Vụ trộm 1 tấn cocaine hé lộ thế giới ngầm ma túy ở Guinea-Bissau

• Taliban truy quét ‘thế giới ngầm’ ma túy ở Afghanistan
• Hé lộ thế giới ngầm buôn bán ma túy tổng hợp mới

Do tình trạng buôn bán ma túy, trước đây Mỹ đã gọi Guinea-Bissau là “quốc gia ma túy” - tên gọi mà người dân nước này không hề cảm thấy đáng tự hào. Tuy nhiên, cocaine đã gắn chặt với Guinea-Bissau. Mark Shaw - Giám đốc Tổ chức Sáng kiến toàn cầu chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia cho biết, đất nước này có những điều kiện hoàn hảo để buôn bán ma túy bởi mức độ bất ổn nhất định và mối quan hệ lâu dài với những kẻ buôn lậu ở châu Mỹ Latinh. Sự bất ổn đó có lẽ được minh họa rõ nhất bằng một vụ án gần đây liên quan đến hơn 900kg cocaine (giá trị thị trường châu Âu là 35 triệu euro) đã biến mất một cách đơn giản. Nhiều chi tiết của câu chuyện vẫn chưa rõ ràng với các chi tiết khó tin.

Là một trong những quốc gia nghèo trên thế giới nhưng trên đường phố Guinea-Bissau cũng có xe sang, thường là nhờ buôn lậu ma túy

Lộ đầu mối từ vụ thanh trừng

Cuối tháng 10-2021, Lucas R. nhận được cuộc gọi về việc đặt mua 10kg cocaine. Đó một đơn hàng rất nhỏ vì Lucas thời điểm ấy đang ôm một lô hàng lớn. Thế nhưng, lô hàng lớn lại không được cất giữ tại nơi có chế độ an ninh cao mà ở một ngôi nhà nhỏ trong khu phố Antula sôi động.

Thường ngày sẽ có một thanh niên gầy gò ngồi trên chiếc ghế nhựa trước cửa để trông coi ngôi nhà với vẻ ngoài không có gì nổi bật. Hôm đó, Lucas chỉ bán được 5kg, phần còn lại được để trong thùng xe và bọc trong chiếc túi có in hình những quả dâu tây cùng với chữ RED. Điều mà Lucas không nhận ra là ai đó đã theo dõi mình sau vụ mua bán để tìm đến tận nơi cất giấu hàng. Hình ảnh từ camera giám sát cho thấy, ngay ngày hôm sau, một nhóm đi trên 2 chiếc xe đã tiếp cận ngôi nhà, rồi cả tấn cocaine đã biến mất.

Lucas và “đồng nghiệp” Ivan đột nhiên gặp rắc rối lớn khi phải gọi báo cho ông chủ biết về chuyện tày đình này. Các ông trùm ma túy không hề vui với tin tức nhận được từ đám đệ tử. Rất nhanh chóng, Lucas và Ivan bị đẩy vào trong một chiếc xe và đưa vào một khu rừng rậm. Cha của Lucas hôm đó nghe tin về vụ bắt cóc từ những người hàng xóm đã chứng kiến vụ việc. Và ông biết rằng, trên toàn đất nước Guinea-Bissau chỉ có một nơi duy nhất có thể giúp. Đó là Polícia Judiciária (PJ) - một đơn vị cảnh sát đặc nhiệm mà các chuyên gia gọi là “hòn đảo toàn vẹn” ở quốc gia Tây Phi này. Nếu có một cuộc truy quét ma túy thành công ở Guinea-Bissau, nhất định đó là chiến dịch đơn phương và bí mật của PJ.

Nhận được tin báo về việc 2 kẻ buôn bán cocaine bị bắt cóc, các điều tra viên PJ không ngần ngại gọi đến điện thoại của Lucas và Ivan, nhưng họ e dè trả lời rằng mọi thứ vẫn ổn. Kết quả, PJ vẫn xác định được nơi các nạn nhân đang bị giam giữ và lực lượng cảnh sát lập tức lên đường. Tuy nhiên, tất cả đã quá muộn, thi thể của Lucas và Ivan được tìm thấy đầy vết bầm tím, cổ tay có những vết đỏ sẫm có thể do bị trói. Một thời gian ngắn sau đó, những kẻ tình nghi bắt cóc đã ở sau song sắt. Nhưng chỉ trong quá trình thẩm vấn, các điều tra viên mới nhận ra rằng họ đã gặp một vụ án ma túy lớn. Họ biết được cả tấn cocaine đã biến mất và đặt tên cho cuộc điều tra là “Chiến dịch RED”.

Nỗ lực của cảnh sát

Nhưng PJ đã vấp phải nhiều rào cản khi điều tra vụ án. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ Spiegel (Đức), một điều tra viên của đơn vị này nói: “Cấp trên luôn cố gắng dẹp vụ án của chúng tôi”. Trong quá khứ, nhiều lãnh đạo của PJ đã nhận được các cuộc điện thoại dọa giết, nhưng họ không bỏ cuộc. “Tất nhiên là tôi sợ. Mỗi ngày có thể là ngày cuối cùng của tôi” - một trong những cảnh sát nói.

