dầu đang diễn ra trong bối cảnh đại dịch Covid-19, người ta có thể phải quên đi việc tăng lương và lập chỉ mục lợi ích xã hội. Thật khó để gọi những hậu quả như vậy là tích cực. 

Tuy nhiên đừng quên dự trữ lớn của Nga, nơi có thể trở thành một "tấm đệm an toàn" trong cuộc khủng hoảng trong nền kinh tế toàn cầu, nơi sẽ hấp thụ nhiều lực tác động.