Đáng nói là PJ đang bị thiếu tài chính nghiêm trọng. Chính phủ dù không ưa nhưng không đủ khả năng để loại bỏ hoàn toàn lực lượng này vì điều đó có nghĩa là phải từ bỏ tiền viện trợ từ nước ngoài. Vì vậy, PJ phải nỗ lực trong điều kiện bị thắt chặt tài chính, như một nhà điều tra ma túy quốc tế nói: “Họ chỉ đơn giản là cố gắng để tồn tại”. Làm việc trong điều kiện chịu áp lực, các nhà điều tra của PJ cũng đã phải thả một trong những nghi phạm vốn là kẻ họ đã phải khó khăn lắm mới truy tìm được ở Gambia. Phía Gambia thậm chí đã bắt được đối tượng và đưa đến biên giới, nhưng một tin nhắn trên WhatsApp đã đến vào giây cuối cùng. “Áp lực từ phía cấp cao hơn” - một điều tra viên nói.

“Chiến dịch RED” cực kỳ nhạy cảm vì những manh mối dẫn họ đến các sĩ quan quân đội cấp cao. Trong số này có cả Tchamy Yala - một cựu sĩ quan đã bị các nhà điều tra ma túy Mỹ bắt giữ năm 2013. Ông ta và 2 đồng phạm đều là sỹ quan quân đội tưởng sẽ có một giao dịch lớn trên chiếc du thuyền sang trọng tràn ngập rượu champagne và những cô gái nóng bỏng. Tuy nhiên, khi con tàu đi vào vùng biển quốc tế, các đối tác kinh doanh bỗng trở thành đặc vụ của Cơ quan phòng chống ma túy Hoa Kỳ và Yala đã bị bắt giữ.

Được thả sau vài năm ngồi tù, Yala tiếp tục theo đuổi con đường ma túy. Các điều tra viên của PJ tin rằng ông ta cũng đang giật dây vụ án liên quan đến gần 1 tấn cocaine, một phần vì họ có bằng chứng Yala nói chuyện với những kẻ tra tấn Lucas và Ivan. Nhưng Yala lại đang bị bắt giam vì tham gia vào âm mưu lật đổ chính phủ hồi tháng 2-2022.

Guinea-Bissau được coi là một trung tâm trung chuyển lớn cocaine từ Nam Mỹ tới châu Âu

Khó bắt được ông trùm

Một vài tuần trước cuộc gọi cho Lucas để đặt hàng, một chiếc máy bay tư nhân đã cất cánh từ sân bay quốc tế Osvaldo Vieira ở Bissau. Trên khoang là một trong những nghi phạm chính của “Chiến dịch RED” cùng với Tchamy Yala. Chuyến bay lấy danh nghĩa là chuẩn bị cho chuyến thăm sắp diễn ra của Tổng thống Guinea-Bissau tới Brazil. Đó là một vỏ bọc hoàn hảo, bởi chiếc máy bay này dường như đã hạ cánh ở Bolivia thay vì Brazil. Các nhà điều tra cho rằng, số cocaine đánh cắp từ kho hàng của Lucas sau này cũng được chuyển đến đó. Những người trong cuộc cũng tin rằng, đứng đầu hoạt động buôn bán ma túy ở Guinea-Bissau là một nhân vật khét tiếng - tướng Antonio Indjai. Vài tháng trước, nhà chức trách Mỹ đã phát lệnh bắt giữ ông ta đồng thời treo thưởng 5 triệu USD cho người cung cấp thông tin. Tuy nhiên, dù vẫn đang công khai ở trong trang trại xa hoa của mình tại phía Bắc Thủ đô Bissau, tướng Antonio Indjai không hề có dấu hiệu cho thấy sẽ bị bắt. Thậm chí ngược lại, cách đây 2 năm, Tổng thống Embaló còn chụp ảnh chung với ông ta.

Một số đối tượng có liên quan đến “Chiến dịch RED” là tay sai của tướng Indjai, nhưng ngay cả PJ cũng tránh xa những mối quan hệ như vậy và buộc phải hài lòng với những “con cá” nhỏ hơn. Guinea-Bissau là một trong những quốc gia nghèo nhất trên thế giới và một số khu vực nằm ngoài sự kiểm soát của nhà nước. Hoạt động buôn bán ma túy từ quốc gia Tây Phi nhỏ bé này tiếp tục nở rộ sẽ gây ra hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội, như số lượng người buôn lậu ma túy và người nghiện tăng lên. Nếu có người bị bắt, đó chỉ là những kẻ buôn bán nhỏ lẻ trên đường phố chứ không phải các ông trùm. Có vẻ như trường hợp của “Chiến dịch RED” cũng vậy. Bản án được cho là sẽ được tuyên vào giữa tháng 4-2022, nhưng bỗng dưng máy tính của thẩm phán bị hỏng và phán quyết đã bị trì hoãn.